به نقل از "مدیکال نیوز تودی"، پلاک لایه نازک، شفاف یا زرد رنگ از باکتری ها است که فرد می تواند آن را با مسواک زدن دندان ها از بین ببرد. اگر پلاک برای مدت زمانی طولانی روی دندان ها باقی بماند، سخت شده و تارتار ایجاد می شود. تارتار به طور معمول رنگی تیره‌تر دارد و فقط یک دندانپزشک می تواند آن را از بین ببرد.
شکل گیری و تفاوت ها
پلاک مجموعه ای از باکتری هاست که به هم می چسبند. آنها می توانند روی دندان ها، لثه ها، زبان و در سراسر دهان زندگی کنند.
تقریبا 700 گونه ارگانیسم کوچک، از جمله باکتری ها رو و اطراف دندان ها ساکن هستند. بسیاری از این باکتری ها می توانند به هم پیوسته و یک بیوفیلم را تشکیل دهند.
بیوفیلم ها موادی چسبنده هستند که از باکتری ها محافظت کرده، آنها را قوی‌تر ساخته و از بین بردنشان را دشوارتر می کند. بیوفیلم های نازک، چسبنده و به رنگ سفید یا زرد که روی دندان ها یا بین لثه ها مشاهده می کنید به نام پلاک شناخته می شود.
اگر فردی پلاک را از بین نبرد، با به دام انداختن کلسیم یا مواد معدنی دیگر موجود در بزاق، سختی آن بیشتر می شود. دندانپزشکان پلاک سخت شده را به نام تارتار یا کلکولوس می شناسند. تارتار می تواند دندان ها را لکه دار کرده و موجب تغییر رنگ آنها شود. همچنین، تارتار می تواند پلاک را به دام انداخته و خطر تشکیل تارتار بیشتر را افزایش دهد.
پلاک و تارتار خطر جینجیویت و پریودنتیت را افزایش می دهند که هر دو از اشکال بیماری لثه هستند.
قرار گرفتن طولانی مدت در معرض باکتری ها در پلاک موجب التهاب در بافت لثه می شود. این می تواند محرکی برای خونریزی، درد، قرمزی و در برخی موارد عفونت باشد. التهاب مزمن ناشی از پریودنتیت نیز یک عامل خطر برای بیماری های دیگر از جمله بیماری قلبی‌عروقی است.
از بین بردن پلاک و تارتار ممکن است به درمان بیماری لثه و پیشگیری از تشدید آن کمک کند. مدیریت بیماری لثه می تواند سلامت دندان را بهبود بخشیده و ممکن است خطر بیماری های مزمن را نیز کاهش دهد.
از بین بردن پلاک
مسواک زدن و استفاده از نخ دندان به طور منظم می تواند پلاک را از بین ببرد. برای از بین پلاک فرد باید قسمت های مختلف را تمیز کند زیرا امکان تشکیل آن بین دندان ها و گاهی اوقات روی لثه ها وجود دارد. اگر فردی به بیماری لثه مبتلا باشد، تورم لثه می تواند فضاهایی را ایجاد کند که پلاک در آنها پنهان شود.
مراجعه منظم به دندانپزشک می تواند به از بین بردن پلاک کمک کند زیرا دندانپزشک ممکن است مواردی را پاکسازی کند که از دید فرد پنهان باقی مانده اند. جرم گیری دندان ها به از بین بردن پلاک زیر لثه ها، جایی که ممکن است موجب التهاب و تشکیل تارتار شود، کمک می کند.
برخی از نشانه های پلاک روی دندان شامل موارد زیر می شوند:
- بوی بد دهان زیرا باکتری هایی که پلاک را شکل داده اند ممکن است موجب بوی بد شوند
- مشاهده ماده چسبنده سفید یا زرد روی نخ دندان
- خونریزی یا لثه های دردناک
خمیردندان حاوی فلوراید می تواند آسیب دندانی ناشی از باکتری ها و پلاک را کاهش دهد. مصرف قند کمتر نیز ممکن است کمک کند زیرا باکتری هایی که پلاک را تشکیل می دهند از قند تغذیه می کنند. برای افرادی با پلاک چشمگیر یا سابقه پوسیدگی دندان ممکن است یک درمان فلورایدی توسط دندانپزشک در نظر گرفته شود.
خطر ابتلا به پلاک و بیماری لثه به واسطه عوامل زیر افزایش می یابد:
- مسواک نزدن یا عدم استفاده از نخ دندان به طور منظم
- دارا بودن عوامل خطر ژنتیکی برای پوسیدگی دندان
- سیگار کشیدن
- دارا بودن برخی عوامل خطر سبک زندگی مانند مصرف یک رژیم غذایی سرشار از قند یا تجربه استرس بسیار زیاد
- عدم مراجعه منظم به دندانپزشک زیرا وی می تواند پلاکی که دسترسی به آن برای فرد ممکن نیست را پاکسازی کند
- استفاده از لوازم دندان مانند بریس ها یا نگهدارنده ها که پاکسازی دندان ها را دشوار می کند
از بین بردن تارتار
افراد خود نمی توانند تارتار یا کلکولوس را در خانه از بین ببرند. تارتار ماده ای سخت است و تلاش برای از بین بردن آن می تواند به دندان ها آسیب برساند.
دندانپزشک می تواند تارتار را به صورت حرفه ای از بین ببرد. گاهی اوقات، وی جرم گیری دندان ها را توصیه خواهد کرد. این روش به از بین بردن پلاک و تارتار زیر لثه ها برای پیشگیری از انباشت بیشتر کمک خواهد کرد.
اگر فردی متوجه کلکولوس شود، مسواک زدن و استفاده از نخ دندان به طور منظم اهمیت دارد. تارتار می تواند از بین بردن پلاک را دشوار سازد، از این رو، باید بر استفاده روزانه از نخ دندان و مسواک زدن خط لثه متمرکز شوید. دندانپزشک ممکن است خمیردندان هایی مخصوص را توصیه کند.
موارد زیر می توانند به شکل گیری تارتار اشاره داشته باشند:
- لکه های تغییر رنگ داده روی دندان، به ویژه در نزدیکی لثه ها یا بین دندان ها
- وصله های سفت و سخت روی دندان ها
- لثه های متورم، دردناک یا دچار خونریزی
عوامل زیر می توانند خطر ابتلا به تارتار را افزایش دهند:
- مسواک نزدن یا عدم استفاده از نخ دندان به طور منظم
- عدم مراجعه منظم به دندانپزشک برای بررسی شرایط دهان و دندان
- دندان های نامرتب که پاکسازی بین آنها را دشوار می کند
