ساجده هفده ساله شش ماهی بود که با حکم قضائی به مرکز نگهداری دختران در معرض آسیب بهزیستی منتقل شده بود، اما پنجشنبه شب اقدام به خودکشی کرد. روژین پانزده ساله هم گفته می‌شود پس از ضرب‌وشتم پدرش تن به مرگ خودخواسته داد.
شامگاه ششم آذر ماه حادثه دلخراشی از مرکز سلامت بهزیستی مشهد به اورژانس مخابره شد. گزارش دو خودکشی کافی بود تا مأموران اورژانس خود را به بلوار شفای مشهد برسانند. ساجده خود را حلق‌آویز کرده بود و دختر دیگری با مصرف قرص قصد پایان دادن به زندگی‌اش را داشت. دو دختر به سرعت به مرکز درمانی منتقل‌شدند. ساجده نفس‌هایش قطع شد و قلبش برای همیشه از تپیدن ایستاد. اما دختر دیگری که گفته می‌شد قرص خورده است، مشکلی نداشت. تمارض به خودکشی کرده بود.
زندگی سیاه ساجده
ساجده اردیبهشت ماه در پارک توسط مأموران نیروی انتظامی دستگیر و با حکم قضائی به مرکز نگهداری دختران در معرض آسیب بهزیستی منتقل شده بود. پدرش در زندان به سر می‌برد و مادر پس از درمان اعتیاد به دلیل نداشتن خانه، امکان نگهداری از ساجده را نداشت. این در حالی است که برادر دیگر ساجده هم در مرکز بهزیستی دیگری نگهداری می‌شد.
اردیبهشت‌ماه امسال ساجده قرار بود به اصرار خانواده‌اش پای سفره عقد با مردی که سن بالایی داشت، بنشیند. از خانه بیرون زد. نمی‌دانست کجا باید برود و چه کار کند. حیران و در خیابان‌ها سرگردان شد و در نهایت مأموران کلانتری او را پیدا کردند. قاضی کشیک حکم تحویل‌دادن ساجده به بهزیستی را داد و از اردیبهشت‌ماه فصل جدید زندگی او در خانه سلامت آغاز شد.
افسردگی دختر 17 ساله
پوریوسف، مدیرکل بهزیستی استان خراسان‌رضوی در این‌باره می‌گوید: «این دختر افسردگی داشته و هفته گذشته توسط روانپزشک ویزیت شده بود. این درحالی است که در گزارش روانپزشک هم احتمال خودکشی داده نمی‌شد. پیش از خودکشی هم هیچ‌گونه نشانه یا علایمی که نشان از شرایط نامناسب او باشد، وجود نداشت.»
با مرگ ساجده گفته می‌شد که چهار دختر این مرکز قصد خودکشی همزمان را داشته‌اند، اما پوریوسف خط بطلانی روی شایعه‌ها کشید و ادامه داد: «خودکشی جمعی صحت ندارد و بقیه بچه‌ها در مرکز حضور دارند و خودکشی جمعی صورت نگرفته است.» مدیرکل بهزیستی استان خراسان‌رضوی در پاسخ به این سوال که آیا از مسئولان بهزیستی فردی در ارتباط این ماجرا بازداشت شده است، گفت: «خیر، کسی در بازداشت نیست و معاون دادستان نیز دستور بررسی داده‌اند.»
این نخستین باری نیست که خودکشی در مرکز نگهداری دختران بهزیستی رخ داده است. قبل از ساجده هم خبرهای تلخ از پشت دیوارهای بلند این ساختمان به گوش رسیده بود. شاید اگر سال گذشته که جمعی از دختران یکی از مراکزبهزیستی مشهد تلاش برای خودکشی کرده بودند، مسئولان حساس‌تر می‌شدند، حالا خودکشی دیگری رقم نمی‌خورد.
نقشه یک خودکشی
نیره عابدین‌زاده، معاون دادستان عمومی و انقلاب مشهد نیز در این‌باره گفت: «طبق تحقیقاتی که انجام شده است، بچه‌ها با هم هماهنگ کرده‌اند. یکی از دخترها تمارض به حالت تهوع و بدحالی کرده تا جلب‌توجه کند. طبق اطلاعات ما هیچ کس قرصی نخورده و اقدام به خودکشی نکرده است. شبیه‌سازی کرده‌اند. به صورت ساختگی نمایش خودکشی اجرا کرده‌اند تا ساجده نقشه‌اش را عملی کند. او در سرویس بهداشتی مرکز خانه سلامت با روسری، خودش را حلق‌آویز می‌کند. این خودکشی یک نقشه از پیش برنامه‌ریزی‌شده بود. مسئول مرکز باید متوجه نقشه ساجده برای خودکشی می‌شد.»
نظارت ناکافی
زمانی ساجده دست به خودکشی زده است که یک مددکار مسئول بخش این دختران بوده است. بخشی با حدود 23دختر تحت‌پوشش. تنها یک مددکار و بدون حضور روانشناس یا روانپزشک. نظارت و نگهداری این تعداد از دختران بهزیستی با یک مددکار بسیار کم و ناکافی بوده است. مسأله‌ای که معاون داستان مشهد بر آن اذعان دارد. قاضی عابدین‌زاده تأکید کرد: «سوال اصلی ما این است که به چه علتی تنها یک مربی برای تعداد زیاد دختران این مرکز حضور داشته؟ این مراکز جزو مراکز ضروری است، به هیچ عنوان نباید شرایط کاهش نیرو در آن انجام شود و اتفاقا در این موقعیت باید با تعداد بیشتری مراقبت را انجام دهند، نه اینکه به این بهانه که نیرو نیست و بودجه نداریم، نیرو را کاهش دهند. ضعف در سیستم عملکردی باعث این حادثه شده است که باید بررسی شود و مسئولان پاسخگو باشند.»
مرگ تلخ دختر 15 ساله در سلماس
روژین خدری دختر هفده ساله اهل روستای کوزه رش سلماس استان آذربایجان‌غربی در شرق کردستان پس از ضرب‌وشتم توسط پدرش، با طناب خودکشی کرد. روژین خدری متولد سال ۱۳۸۲ بود و در آذر ۹۹ به زندگی خود پایان داد. این چندمین خودکشی نوجوانان در سال کرونایی ۹۹ است.
فشارهای روحی روژین
طبق اطلاعاتی که در رسانه‌ها منتشر شده، دختر 15 ساله چند روز پیش از سوی پدرش مورد ضرب‌وشتم قرار می‌گیرد و با بدنی کبود از همسایه‌ها کمک خواسته بود.
این دختر در خانه، خود را حلق‌آویز می‌کند و به زندگی‌اش پایان می‌دهد. جسد روژین پس از طی مراحل قانونی و اخذ نامه پزشکی‌قانونی، خاکسپاری شده است.
آسیب چند بعدی
فشارهای روحی و مسائل اقتصادی، از جمله دلایل مربوط به انگیزه خودکشی نوجوانان ایران در یک دهه اخیر بوده است.
خودکشی، فریادی برای کمک‌خواهی است و شخص بدون مداخله دیگران، رفتاری غیرعادی انجام می‌دهد که گاها منتهی به مرگ می‌شود. عوامل و راهکارهای پیشگیری از خودکشی در ایران عصر ۱۴۰۰ باید در دستور کار جدی مسئولان قرار بگیرد. خودکشی، نوعی آسیب چند بُعدی رفتاری است که از عوامل متعددی سرچشمه می‌گیرد.
طبق آمار سازمان بهداشت جهانی سالانه یک میلیون نفر بر اثر خودکشی فوت می‌کنند و این یعنی در هر ۶۰ثانیه یک نفر در دنیا بر اثر خودکشی جان خود را از دست می‌دهد.
افزایش مرگ‌های خودخواسته
طبق خلاصه سالنامه پزشکی‌قانونی، در سال ۹۸، پنج‌هزارو۱۴۳ نفر خودکشی کامل داشتند که از این تعداد سه هزارو۶۲۶ نفر از آنها مرد و یک هزارو۵۱۷ نفر زن بودند، این درحالی است که در سال ۹۷ طبق این گزارش، پنج‌هزارو۱۰۱ نفر بر اثر خودکشی کامل فوت کردند.
میزان خودکشی در سال ۹۸ نسبت به سال ۹۷، یک درصد افزایش داشت. زمانی که روند آمارهای خودکشی مورد بررسی قرار می‌گیرد، نشان می‌دهد که هر ساله آمار خودکشی افزایش می‌یابد. رئیس گروه دفتر امور آسیب‌دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی کشور دلیل اصلی میزان افزایش خودکشی‌ها را «افزایش جمعیت» می‌داند.
رئیس گروه دفتر امور آسیب‌دیدگان اجتماعی کشور می‌گوید: «البته همیشه عوامل مختلف زیستی، روانی، اجتماعی و معنوی نیز برای تمام مشکلات اجتماعی ذکر می‌شود که یکی از این عوامل اجتماعی مهم در جامعه بی‌ثباتی مسائل اقتصادی و اجتماعی است، زیرا افراد با مشاهده افزایش قیمت‌های خودرو، زمین، ملک و سایر اجناس ممکن است دچار ناامیدی شوند که با گذشت زمان، امید افراد نسبت به بهبود معیشت‌شان کاهش پیدا می‌کند.»
تغییر ماهیت
براساس جدیدترین تحقیقات پژوهشگران رشته علوم‌اجتماعی آمار خودکشی در ایران طی مدت چهار ساله ۱۳۹۸-۱۳۹۴ به میزان بالایی رشد داشته است. خودکشی‌ها نیز متعلق به استان‌های مرزی و غرب کشور نبوده و دامنه خودکشی‌ها اکنون به سراسر کشور کشیده شده است. مدیر برنامه پیشگیری از خودکشی دفتر سلامت روان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی می‌گوید: «آمار خودکشی‌ها در مدت سه ماهه نخست سال ۱۳۹۹ نسبت به مدت مشابه در سال گذشته افزایش معنی‌داری در تعداد پیدا کرده و حتی ماهیت و کیفیت آن متفاوت شده است. آمار خودکشی‌ها در ایران اکنون نسبت به سال ۱۳۹۸ با افزایش ۲۳درصدی همراه بوده و ماهیت و کیفیت آن هولناک‌تر و وحشتناک‌تر است.»
