جهش قیمت مواد غذایی به ویژه مواد غذایی وابسته به واردات نهاده های دام و طیور که آخرین نتیجه آن مرغ 35 هزار تومانی است، بحث ها را به سمت ریشه این افزایش قیمت که افزایش قیمت و نحوه توزیع نهاده ها و خوراک دام است کشاند. نقطه آغاز جهش قیمت مرغ را می‌توان زمستان سال گذشته دانست؛ زمانی که زمزمه‌ها درباره افزایش قیمتِ نهاده‌های دامی تازه آغاز شده بود. ۱۵ دی ماه ۹۸ بود که تولیدکنندگان از افزایشی شدن قیمت نهاده‌های دامی خبر دادند و گفتند، قیمت مرغ تحت تأثیر افزایش قیمت نهاده، افزایش یافته است. در آن زمان قیمت مرغ بین ۱۲ هزار و ۵۰۰ تا ۱۳ هزار و ۵۰۰ تومان بود.
هشدار سازمان بازرسی به رسوب نهاده ها در گمرک
رئیس سازمان بازرسی کل کشور نیز روز گذشته با اشاره به افزایش قیمت مرغ از ۲۳ به ۳۵ هزار تومان در روزهای اخیر، اعلام کرد: «از ابتدای سال چندین گزارش هشدارآمیز به بخش‌های مربوط ارائه و راهکارهای کارشناسیِ کنترل و کاهش قیمت مرغ نیز پیشنهاد شده است.» حجت الاسلام درویشیان افزود: «یکی از علل این افزایش قیمت کمبود نهاده‌ها بود که مقدار قابل توجهی از آن در گمرک رسوب کرده بود که هفته گذشته با پیگیری‌ها ترخیص شد. عدم افزایش قیمت جوجه یک روزه با وجود افزایش قیمت مرغ نیز عملاً تولید این محصول را به شدت کاهش داده که همین مسئله موجب افزایش قیمت شده است.»
گزارش کمیسیون اصل ۹۰ چه می گوید؟
به تازگی کمیسیون اصل 90 مجلس نیز در گزارشی درخصوص مشکلات تامین ارز و توزیع نهاده ها که در جلسه علنی مجلس شورای اسلامی قرائت شد به اعمال نظر سلیقه‌ای و رانت موجود در روند تخصیص و توزیع نهاده‌های دامی که موجب هدررفت ارز دولتی و ایجاد بازار سیاه شده است، اشاره داشت. برخی از مهم ترین مفاد این گزارش که سه هفته پیش در مجلس قرائت شد به شرح زیر است:
حدود ۹۰ درصد نهاده‌های دامی مورد نیاز کشور از طریق واردات تامین می‌شود.
نیاز سالانه کشور حدود ۹ میلیون تن ذرت، چهار میلیون و ۲۰۰ هزار تن سویا و ۵/۵ میلیون تن جو است.
حدود ۷۰ درصد قیمت تمام‌شده محصولات پروتئینی از جمله گوشت قرمز، مرغ، شیر، تخم مرغ و ... متکی بر قیمت نهاده‌های دامی از جمله کنجاله سویا، ذرت و جو است.
همچنین در این گزارش آمده: به نظر می‌رسد اعمال نظر سلیقه‌ای و استفاده از رانت به نوعی باعث ایجاد انحراف در روند تخصیص و توزیع نهاده‌های وارداتی شده و همین موضوع سرمنشأ شکل‌گیری بازار سیاه و موجب هدررفت ارز دولتی تخصیص یافته در این حوزه شده است.
بر اساس این گزارش ،میزان کل ارز تخصیصی از سوی بانک مرکزی به این کالاها در چهار ماه اول سال ۱۳۹۹ نسبت به مدت مشابه در سال ۱۳۹۸، حدود 50 درصد کمتر از سال قبل است. این در حالی است که به گزارش فارس، تولید کنندگان می‌گویند، نهاده کافی به آن ها نمی رسد و تنها 30 درصد نیاز خود را با نرخ مصوب دولتی تهیه می‌کنند و بقیه را مجبورند از بازارهای سیاه به قیمت 5 برابر خریداری کنند. به این ترتیب این سوال قابل طرح است که فاصله 50 درصدی ارز تخصیصی تا 30 درصدی دریافت نهاده توسط تولیدکنندگان چرا به وجود آمده و این 20 درصد به دست چه کسانی رسیده است.
پای درد دل یک دامدار
حسن خدابخشی ، دامدار تولید کننده گوساله گوشتی و شیری و گوسفند زنده در گفت وگو با گزارشگر ما با بیان این که امسال تولید دام زنده نسبت به سال گذشته دیگر صرفه ندارد ،می افزاید: «علت این مسئله آن است که سال گذشته ، سبوس کیلویی 1500 تومان بود و امسال 3800 تومان شده، در حالی که قیمت گوساله، سال گذشته35 هزار تومان بود که امسال نیز چند روزی گران شد ولی از دو روز پیش مجدد ارزان شد و کیلویی 36 هزار تومان توسط دامداران عمده عرضه می شود.»
به گفته این دامدار، قیمت گوسفند زنده نیز پارسال کیلویی 42 هزار تومان بود که امسال برای عمده فروشی 45 هزار تومان و برای تک فروشی بین 50 تا 55 هزار تومان است ؛ در حالی که قیمت جو کیلویی 4400 تومان شده ، این در حالی است که پاییز سال گذشته قیمت این نهاده کیلویی 1700 تا 1800 تومان بود.
آقایان خاص واردکننده نهاده
به گزارش فارس، در دهه‌های گذشته برخی افراد یا خانواده‌ها در حوزه واردات نهاده خوراک دام وطیور به اندازه ای بزرگ شده‌اند که برای خودشان تبدیل به دولتی شده‌اند. دو یا سه فرد یا خانواده اصلی به بزرگترین بازیگران واردات نهاده در کشور تبدیل شده‌اند. این افراد شرکت هایی دارند که وقتی محموله نهاده وارد کشور می شود مستقیم به انبار این شرکت‌ها منتقل می شود و به چندین برابر قیمت به فروش می رسد. آن ها عموما گمرک را دور می زنند و به جای این که محموله‌های وارداتی را برای عرضه در بازار به انبارهای مشخص شده منتقل کنند به انبارهای شخصی منتقل می‌کنند.
پاسخ وزارت جهاد کشاورزی
تاکنون تماس گزارشگر ما با معاون امور تولیدات دامی وزارت جهادکشاورزی منجر به پاسخ نشده است، تنها مدیر روابط عمومی این معاونت که در بستر بیماری است در پاسخ به پرسش خراسان درخصوص نحوه نظارت بر توزیع نهاده های دامی با تایید این که ارز 4200 تومانی به این نهاده ها همچنان تعلق می گیرد، به گفتن این نکته بسنده کرد که نظارت بر توزیع این نهاده ها طی یک فرایند پیچیده در حال انجام است هرچند روز گذشته، مرتضی رضایی معاون امور دام وزارت جهاد کشاورزی و سرپرست شرکت پشتیبانی امور دام کشور گفته بود ، تنها 35 درصد کنجاله مورد نیاز مرغداران به نرخ دولتی داده می‌شود. با این حال پیگیری خراسان برای پاسخگویی مسئولان ذی ربط در وزارت جهادکشاورزی ادامه دارد.
امیدواری به بهبود شرایط
در هر حال با وجود چالش ارزی نهاده های دامی که منجر به دپو شدن این کالاها در گمرک شده بود، آمارها حاکی از سرعت گرفتن روند ترخیص این کالاها از گمرک است. هفته گذشته عباس قبادی، معاون بازرگانی داخلی وزارت صنعت، معدن و تجارت اعلام کرد: در مجموع ۸.۳ میلیون تن کالا شامل ۳.۷ میلیون تن کالای اساسی (ذرت، جو، کنجاله، روغن خام)، ۴ میلیون تن مواد اولیه و بقیه به صورت کالاهای کانتینری در گمرک موجود بود که تاکنون ۱.۳ میلیون تن از این کالا هاترخیص شده و اقدامات لازم برای ترخیص دیگر مقادیر در دست انجام است.
اطلاعات خراسان از برخی واحدهای مرغداری نیز حاکی از افزایش توزیع نهاده ها و کاهش قیمت این محصولات است که می تواند طی هفته های آینده، به تدریج قیمت نهاده های دام و طیور و در نتیجه قیمت مرغ را نسبت به قیمت فعلی کاهش دهد.
