در روزهای پرالتهاب انتخابات امریکا، بازارهای دارایی ایران نیز به اخبار لحظه‌ای پیشتازی هر یک از کاندیداهای جمهوری‌خواه و دموکرات این انتخابات واکنش نشان داده و با شوک‌های ریزشی قیمت‌ها مواجه شدند.
هر دلار امریکا که روز چهارشنبه گذشته با اعلام آرای اولیه حاکی از پیروزی ترامپ در بیشتر ایالت‌های امریکا به 30 هزار تومان هم رسیده بود، پنجشنبه و با بهبود شانس بایدن، به یک‌باره و تا 26 هزار و 800 تومان عقب‌نشینی کرد؛ افت 10درصدی در قیمت دلار در یک روز کم‌سابقه بوده است. همزمان، قیمت سکه نیز نسبت به چهارشنبه 15درصد افت کرد و از 14 میلیون و 600 هزار تومان به 12 میلیون و 500 هزار تومان رسید. عدد واقعی حباب قیمتی دلار در بازار دارایی ایران، به طور روشن مشخص نیست. مسوولان بانک مرکزی و تیم اقتصادی دولت همواره عنوان می‌کنند که «قیمت دلار در ایران واقعی نیست.» اما هرگز گفته نشده که «چه قیمتی واقعی است؟» با این حال برخی برآوردها حاکی از این است که در بالای نرخ 23 هزار تومان برای هر دلار، «حباب» ایجاد شده که ناشی از شیوع ویروس کرونا و وقوع انتظارات منفی در اقتصاد ایران و البته تداوم ریاست‌جمهوری ترامپ در امریکاست. حالا که افت موقتی در بازارهای دارایی ایجاد شده، سوال این است که این کاهش قیمت‌ها قرار است در چه سطحی دنبال شود؟
وحید شقاقی‌شهری، اقتصاددان معتقد است؛ جو بایدن در صورت پیروزی در انتخابات ریاست‌جمهوری برای بازگشت به توافق هسته‌ای ایران موسوم به برجام شرط خواهد گذاشت، با این حال رویه کاهشی قیمت ارز احتمالا در روزهای آینده نیز ادامه خواهد داشت و با آزاد شدن بخشی از منابع ارزی ایران از کشورهای دیگر در ماه‌های بعدی پیش‌بینی می‌شود قیمت دلار تا مرز ۲۰ هزار تومان افت کند. با روی کار آمدن «جو بایدن» تورم کنترل خواهد شد و رکود هم افزایش پیدا می‌کند.
رییس دانشکده اقتصاد دانشگاه خوارزمی درخصوص قیمت واقعی دلار در بازار معتقد است؛ عدد واقعی دلار محاسبه نشده و نمی‌توان برآورد دقیقی هم از آن داشت؛ در نرخ دلار احتمالات مختلفی را باید درنظر گرفت و این موضوع به عوامل گوناگونی نظیر میزان بدهی خارجی، میزان تورم داخلی، ناترازی ارزی، میزان قاچاق کالا به کشور و خروج سرمایه از اقتصاد و نیز میزان صادرات نفت و... وابسته است.
این اقتصاددان در ادامه توضیح می‌دهد: در کنار این عوامل اصلی که قیمت دلار را تعیین می‌کند انتظارات تورمی و عوامل روانی نیز در قیمت‌گذاری دلار موثر است، اما آنچه در این مدت شاهد آن بودیم این است که چند هفته قبل نرخ دلار بین ۳۰ تا ۳۲ هزار تومان در نوسان بود که علت آن تشدید تحریم‌ها و موضوع انتخابات امریکا و عوامل بیرونی و بلوکه شدن ارزهای ایران در کشورهای دیگر بود.
او ادامه می‌دهد: در صورتی که «جو بایدن» بر سر کار بیاید و وضعیت صادرات نفت هم بهبود پیدا کند شرایط اقتصادی بهتر خواهد شد، ضمن آنکه با آزاد شدن بخشی از منابع ارزی ایران از کشورهای دیگر در ماه‌های بعدی پیش‌بینی می‌شود قیمت دلار تا مرز ۲۰ هزار تومان افت کند و شاهد کاهش ۱۰ هزار تومان دیگر از قیمت دلار باشیم. او می‌گوید: روند کاهشی نرخ دلار چندان دور از انتظار نیست، زیرا بازار ارز ایران روز پنجشنبه و با نزدیک شدن «جو بایدن» به پیروزی در انتخابات ریاست‌جمهوری امریکا واکنش نشان داد و به رقم ۲۶ هزار و ۷۰۰ تومان رسید و این روند در هفته‌های آتی ادامه‌دار خواهد بود.
شقاقی‌شهری با اشاره به حباب 10 هزار تومانی نرخ دلار می‌گوید: در صورت آزاد شدن منابع ارزی بلوکه شده ایران که براساس برآوردها رقمی در حدود ۱۵ تا ۲۰ میلیارد دلار است ریزش قیمت دلار آغاز می‌شود و این حباب به سرعت تخلیه خواهد شد. البته نکته دیگری هم وجود دارد و آن هم حضور ترامپ تا ۲.۵ ماه دیگر بر سر امور کشور است و نمی‌توان به صورت قطعی رقم دلار را پیش‌بینی کرد. این اقتصاددان با اشاره به فشار عرضه دلار به بازار بر این باور است که باتوجه به حضور سیاستگذار پولی در بازار ارز، دلارهای خریداری شده از سوی مردم نیز روانه بازار شده و به سرعت جمع‌آوری خواهد شد. این عامل نیز بر ریزش قیمت دلار موثر خواهد بود.
رییس دانشکده اقتصاد دانشگاه خوارزمی می‌گوید: بنده معتقدم در صورتی که ترامپ مجددا رییس‌جمهور امریکا می‌شد با تشدید تورم و کاهش رکود روبه‌رو بودیم و در صورتی که «جو بایدن» رییس‌جمهور امریکا شود با کنترل تورم و تعمیق رکود مواجه خواهیم شد.
شقاقی‌شهری در ادامه توضیح می‌دهد: تا ۲.۵ ماه دیگر ترامپ همچنان رییس‌جمهور امریکا باقی می‌ماند و پس از آن در دی و بهمن ماه سال جاری «جو بایدن» بر سر کار خواهد آمد و انتخابات ریاست‌جمهوری ایران نیز در خرداد ماه سال ۱۴۰۰ خواهد بود و تا زمانی که دولت ایران مستقر شود شهریور ماه خواهد شد و مسلما مذاکرات با امریکا در دولت بعدی ایران صورت خواهد گرفت.
این اقتصاددان می‌گوید: البته باید دید سیاست دولت این رییس‌جمهور درخصوص مذاکرات چگونه خواهد بود، زیرا بخشی از تحریم‌های ایران ذیل حضور ایران در لیست سیاه FATF است و حذف شدنی و مشخص نیست در مذاکرات بعدی بین ایران و امریکا چه پیش‌شرط‌هایی مطرح می‌شود و آیا در دور جدید مذاکرات این پیش‌شرط‌ها پذیرفته خواهد شد یا خیر.
او معتقد است در صورتی که ریاست‌جمهوری ترامپ تداوم می‌یافت؛ بلاتکلیفی و انتظارات سرمایه‌گذاران و فعالان اقتصادی برطرف می‌شد زیرا سیاست‌های او مشخص‌تر بود و تکلیف‌شان روشن، اما در حال حاضر سرمایه‌گذاران و حتی مصرف‌کنندگان نیز به دلیل «عدم قطعیت» و انتظار ریزش قیمت‌ها از سرمایه‌گذاری در بخش مسکن، خودرو و... صرف‌نظر می‌کنند تا زمانی که قیمت‌ها افت بیشتری پیدا کنند، زیرا ترس از متضرر شدن دارند و در نتیجه دوره انتظار و رکود در جامعه عمیق‌تر خواهد شد.
این استاد دانشکده اقتصاد دانشگاه خوارزمی می‌گوید: در سری قبل مذاکرات بین ایران و امریکا قرار بود ۶ ماهه به اتمام برسد که ۲.۵ سال طول کشید و باتوجه به تغییرات دولتمردان در هر دو کشور همین مدت را نیز باید برای مذاکرات پیش رو درنظر گرفت و این زمانبر شدن منجر به بلاتکلیفی و رکود در اقتصاد ایران خواهد شد.
