به گزارش تیترشهر : تاق‌بستان و داستانِ ادامه‌دارِ آسیب‌هایی که هر روز تنِ نحیفِ این محوطه‌ی تاریخی را می‌لرزانند، از سال‌ها قبل آغاز شده، حتی قبل از ثبتِ نامش در فهرست موقت یونسکو، یعنی ۱۳ سال قبل. اما همین آسیب‌ها و بی‌توجهی‌ها از سوی مدیران ادوار میراث فرهنگی و تمایل به درآمدزایی بیشترِ مدیران شهری کرمانشاه، فارغ از هر افتخارآفرینی که می‌توانستند برای شهرشان به ارمغان ببرند، مهمترین بخش‌های موثر بر همین افکاری بودند که سرانجام متولیان میراثی را برای جهانی کردن این محوطه سست‌تر کرد.
علاقه و اصرار متولیان شهری کرمانشاه برای احداث تله‌کابین در حریم تاق‌بستان هر چند در اظهارنظرهایشان با رسانه‌های مختلف ثابت شده است، اما سرعتِ کار برای به سرانجام رسیدن پروژه و حتی تعیین زمانی مشخص برای نصبِ این وسیله‌ی درآمدزای تفریحی آن‌هم وقتی هنوز میراث فرهنگی به متولیان شهری جوابی درست نداده و خود دستپاچه بین تاریخ و فرهنگ کرمانشاه و سرمایه سرگردان است، قدری مساله را پیچیده‌تر می‌کند.
شاید هم آنقدر این مساله برای متولیان شهری کرمانشاه ان‌قدر ساده است که نیازی به برطرف شدن ابهامات میراث فرهنگی نمی‌دانند و همان تقلید از گنجنامه را کافی می‌دانند.
اما از سوی دیگر می‌توان به یک فرضِ محال دیگر هم اندیشید؛ شاید اگر تله‌کابینِ نصب شده در بخشِ «بادالینگ»ِ دیوار بزرگ چین، مدیران ارشد وزارت میراث فرهنگی را که قبل از شیوع کرونا از این اثر جهانی دیدن کرده، تحت تاثیر قرار داده و بر همین اساس با احداث تله‌کابین در این محوطه تاریخی (براساس صحبت‌های سعید طلوعی- شهردار کرمانشاه) موافقت کرده‌اند، اما آیا ایشان تحت‌ِ تاثیرِ نبودِ ِ اظهارنظرهای کارشناسانِ باستان‌شناسی که قرار بوده نخست محوطه‌ی دشت‌کاهو را بررسی و بعد از اعلام نظرشان، موافقت یا مخالفت نهایی میراث فرهنگی برای ایستگاه دوم یا پایانی تله‌کابین اعلام و قدم بعدی برداشته شود، قرار نگرفته‌اند که بخواهند دست‌کم درخواست توقفِ کار تا زمانِ اعلامِ نظر کارشناس را مطرح کند؟
حالا نه تنها از یک سو در ضلع غربی پارک کوهستان و پشت بیمارستان امام‌حسین (ع) جاده‌ی خاکی به مهمانسرای در دست احداثی می‌رسد که مدت‌هاست صدای فعالات میراثی را به هوا بلند کرده و بی‌جواب مانده و از سوی دیگر ایجاد تله‌کابینی که مدت‌هاست خواب را از چشمِ تاق‌بستان ربوده؛ بلکه بی‌توجهی معنادار مسئولان شهری کرمانشاه نسبت به از بین رفتن عرصه و حریم لکه‌ی زردِ تاق‌بستان و صدور مجوزهای مختلف از احداث هتل گرفته تا مکان‌های عمومی مانند سالن اجتماعات و حسینیه و رستوران‌هایی که به زعم خود به کباب شیشلیک ثبت ملی شده خدمت می‌کنند خود به مرور، تاق‌بستان را به داستانی وارد می‌کند که قصه‌ی هزار و یک شب با آن برابری کند.
این دست‌درازی‌ها به لکه‌ی زرد تاق‌بستان به حدی است که مالکان شخصی زمین‌های قرارگرفته در طرح نیز به طمع درآمدزایی بیشتر و احتمالا با الگو قراردادن رفتارهای متولیان شهری و با چشم‌پوشی از مخالفت‌های میراث فرهنگی برای ایجاد هر نوع کاربری، با خشکاندن درختان که بخشی از لکه‌ی سبز این پهنه‌ی تاریخی محسوب می‌شدند، قصد ایجاد پارکینگ برای همان گردشگرانی را دارند که به مرور از تاق‌بستان فاصله می‌گیرند.
شاید هم مانند متولیان شهری خود درحال الگو برداری از فضاهای گنجنامه‌ی همدان باشند، فضایی که فعالان همدانی آن را یکی از بدترین تجربه‌های سرمایه‌گذاری شهری در این منطقه‌ی تاریخی – فرهنگی می‌دانند.
موفقیت‌های تله‌کابین گنجنامه را به چشم و با سند دیده‌اید که مقایسه می‌کنید؟
حسین زندی - فعال میراث فرهنگی همدان - در گفت‌وگو با ایسنا، از تله‌کابین گنجنامه می‌گوید و آسیب‌هایی که تا امروز بر پیکره‌ی نه فقط الوند تاریخی که به میراث طبیعی همدان وارد شده است.
او بعد از شنیدن صحبت‌های شهردار و استاندار کرمانشاه که گنجنامه و تاق‌بستان را در یک ردیف قرار داده‌اند، نخست این سوال را مطرح می‌کند که «مگر مکان‌یابی تله‌کابین درست انجام شده است؟ و می‌گوید: از روز اول کارشناسان اعتراض کردند که این دو (تله‌کابین و گنجنامه) را در کنار هم قرار ندهید، که هر چند آن از فضای نخست خود در ۲۰ سال گذشته جابجا شد، اما همچنان در حریم کتیبه‌های گنجنامه است.
وی با بیان اینکه در قدمِ بعدی برای مکان‌یابی احداث تله‌کابین گنجنامه، بحث طبیعت و آبشار و کوهستان الوند به ویژه میدان میشان که منطقه منحصربفردی است نابود می‌شد، ادامه می‌دهد: کارشناسان می‌گفتند از یک ضلع دیگر یعنی سمت جنوب غربی در بخش امامزاده، کوه و جاده «ماوشان» قدیم قرار است تله کابین مستقر شود تا به میدان میشان و قله الوند آسیب نزند و از سوی دیگر این طرح باعث می‌شد تا عشایر بومی که آن‌جا سکونت داشتند، از منطقه بیرون شوند و از بُعد دیگر پوشش گیاهی و جانوری را تحت‌الشعاع قرار داد، با این شرایط و در حالی که آسیب‌های زیادی نیز تا کنون به الوند وارد شده، این سوال مطرح است که کدام بخشِ احداثِ تله‌کابین به موفقیت رسید.
وی با اشاره به اینکه مجموعه دهکده تفریحی و توریستی گنجنامه یکی از مهمترین برندهای غرب کشور است که بخش خصوصی آن را اداره می‌کند، می‌افزاید: از سوی دیگر، این طرح زیان‌ده‌ترین مجموعه بخش خصوصی در حوزه گردشگری در غرب کشور است که به ادعای مدیر عامل و اعضای شورای شهر همدان و شهردار همدان «در۲۰ سال گذشته یک ریال از تله کابین و مجموعه گردشگری عاید آنها نشده است» بنابراین نمی‌توان گفت، این طرح موفق بوده است.
زندی به صحبت‌های مدیرعامل تله‌کابین گنجنامه که می‌گوید «هر ساله میلیاردها تومان اعتبار و وام و بودجه به این مجموعه تزریق می‌شود اما تا کنون هیچ بازگشتی نداشته است» اشاره می‌کند و اضافه می‌کند: در این شرایط چطور می‌گویند تله‌کابین گنجنامه موفق است؟
او به وزش بادهای شدید در همدان که گاهی به ۱۲۰ کیلومتر در ساعت اشاره می‌کند که به تعطیلی‌های گاه و بیگاه تله‌کابین گنجنامه در طول سال منجر شده است، و ادامه می‌دهد: این تله‌کابین در برخی از تعطیلات نوروز و در زمان‌های زیادی در طول سال که فصل گردشگرپذیری همدان است، تعطیل می‌شود، چون به دلیل همین وزش بادها، نمی‌تواند مسافر جابجا کند. از سوی دیگر در محدوده‌ی این مجموعه به جز سوییت‌های اقامتی بقیه پروژه‌ها مانند پاساژ و فروشگاه و رستوران نیز همگی زیان‌ده شده‌اند، شاید به همین دلیل نیز در طول یکی دو ماه گذشته اقدام به تعریض جاده برای آمدو شد کوهنوردان و آفرود سوارها کرده‌اند.
این فعال میراث فرهنگی همدان با اشاره به کوه‌تراشی در الوند و تهیه‌ی طرح‌هایی که خبر از ایجاد سوییت در اطراف جاده دارد، می‌افزاید: تله‌کابین گنجنامه در حریم کتیبه‌های گنجنامه و در عرصه‌ی کوهستان الوند که ثبت ملی است، قرار گرفته، محوطه‌ای که ضوابط حریم دارد.
او موفقیتِ ضمنی مطرح شده توسط مسوولان کرمانشاه برای تله‌کابین گنجنامه را از آنجایی می‌داند که متولیان آن، هر ساله میلیاردها تومان اعتبار می‌گیرند و بخشی را برای تبلیغات واهی که گردشگر جذب نمی‌کند، هزینه می‌کنند و ادامه می‌دهد: مساله این است که آنها نتوانسته‌اند به عنوان یک جاذبه‌ی تله‌کابین را مطرح کنند، چون علاوه بر کتیبه‌های گنجنامه و کوهستان الوند، دره‌ی عباس‌آباد نیز به خودی خود جاذبه‌های زیادی دارد و به همین دلیل، جاذبه‌ی مصنوعی ساخته شده‌ی تله‌کابین، زیرِ سایه‌ی این جاذبه‌های تاریخی و طبیعی رفته است.
زندی با اشاره به صحبت‌های مدیران مجموعه و سهامداران تله‌کابین گنجنامه که ادعا می‌کنند که این محوطه تا کنون زیان‌ده بوده و هیچ سودی نصیب آنها نکرده است، ادامه می‌دهد: مدیرعامل گنجنامه در آخرین صحبتی که در حضور مدیرانی که از این تخریب‌ها بازدید کرده‌اند، داشته، اعلام کرده این مجموعه زیان‌ده است و قصد فروش ان را دارد چون دیگر توانی برای جذب سرمایه و گردشگر ندارد.
چرا در طول یک دهه گذشته تاق‌بستان جهانی نشد؟
کامِ تاق‌بستان را نه فقط تله‌کابینی که روی بخشی از دیواربزرگ چین، برای دیدنِ گردشگران تعبیه شده، سر هم می‌آورد بلکه احداثِ تاسیساتِ مختلف از پارکینگ گرفته تا واحدهای اقامتی و پذیرایی و حتی مُتلی که شهردار کرمانشاه با افتخار از سازه‌ی چوبی‌اش حرف می‌زند، تلخ کرده است.
جایی که معاونت سرمایه‌گذاری شهرداری کرمانشاه هم بدون هیچ فکری برای این محوطه‌ی تاریخی و طبیعی، نقشه‌اش را تایید کرده و سرمایه‌گذار در شرایط تحریمِ کنونی، تا اتریش رفته و تجهیزاتش را خریداری کرده است.
اما مردم کرمانشاه از تاق‌بستان و تله‌کابینی که مردم دیگر شهرها را نسبت به این شهر و متولیانش دل چرکین کرده، حرف می‌زنند.
یک شهروند ۴۰ ساله‌ی کرمانشاهی که به واسطه‌ی قرار گرفتن دفتر کارش در نزدیکی کوه‌های تاق‌بستان، هر روز تغییر و تحولات را در محوطه‌ی تاریخی تاق بستان و اطراف آن و حتی اقدامات در حال انجام برای احداث تله‌کابین را می‌بیند، بیشترین نقدها را به میراث فرهنگی وارد می‌داند.
او به ایسنا می‌گوید: کسانی دنبال گرفتن مجوزهایی هستند تا برخی اقدامات را در مقابل تاق بستان انجام دهند. اگرقرار به تاق‌بستان کمک شود، چرا با وجود خبرهایی که از حدود ۱۰ سال قبل برای ثبت جهانی تاق‌بستان مطرح شده هنوز پرونده‌ی این محوطه‌ی تاریخی را به یونسکو نفرستاده‌اند؟
وی با اشاره به مطرح شدن بحثِ احداثِ تله‌کابین در محدوده ی تاق‌بستان از حدود ۲۰ سال گذشته، ادامه می‌دهد: مگر ثبت‌جهانی یک اثر چه قدر زمان می‌برد که در طول بیش از یک دهه گذشته تا کنون این محوطه را جهانی نکرده‌اند، چه اشتباهی میراث فرهنگی مرتکب شده که توانایی ثبتِ این محوطه را ندارد؟
او با اشاره به ساخت‌وسازهای انجام شده مانند سازه‌ی آهنی قرار گرفته در داخل مجموعه تاق، می‌گوید: میراث فرهنگی حریمی را برای آثار تاریخی خود تعریف می‌کند که خود قادر به حفظِ ضوابط آن نیست، پس نتیجه آن می‌شود که این نهاد فرهنگی، بعد از ۲۰ سال هنوز نمی‌تواند تاق بستان را دست‌کم فقط به ایران معرفی کند.
جوان ۲۵ ساله‌ی دیگری کوه‌های اطرافِ تاق‌بستان را که اکنون محلِ احداثِ ایستگاه‌های ورود و خروج تله‌کابین شده را مناطق بکری می‌داند که بسیاری از مردم و حتی گردشگران برای دیدنِ آنها به این منطقه از کرمانشاه می‌روند و ادامه می‌دهد: حتی برخی از افرادی که روی این کوه‌ها می‌روند از وجود تاق بستان اطلاعی ندارند.
شهروند حدودا ۵۰ ساله‌ی دیگری کرمانشاه را شهری افسرده می‌داند که تله‌کابین در کنار آثار تاریخی آن می‌تواند باعث بروز نشاط و ثروت و کار در این منطقه شود و ادامه می‌دهد: ای کاش نخست میراث فرهنگی به وضعیتِ غرفه‌های خوراکی و مثلا صنایع‌دستی در ضلعِ غربی تاق‌بستان توجه می‌کرد و آنها را ساماندهی می‌کرد.
زباله‌دانی تاریخی در پشتِ تاق‌بستان
در کنار صحبت‌هایی که این روزها تاق‌بستانِ تاریخی را سر زبان‌ها انداخته کافی است سری به بالاترین نقاطِ پارکِ کوهستان در پشتِ تاق‌بستان بزنید، زباله‌دانی آن منطقه، حرف دیگری برای تاق‌بستان به زبان می‌آورد.
حالا که تاق بستان نه تله‌کابین دارد و نه مجموعه‌ای که مردم و مسافران با آگاهی و انتخاب مسیری مشخص به این منطقه از کوه بروند، این کوه پر از زباله است، چه برسد به زمانی که با راه‌اندازی تله‌کابین مسافران از آسمان هر چه در دست دارند را به روی زمین و بر سر این محوطه‌های تاریخی بریزند!
