به گزارش تیترشهر : محمد عزیزمحمدی، امیرمحمد غفاری؛ جنبش‌های دانشجویی از ابتدای شکل‌گیری در دهه ۲۰ نقش موثری در اتفاقات کشور داشتند و همیشه یکی از ارکان تحولات و اتفاقات بزرگ کشور بودند.
برخی از این جنبش‌ها بعد از انقلاب به وجود آمدند و در کنار تشکل‌های قدیمی به فعالیت پرداختند.
انجمن اسلامی دانشجویان یکی از این تشکل‌هاست که در سال ۱۳۶۸ در دانشگاه تهران به وجود آمد و تاکنون در کنار سایر تشکل‌های دانشجویی به فعالیت مشغول بوده است.
در نزدیکی انتخابات مجلس شورای اسلامی به گفت‌وگو با محمد زادمهر، دبیرکل جامعه اسلامی دانشجویان نشستیم تا در خصوص برخی مسائل روز کشور و جنبش‌های دانشجویی صحبت کنیم؛ متن این مصاحبه را در ادامه می‌خوانید:
برخی از جنبش‌های دانشجویی از خارج خط دهی می‌شوند/ هدف جنبش دانشجویی تربیت افراد است
در حال حاضر وضعیت جنبش‌های دانشجویی را چطور ارزیابی می‌کنید؟ آیا توانسته‌اند تاثیرگذاری خود را داشته باشند و انتظاری را که جامعه از آنها دارد برآورده کنند؟
زادمهر: در کشور از سال ۱۳۲۰ جنبش‌های دانشجویی شکل گرفتند، این جنبش‌ها در ۱۶ آذر نقطه عطفی به وجود آوردند و بعد از آن همچنان ادامه پیدا کردند؛ بعد از انقلاب ابتدا دفتر تحکیم، بعد از آن جامعه اسلامی دانشجویان، انجمن اسلامی مستقل و جنبش دانشجویان عدالتخواه شکل گرفت و فعالیت خود را به صورت رسمی آغاز کردند و همزمان با اینها، جریاناتی به صورت غیررسمی فعالیت می‌کردند. نقطه اوج جنبش‌های دانشجویی ابتدای انقلاب است که افراد حاضر در آن، همراه با سایر اقشار جامعه تلاش کردند و به دنبال این تلاش‌ها، انقلاب اسلامی شکل گرفت.
جنبش دانشجویی در برهه‌های مختلف توانسته است نقش خود را ایفا کند؛ در مسائل انقلاب فرهنگی و مسائل دهه هفتاد، جنبش دانشجویی توانست در اوج فعالیت‌های خود، نشریات دانشجویی را منتشر کند و در حوزه فعالیت‌های فرهنگی و جریان‌سازی‌ها موثر واقع شود؛ از دهه هشتاد به بعد، افت‌هایی در جنبش دانشجویی ایجاد شد و از دهه نود به بعد، این ضعف‌ها به اوج خود رسید. در ساختار اتحادیه‌های دانشجویی هم یک استقلال باید برای مجموعه‌ها قائل شد و هم اینکه در چارچوب ساختار‌های مالی که تعیین شده است، حرکت کرد؛ مثلاً برای اتحادیه‌های دانشجویی، وزارت علوم و وزارت بهداشت، موظف هستند که منابع مالی را تامین کنند که این اتفاق نمی‌افتد و با رفت و آمد دولت‌ها، به جای اینکه قانون به اجرا درآید، جریانات سیاسی تعیین کننده هستند که چه اتفاقی بیفتد؛ یعنی جریانات همسو مورد حمایت دولت‌ها قرار می‌گیرند و توجه بیشتری به آنها می‌شود و جریاناتی که با آنها ناهمسو هستند را با فشار‌های زیاد، محدود میکنند و از فعالیت‌های آنها جلوگیری میکنند که این خود اقدامی در راستای افول جنبش‌های دانشجویی است؛ مثلا در جلساتی که با حضور شخصیت‌های دولتی برگزار می‌شود، هیچ تریبونی به جامعه اسلامی دانشجویان داده نمی‌شود.
مثلاً در برخی موارد دیده می‌شود که گروه‌های دانشجویی را به گروه‌های مخالف و موافق دولت تقسیم میکنند، همین که گروه‌ها را به این دو دسته تقسیم میکنند، نشان از نگرش ابتدایی در مورد تشکل دانشجویی دارد، در صورتی که اصلاً موافق و مخالف دولت معنی ندارد، ما در برخی موارد مشکلاتی را در دولت می‌بینیم که نقد‌های خود را نسبت به آنها بیان می‌کنیم، در مواردی هم نقاط قوتی را مشاهده می‌کنیم که حمایت‌های خود را نسبت به آنها اعلام می‌کنیم؛ اینکه فکر می‌شود گروهی مخالف دولت هستند و باید سرکوب شوند، این طور نیست و نباید باشد؛ به صورت کلی، دولت در عملکردی که در ۶ سال گذشته داشته، سعی کرده است جنبش دانشجویی را به انزوا بکشاند.
مثلاً در خصوص بودجه‌ای که به جنبش‌های دانشجویی تعلق می‌گیرد، با توجه به تورم و مشکلاتی که وجود دارد، دولت همان بودجه مصوب سال نود را برای جنبش‌ها در نظر گرفته است که تخصیص آن هم با شاید‌ها و اگر‌ها همراه است و این خود در بلندمدت تاثیرگذار است و جنبش دانشجویی و کار‌های تشکیلاتی را در درازمدت با رکود مواجه می‌کند. ما در دهه‌های هفتاد و هشتاد افرادی را در سطوح بالای مدیریتی کشور مشاهده کردیم که جزو فعالان جنبش‌های دانشجویی در دهه‌های گذشته بودند و این خود نشان دهنده تاثیرگذار بودن جنبش‌های دانشجویی است. شهید بهشتی در کتاب «جنبش حق» می‌گوید، یکی از ویژگی‌های جنبش‌های دانشجویی، همراهی با توده مردم است و اگر از مردم فاصله بگیرد، از مسیر خود خارج می‌شود؛ در همین راستا، ما به عنوان یک تشکل دانشجویی سعی کردیم که با توده مردم همراه باشیم، به همین خاطر مطالبه‌گری را در اولویت فعالیت‌های خود قرار دادیم.
چون جنبش دانشجویی در بخشی از موارد بازو‌های مشورتی هستند و نقش تربیت نیرو‌ها در عرصه‌های مختلف به خصوص علمی را برعهده دارد، نباید از جنبش‌های دانشجویی انتظار داشت که مشکلات را حل کنند و فعالیت‌های نتیجه بخش انجام بدهند. اینکه انتظار داشته باشیم جنبش دانشجویی نقش ماله کشی را برعهده داشته باشد، چنین نیست؛ اینکه هر اتفاقی در هر جایی بیفتد و ما در مقابل آن سکوت کنیم اشتباه است، اما در تشکل‌های همسو با برخی جریان‌های سیاسی چنین چیزی را مشاهده می‌کنیم. کارایی جنبش دانشجویی را باید به صورت کلان مشاهده کرد. جنبش دانشجویی در برخی برنامه‌ها سرمایه‌گذاری و فعالیت‌های خود را آغاز می‌کند که در سال‌های بعد، نتایج آن نمود پیدا می‌کند؛ مثلاً یکی از وظایف اصلی که ما برای خود تعریف کردیم، تربیت نیروهای تراز انقلاب است که در کوتاه مدت نمود پیدا نخواهد کرد و آثار آن را باید در بلندمدت مشاهده کرد.
تفاوتی هم که تشکل‌های دانشجویی نسبت به احزاب دارند همین مورد است؛ مثلاً در احزاب، فرد تا زمان پایان عمر خود در آن فعالیت می‌کند یا دبیرکل تا مدت زیادی در این سمت قرار خواهد داشت؛ اما در جنبش‌های دانشجویی، سیال بودن جایگاه اعضا و دبیران آن، یکی از نقاط قوت آن است، یعنی به طور متوسط فرد، ۴ سال و در رشته‌های پزشکی ۷ سال عضو تشکل خواهد بود و بعد از تشکل خارج خواهد شد و افراد جدید جایگزین آنها خواهند شد که این خود، کسب تجربه‌ای برای افرادی است که در این تشکل‌ها حضور پیدا میکنند و باعث می‌شود افراد پس از کسب تجربه‌ای حداقلی، مسیر خود را پیدا کنند و اگر در آینده در جایگاه‌های بالاتر قرار گرفتند، دچار اشتباه نشوند. متاسفانه چیزی که در برخی جنبش‌های دانشجویی دیده می‌شود این است که این جنبش‌ها توسط برخی جریان‌های خارج از دانشگاه، ادوار گذشته یا گروه‌های دیگر خط دهی می‌شوند که این خود منجر به ایجاد روبات می‌شود و تربیتی به همراه نخواهد داشت.
اصولاً تشکل‌های دانشجویی به یک خط فکری خارج از دانشگاه متصل هستند؛ به نظر شما این اتفاق طبیعی نیست؟
زادمهر: این درست است که خط فکری را در اختیار افراد قرار بدهیم تا آنها خود مسیرشان را پیدا کنند؛ اما در برخی موارد دیده می‌شود که تحلیل از افراد گرفته می‌شود و دانشجویان فقط کار‌هایی را انجام می‌دهند که دیگران به آنها می‌گویند. مثلاً الان جامعه اسلامی دانشجویان فعالیت خود را دنبال می‌کند، شعب این تشکل هم در شهرستان‌ها و استان‌های مختلف فعالیت خود را به صورت آزادانه دنبال میکنند و تنها مواضع خود را با ما که مرکز هستیم هماهنگ میکنند، ولی برنامه‌هایی که انجام می‌دهند را به صورت مستقل برگزار میکنند و ما نظارت خود را داریم و در کار آنها دخالت نمی‌کنیم.
جامعه اسلامی دانشجویان در نزدیکی انتخابات‌ها، لیست ارائه می‌کند
آیا برای انتخابات هم برنامه‌ای دارید؟
زادمهر: بله، جامعه اسلامی دانشجویان به عنوان سیاسی‌ترین تشکل دانشجویی، در نزدیکی تمام انتخابات، لیست ارائه می‌کند. ما هم بر اساس معیار‌هایی مشخص، امسال پس از بررسی‌های فراوان و جلسات با نامزد‌های مربوطه و امتیاز دادن به افراد، لیستی را ارائه خواهیم داد؛ همچنین اگر قرار باشد حمایتی از کسی صورت گیرد، پس از بررسی برنامه‌های شخص مورد نظر، این حمایت‌ها انجام می‌گیرد.
جامعه اسلامی دانشجویان به جز فعالیت سیاسی چه فعالیت‌های دیگری انجام می‌دهد؟
زادمهر: ما اردو‌های جهادی را در قالب جدیدی راه‌اندازی کردیم و با تلفیق سه حوزه بهداشت، مدارس و اجتماعی در قالب اردو‌های جهادی در حاشیه شهر‌ها به صورت یک روزه، گامی در مسیر همراهی با مردم برداشتیم و با توجه به نیاز‌هایی که هر منطقه دارد و شناختی که از آنها داریم، اهداف خود در هر منطقه را پیش می‌بریم. همچنین با حضور در برنامه‌های مختلف و مراسم‌های خاص با مردم ارتباط برقرار می‌کنیم. اگر از بدنه اجتماع فاصله بگیریم، نمی‌توانیم دیگر به آن برگردیم.
اگر نتوانیم فضای جامعه و دانشگاه را مدیریت کنیم، باختیم
یکی از نقد‌های وارد جنبش‌های دانشجویی این است که برخی جنبش‌ها انگار در سطح جامعه حضور ندارند و محدود به چند بیانیه شده‌اند. نظرتان نسبت به این موضوع چیست؟
زادمهر: اساساً اولویت جنبش دانشجویی محیط دانشگاه است. یعنی ما اگر نتوانیم فضای دانشگاه و دانشجویان را مدیریت کنیم، غافله را باختیم و ورود ما به جامعه معنا ندارد. فاصله زیادی بین مردم و جنبش‌های دانشجویی در طول سالیان زیاد ایجاد شده است و ما باید تلاش کنیم در دوره‌های خود، این فاصله را کم کنیم. برای کم کردن این فاصله، چندین قالب تعریف کردیم که یکی از آنها اردو‌های جهادی یکی دیگر خیریه‌ها است و به این صورت در قالب‌های مختلف در حال کم کردن فاصله خود با مردم هستیم.
در خصوص جلسات خود با سران کشور بگویید؛ آیا جلساتی با آنها داشتید؟
زادمهر: از زمان حضور آقای رئیسی در قوه قضائیه جلساتی با او برگزار کردیم و تصمیم بر این است که این جلسات به صورت مداوم ادامه داشته باشد، اما از زمانی که آقای روحانی به ریاست جمهوری رسیده است، هیچ جلسه‌ای با رئیس جمهور نداشتیم. با بقیه سازمان‌ها و ارگان‌ها جلساتی داریم و با مسئولان در جایگاه‌های مختلف صحبت می‌کنیم و نقد خود را با آنها در میان می‌گذاریم که این روحیه مثبت برخی مسئولان را نشان می‌دهد. بهترین نمونه ارتباط مسئولان با دانشجویان، دیدار‌هایی است که با رهبری انجام می‌شود و دانشجویان، خیلی راحت حرف خود را می‌زنند و از رهنمود‌های ایشان استفاده میکنند.
هنوز ساختار جامع در خصوص مشروعیت بخشیدن به اعتراضات و جلوگیری از اغتشاشات، در کشور ایجاد نشده است
در خصوص حرف زدن و بیان انتقاد‌ها صحبت شد، به نظر شما چه کاری انجام دهیم تا مردم بتوانند به راحتی اعتراضات خود را راحت و بدون ایجاد اغتشاش و سوء استفاده دشمن، بیان کنند؟
زادمهر: در این سال‌ها دشمنان همیشه منتظر بوده‌اند که با استفاده از اتفاقاتی که در داخل می‌افتد، به کشور ضربه بزنند؛ مثلاً سال ۹۶ که مردم اعتراضاتی در خصوص موسسات خصوصی و موارد دیگر داشتند که مورد سوءاستفاده قرار گرفت و موجب ناامنی در کشور شد یا مثلاً اتفاقات اخیر، اعتراضاتی در خصوص گرانی بنزین بود که با حاشیه مواجه شد و اتفاقات بدی در کشور افتاد. در کشور برخی محل‌ها مانند مجلس هستند که اعتراضات در مقابل آنها نیاز به مجوز ندارد و همه روزه تجمعاتی در آنها شکل می‌گیرد، ولی هنوز ساختار جامع برای مشروعیت بخشیدن به اعتراضات و جلوگیری از اغتشاشات، در کشور ایجاد نشده است. در این مورد، گرانی یک شبه بنزین اتفاق بدی بود که در این مدت افتاد که نیازمند زمینه چینی بیشتر از سوی مسئولان بود.
جامعه اسلامی برای سیر تحولی بیانیه گام دوم که مورد نظر شخص رهبری است، برنامه خاصی مدنظر دارد؟
زادمهر: اساساً باید به صورت کلان به بیانیه گام دوم نگاه کرد؛ دو بحث در این موضوع مطرح است، یکی انتظارات رهبری و دیگری آغاز به کار جنبش‌های دانشجویی در این مسیر است که طرح گفتگوی آزاد دانشجویی با محوریت گام دوم را ایجاد کردیم، چون اول باید این بیانیه در دانشگاه‌ها تبیین شود که در دو بخش این فعالیت انجام می‌شود؛ یکی نگاه به چهل سال گذشته و اتفاقاتی که در آن افتاده است و دیگری حرکت رو به جلو و چهل سال آینده می‌باشد. هر کدام از محور‌های بیانیه گام دوم انقلاب باید در گفت‌وگویی مفصل به آن پرداخته شود و با چند ساعت جلسه نمی‌توان آن را بررسی کرد و به نتیجه رسید. در بخش اول، تبیین این بیانیه را در دستور کار خود داریم و در بخش‌های بعدی ایجاد نمود‌های بیانیه گام دوم در ابعاد وسیع و در سطح کشور است که باید در نزدیکی انتخابات به صورت جدی دنبال شود تا ان شاءالله بتوانیم در آینده مجلسی پویا و کارآمد داشته باشیم.
