نقطه ضعف مدیریت بحران در وقوع سیل چیست؟
به گزارش تیترشهر : ماجرای تکراری اما خطرناک طغیان رودخانه ها و وقوع سیل در اهواز متاسفانه مجدد گریبان گیر خوزستان شده است و عبرت نگرفتن مسئولان از سال گذشته, دوباره مردم را به دردسر انداخته است.
معلوم نیست مردم این استان تا چه زمانی باید تلفات مالی و جانی را نثار ناهماهنگی دستگاه های رسیدگی به امر بحران کنند. ولی آنچه که معلوم است و مردم آن را احساس می کنند، تبعات وحشتناک و خسارات جبران ناپذیری است که این مهمانان بر گرده این مردم بیگناه تحمیل می کنند؛ مهمترین سوالی که این روزها در اذهان میگذرد این است که آیا با پیشرفت علم و دانش آیا نمی توان جلوی این گونه از بلایاهای طبیعی را گرفت؟
حدود دو ماه قبل به وزارت نیرو اعلام خطر شد، ورودی و خروجی سد اعلام و پیش بینی شد تا ۱۵۰۰ مترمکعب در یک مسیر آرام و روان بدون خسارت خواهد بود. وزیر اعلام کرد که هفته بعد جلسه‌ای در این خصوص برگزار می‌شود؛ بعد از جلسه مذکور کوچکترین اقدامی صورت نگرفت.
به همین دلیل نمایندگان مجلس درصدد استیضاح وزیر نیرو برآمدند به طوری که برخی از آنها می گفتند: به استحضار اردکانیان وزیر نیرو رساندیم و نوشتیم که اگر ظرفیت خروجی کرخه برای حداقل ۱۵۰۰ مترمکعب بر ثانیه مهیا نشود، ممکن است با شرایط بسیار ناگواری مواجه شویم.
در این جا این سوال پیش می‌آید که مقصر سیل نوروز ۹۸ متوجه چه کسانی بودند؟ چندماه از وقوع سیل ویرانگر جنوب و شمال کشور در اوایل سال ۹۸ نمی‌گذرد که مجددا با بارش باران استان خوزستان زیر هجمه‌ای از آب فرو رفت.
به طوری که در سیل نوروز ۹۸ به چندین واحد مسکونی و تجاری خسارت‌های شدیدی وارد شد به طوری که قرار بود منازل مسکونی مجدد بازسازی شود، ولی مجدد بارش سیل آسا باران خسارت‌هایی به بخش‌های مختلفی از جمله واحدهای مسکونی و... زده و یا حتی با قطع شدن برق منجر به کشته شدن تعدادی از هموطنانمان در بیمارستان امام خمینی استان خوزستان شود.
توانایی مقابله با سیل های اخیر را داشتیم
در این باره رحیمیان کارشناس و متخصص علوم آب و محیط زیست گفت: سیل فروردین در تاریخ خوزستان بی سابقه بود اما قطعا با یک کار کارشناسی و مدیریت شده می‌توانستیم جلوی این حادثه را بگیریم.
رحیمیان ادامه داد: چنین حادثه بی سابقه‌ای طبیعتاً خسارت‌هایی نجومی به بار می‌آورد هر چند با وجود این همه سد نباید میزان خسارت‌های وارد شده به مردم تا این اندازه ویرانگر می‌شد. متاسفانه مقصران حوادث قبلی هم مانند سیل فروردین ماه ۹۵ و برخی دیگر از بلایای طبیعی در لابلای کاغذ‌ها و گزارش‌های تحقیق و تفحص کمیته‌های حقیقت یاب ماند و اکنون در کنج قفسه‌ها خاک می‌خورد.
هواشناسی باید زیر مجموعه وزارت نیرو باشد
ایزدجو نماینده مردم اهواز در مجلس شورای اسلامی طی مصاحبه با یکی از خبرگزاری‌ها مدعی شده است که برای جلوگیری از حوادث اینچنینی باید اداره کل هواشناسی زیر مجموعه وزارت نیرو قرار گیرد چرا که وزارت نیرو مهمترین بهره بردار پیش بینی‌های هواشناسی است: پیش بینی‌های هواشناسی با قطعیت اعلام می‌شد، در حالی که دقت پیش بینی‌های فصلی بسیار کم و غیرقابل اطمینان بود، این تصمیم را هیچکس نمی‌پذیرفت و منطقی هم نبود.
در اینجا این سوال مطرح است که ضعف وزارت نیرو در سیل‌های اخیر و چند روز گذشته کشور کجاست؟ وقتی دوباره چنین رویدادی تکرار شود، چه اتفاقی خواهد افتاد؟ کدام نهاد‌ها مسئولیت دارند و علت وقوع سیلاب در برخی شهر‌ها چه بود و چرا این‌قدر خسارت به‌بار آورد؟
به نظر می‌رسد حالا با سیلاب‌هایی که به وقوع پیوسته، طرفداران سدسازی برای طرح‌های خود توجیه تازه‌ای پیدا کرده اند. به طوری که از آب گل آلود ماهی بگیرند.
سدسازی تنها برای آبیاری کشاورزی نیست / وزارت نیرو موافق صد در صدی سدسازی
در این باره قاسم تقی زاده خامسی معاون آب و آبفای وزارت نیرو گفت: اگر سد‌ها نبودند، نمی‌توانستیم چگونه سیلاب‌ها را کنترل کنیم. حال با وجود چندین سد در استان خوزستان متاسفانه با بارش باران این استان در زیر آب فرو می‌رود.
او بیان کرد: سد سازی شاید در شرایط نرمال با هدف اصلی تامین آب برای شرب و کشاورزی باشد، اما در برخی مناطق صرفا برای کنترل سیلاب صورت می‌گیرد؛ هرچند ممکن است چند سالی خالی باشد، اما آن یک سالی که با چنین حادثه‌ای مواجه می‌شود هم خسارات حداقلی می‌شود و هم جمع آوری آب شیرین به حداکثر می‌رسد.
سیل بندها بستر دیگر بستر طبیعی رودخانه محسوب نمی‌شود
در ادامه حسن مرادی کارشناس محیط زیست گفت: سد‌ها ظرفیت‌های محدودی دارند و در یک سال پر و خالی می‌شوند و در هر مقطع از سال بر اساس معیار‌های فنی، به صورت پلکانی آبگیری می‌شوند؛ سیل بندها که برای جلوگیری از سیل ساخته شده دیگر بستر طبیعی رودخانه محسوب نمی‌شود، بنابراین از نظر ما آب آنقدر وارد بستر طبیعی رودخانه شده که مجرای طبیعی رودخانه کشش عبور آب را نداشته، در نتیجه منجبر به سیل می‌شود.
خسارت هزار و ۳۸۰ میلیارد ریالی به تاسیسات آب کشور بر اثر سیل خوزستان
رضا اردکانیان وزیر نیرو در پاسخ گفت: سیل افزون بر یک هزار و ۳۸۰ میلیارد ریال به تاسیسات آبی کشور خسارت وارد کرد که طبق برآورد‌های اولیه ۴۳۰ میلیارد ریال از این خسارات در بخش تاسیسات آب و ۹۵۰ میلیارد ریال در بخش فاضلاب است.
او ادامه داد: حدود ۲۷۵۰ کیلومتر شبکه و خطوط انتقال، ۱۹۰ واحد ایستگاه پمپاژ فاضلاب و هفت واحد تصفیه خانه فعال در بخش فاضلاب در ۱۶ شهر خوزستان امر جمع آوری و دفع و تصفیه فاضلاب شهر‌ها را انجام می‌دهند.
مدیریت بحران خوزستان، به منظور جلوگیری از وارد آمدن خسارت به دامداران، کشاورزان و اهالی روستا‌های حاشیه رودخانه دز، کارون و کرخه هشدار‌هایی داده بود؛ اما رفته رفته آب پشت سد‌ها افزایش می‌یافت و نگرانی برای مدیریت این رحمت الهی، پس از تحمل سال‌ها خشکسالی بیشتر می‌شد، عملیات ترمیم سیل بندها آغاز و تهمیدات لازم برای وارد آمدن کم‌ترین خسارت به خوزستانی‌ها و ساکنان حاشیه رودخانه‌ها اندیشیده شد.
هم اکنون بیش از ۹ ماه از وقوع سیلاب در استان خوزستان میگذرد، ولی هنوز بخش‌های مختلف این استان تکمیل نشده که مجددا سیل دامن این استان را گرفت.
سیف الله آقابیگی مدیرکل دفتر مدیریت بحران و پدافند غیرعامل منابع آب ایران در خصوص آخرین وضعیت حجم مخازن سد‌های شهرهای جنوبی کشور با توجه به بارندگی سیل آسا روزهای گذشته گفت: خوشبختانه در بخش منابع آب و طغیان رودخانه‌ها در خوزستان مشکل خاصی گزارش نشده است.
او ادامه داد: همچنین در بخش مخازن و خروجی سد‌های استان هم تا به امروز با توجه به بارش‌های سیل آسای روزهای گذشته مشکل خاصی نداریم، ولی در شهر‌ها آبگرفتگی گزارش شده است که با کمک نیروهای امدادی برطرف می‌شود.
مدیرکل دفتر مدیریت بحران و پدافند غیرعامل منابع آب ایران اضافه کرد:کنترل حجم مخازن سد‌ها به صورت مستمر در دستور کار قرار گرفته است و در استان‌هایی مانند فارس اقدام به رهاسازی آب برخی از سد‌ها شده تا حجم کافی برای مهار سیلاب‌های احتمالی وجود داشته باشد.
آقابیگی در ادامه با اشاره به وضعیت استان‌های بوشهر، چهارمحال و بختیاری و فارس با توجه به بارش‌های سیل آسا در این مناطق نیز بیان کرد: علارغم بارندگی‌های شدید که باعث رکورد در برخی از استان‌ها شدخوشبختانه مشکل خاصی گزارش نشده با توجه به اینکه ۵۰ درصد بارندگی در سال در این استان‌ها باریده مشکلی گزارش نشده است.
او اضافه کرد: در حال حاضر سد‌های استان ظرفیت خالی بیش از ۹ میلیارد مترمکعب را دارا هستند و طبق برآورد مدل‌های موجود میزان حجم ورودی آب به سد‌ها را در اثر بارش‌های مؤثر پیش بینی شده بین ۶۰۰ تا ۷۰۰ میلیون مترمکعب نشان می‌دهند.
مدیرکل دفتر مدیریت بحران و پدافند غیرعامل منابع آب ایران گفت: این رقم نسبت به حجم خالی موجود بیانگر آن است که هر سیلاب محتمل ورودی به رودخانه‌های استان توسط سد‌ها مهار کامل می‌شوند.
سیل به سراغ خوزستان، مسئولان به سراغ کم کاری/کار خاصی از دستمان برنمی آمد!
براساس این گزارش، مسئولان منابع آب دم از شرایط عادی و روان در خوزستان را گزارش می‌کنند که طی گزارشات عینی خبرنگار و گزارشات مردمی از این استان آب باران سیل آسا روزهای گذشته در خیابان‌های این شهر ساکن است. حتی یکی از اعضای شورای شهر استان در واکنش به آبگرفتگی شدید در شهر اهواز گفته است: "ما فقط اقدام به تعطیلی مدارس کردیم، در حالی که می‌توانستیم به مردم هشدار بدهیم که کدام مناطق در معرض آسیب هستند و کاری هم از دست ما بر نمی‌آید تا حداقل خود مردم فکری کنند؛ حقیقتا ما جوابی برای مردم نداشتیم و عملا مستأصل بودیم و کار خاصی از دست ما برنمی‌آمد."
گفتنی است هفت ماه پیش رهبری مستقیما به رئیس جمهور دستور دادند که از محل صندوق توسعه ملی، مشکل فاضلاب استان خوزستان بویژه اهواز حل شود، اما گزارش ها حاکی از آن است که از ابتدای سال تا کنون اقدام خاصی در این خصوص صورت نگرفته است؛ در طول این مدت حتی به سبب بارش های اندک نیز شاهد آبگرفتگی در سطح معابر استان بوده ایم.
از خوزستان بگذریم برخی از استان‌های دیگر کشور هم آمادگی لازم برای سیل را ندارند به طوری که حسن رضوی مدیرعامل آب منطقه‌ای تهران گفت:متاسفانه حتی معابر پایتخت آمادگی سیل را ندارند و ممکن است با چند ساعت بارش شدید تهران هم سیل زده شود.
او ادامه داد: متاسفانه سیل در تهران قطعا این شهر را با مشکلات عدیده‌ای در سیلاب مواجه می‌کند، زیرا در بسیاری از روددره‌های تهران که از کوهپایه‌های البرز سرچشمه می‌گیرند، دخل و تصرف‌های زیادی شده است.
رضوی لایروبی بستر رودخانه‌ها را در فصل تابستان مهم خواند و تصریح کرد:۸۰ سازه مشکل ساز در زمان بروز سیلاب در تهران شناسایی شده که باید سازه آنها بررسی مجدد و اصلاح شود.
متاسفانه واکنش یکی از اعضای شورای شهر به آبگرفتگی شدید در شهر اهواز هم اینگونه بوده است که می گوید:ما فقط اقدام به تعطیلی مدارس کردیم، در حالی که می‌توانستیم به مردم هشدار بدهیم که کدام مناطق در معرض آسیب هستند و کاری هم از دست ما بر نمی‌آید تا حداقل خود مردم فکری کنند. حقیقتا ما جوابی برای مردم نداشتیم و عملا مستأصل بودیم و کار خاصی از دست ما برنمی‌آمد.
این در حالی است که مدیرعامل آب منطقه‌ای تهران از وقوع سیل پس از چندین ساعت بارش در تهران خبر داد است به طوری که وزیر کشور گفته است:نگرانی بابت سیل در تهران وجود ندارد.
حال چند پهلو حرف زدن مسئولان باعث برهم خوردن در تدابیر و مدیریت کشور شده و باعث خسارت‌های جبران ناپذیری برای کشور اعم از هموطنان می‌شود.این‌ها همان درس عبرت‌هایی است که بایستی از سیل اخیر به خوبی فرا گرفت تا لطمه‌ای به منابع و زیرساخت‌ها و مهمتر از همه سرمایه اجتماعی کشور وارد نشود.
