به گزارش تیترشهر : واژه اربعین در متون دینی و مجموعه های حدیثی از ارزش والایی برخوردار است. آثار حفظ چهل حدیث، اخلاص عمل در چهل روز و دعای عهد در چهل صبح، کمال عقل در چهل سالگی، دعا برای چهل مومن، شهادت چهل مومن برای میت و... از جمله مواردی است که ارزش و جایگاه اربعین را مشخص می‌سازد.
در برخی از آیات قرآن به واژه اربعین اشاره شده است مثل فرازی از قصه حضرت موسی(ع) که می‌فرماید: ما با موسی سی شب وعده گذاشتیم سپس آن را با ده شب دیگر تکمیل نمودیم به این ترتیب میعادگاه پروردگارش (با او) چهل شب تمام شد...
در سال ۶۱ هجری قمری، جابربن عبدالله انصاری از صحابه پیامبر(ص) و شیعیان امیرالمومنین (ع) نخستین کسی بوده که راهپیمایی اربعین را انجام داده است. مقام معظم رهبری نیز چنین بیان کردند: " شروع جاذبه مغناطیسی حسینی در روز اربعین است، جابر بن عبدالله را از مدینه بلند می‌کند و به کربلا می‌کشاند، این همان مغناطیسی است که امروز هم با گذشت قرن های متمادی در دل من و شما هست."
در زمان تسلط بعثی‌ها بر کشور عراق، زائرانی که از نجف عازم کربلا بودند را در مسیر راهپیمایی از آسمان و زمین به گلوله بستند، این حادثه به صورت پیاپی در سال های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۷ هجری قمری تکرار شد. بعد از سقوط رژیم بعثی، نخستین بار شیعیان در سال ۲۰۰۳ میلادی به سوی کربلا راهپیمایی کردند.
نشریه معروف آمریکایی هافیتگتون پست درباره راهپیمایی اربعین اینگونه می نویسد: "اگر می خواهی اسلام حقیقی را بشناسی به زیارت اربعین برو زیرا مراسم ارزش ها و الگوهاست .... اربعین بزرگترین گردهمایی جهان است ... هزاران چادر که آشپزخانه موقت هستند توسط روستاییان منطقه در کنار مسیر زائران برپا شده است. گردانندگان موکب ها، جلوی زائرین را می گیرند با آن ها راه می روند و از آن ها خواهش می کنند که دعوت آن ها را بپذیرند.... بزرگترین گردهمایی سالانه، طولانی ترین میز غذاخوری مستمر، بالاترین میز غذای رایگان به مردم، بیشترین و بالاترین میزان افراد داوطلب برای خدمت در یک واقعه منحصر به فرد که تمام آن ها تحت خط قریب الوقوع بمب گذاری ها انتحاری اتفاق می افتد .... هر چه شرایط امنیتی بدتر می شود افراد بیشتری انگیزه پیدا می کنند که تروریست ها را به چالش بکشند و به آن ها ثابت کنند که نمیتوانند سد راه زائرین شوند." بنابراین، این مراسم سوگواری تنها یک مراسم مذهبی نیست بلکه نشانه پر رنگی از مقاومت است.
گردشگری مذهبی از جمله مهم ترین گونه های سفر و گردشگری در جهان است که انگیزه اصلی آن به جهت باورها و اعتقادات دینی همواره پذیرای گردشگر و زائرین در جهان بوده و سبک و سیاق آن با سایر گونه های سفر و گردشگری متفاوت است. به طوری که در سال های اخیر افراد با گرایش ها و ادیان و مذاهب مختلف نیز به این ابر رویداد فرهنگی، اجتماعی و دینی علاقه مند شده و بخش مهم و قابل تأمل و توجه از سفر و گردشگری مذهبی در جهان را راهپیمایی اربعین به خود اختصاص داده است.
با توجه به طیف انگیزه های گوناگونی که در سفر به اماکن مقدس وجود دارد، راهپیمایی اربعین به عنوان یکی از مهمترین رویدادهای گردشگری مذهبی در سال های اخیر توانسته است در توسعه گردشگری مذهبی منطقه با محوریت کشور عراق سهم بسزایی ایفا کند. چه بسا حضور میلیون ها نفر در سرزمین عراق که به عنوان یکی از مناطق نا امن خاورمیانه در جهان مطرح شده است، خود عنصری است که خواهد توانست ذهنیت های منفی به وجود آمده را که خود عامل مهمی در مراودات سیاسی و منطقه ای به شمار می رود، تقلیل دهد.
از سوی دیگر راهپیمایی اربعین و حضور با شکوه جمع کثیری از مسلمانان از سراسر جهان توانسته است مسیر جدیدی را از توسعه گردشگری مذهبی به عنوان یک برند گردشگری به همراه داشته باشد. به ویژه به دلیل گسترش و رواج حجم کثیری از اخبار و اطلاعات در انواع رسانه ها، به ویژه رسانه های نوین و نوظهور در سال های اخیر، افراد سایر ادیان و مذاهب هم در این ابر رویداد فرهنگی و اجتماعی حضور پیدا کرده اند. برای نمونه؛ آنتوان بارا، اندیشمند مسیحی در این زمینه این گونه می گوید:" اگر امام حسین علیه السلام از آن ما مسیحیان بود، پرچم او را در همه نقاط دنیا بر می افراشتیم و نهضتش را برای همه جهانیان تبین می کردیم."
از طرفی آیین های حسینی از مهم ترین و تأثیرگزارترین مراسم جمعی شیعیان است که از حیث تأسیس، تکوین و کیفیت اجرا عمدتا با زمینه هایی از فرهنگ عامه عجین شده اند. راهپیمایی اربعین با توجه به حضور میلیونی اقشار و ملیت های گوناگون شیعه از اقصی نقاط جهان، خصوصا در سال های اخیر، گسترش چشم گیری داشته و به یکی از بزرگترین اجتماعات آیینی جهان تبدیل شده است. راهپیمایی اربعین، علاوه بر فرصتی برای زیارت میتواند کارکردهای گوناگونی به همراه داشته باشد. زیارت عتبات عالیات به عنوان یکی از اصلی ترین اغراض سفر شرکت کنندگان است. همچنین راهپیمایی اربعین، کارکرد هویت یابی فردی و جمعی نیز دارد چرا که شرکت کنندگان، علاوه بر آشنایی با اصول اساسی فرهنگ مذهبی با اصول دیگری من الجمله عشق به خانواده آشنا میشوند. این آیین مقدس با جمعیت انبوه و میلیونی که گرد هم می آورد، رسانه ای است برای اعلام موجودیت و وحدت شیعیان در سراسر جهان و فرصتی است برای شناساندن فرهنگ و مذهب اسلامی مردم دنیا.
توجه به معنویت و برپایی بزرگترین کنگره مذهبی و معنوی در جهت تکامل روحی وجسمی انسان ها، خنثی کردن تلاش استعمارگران و استکبارجهانی در ایجاد تفرقه و چند دستگی میان مسلمانان از جمله، همبستگی امت اسلامی، بزرگترین مانور بشری برای ظهور، نمایش عشق و ایثار و از خود گذشتگی، قدرت نمایی سپاه حق در مقابل کفر و شرک و الحاد و نفاق و هوای نفس، حرکت در مسیر معنویت نسل سوم و چهارم انقلاب اسلامی بر خلاف القای رسانه های غربی، به رخ کشیدن قدرت منطقه ای جمهوری اسلامی ایران و امنیت کشور عراق و منطقه علی رغم تلاش های فریب خوردگان استکبار و گروه های تروریستی و... از دستاوردهای راهپیمایی اربعین است.
در مجموع و با توجه به شرایط کلی، عملکرد ستاد مرکزی اربعین حسینی قابل قبول است ولیکن با برنامه ریزی و آسیب شناسی نقاط ضعف و قوت می تواند بهتر از این باشد.
امکان نفوذ جریان های انحرافی و افراطی و فرصت یابی جهت طرح شعارهای فرقه ای و جناحی، افزایش استعدادهای تحریک پذیری فرقه های مختلف غیرشیعی توسط دشمنان و برافروخته شدن آتش عصیبت و انتقام آن ها علیه شیعیان ساکن در کشورهای مختلف.، برحذر داشتن شیعیان سایر کشورها از تماس با ایرانیان و دامن زدن به اختلافات عربی عجمی(مانند اغتشاشات اخیر بغداد و نجف جهت تحت الشعاع قراردادن اربعین)، استفاده تبلیغاتی از این فرصت برای اغراض تجاری و سوداگرانه از طریق نصب بنرها- تابلوها- تراکت های تبلیغاتی کالاهای کشورهای غیر اسلامی، ورود بدعتها- خرافات و حتی مضامین متعارض با آموزه ها و شعائر دینی، نفوذ جریان تشیع انگلیسی با کمک قدرت های جهانی(اختلاف افکنی بین شیعه و سنی)، رفتار خارج از هنجار بعضی از زائرین (مثل جدل و اهانت و درگیری فیزیکی میان زائران)، فرصت سوزی از بهره فرهنگی و معرفتی اربعین(توجه بیش از حد به گرفتن نذریها، موکبهای راحت با امکانات) و... از آسیبها و چالشهای راهپیمایی اربعین است.
مایکل براون یکی از مقامات سازمان سیا آمریکا در کتابش به صراحت می گوید: آن چه ما در طول سال عمل می کنیم، در محرم از بین می‌رود ... ما باید یک کاری بکنیم که چهره این عزاداری و قضیه عاشورا را در دنیا خراب کنیم.
با توجه به هراس دشمنان از راهپیمایی اربعین، ثبت جهانی این رویداد در فهرست آثار میراث فرهنگی معنوی یونسکو به عنوان یک ابر رویداد فرهنگی و مذهبی، ضروری است و در مورد راهپیمایی اربعین قید این نکته، لازم است که کنش ها و رفتارهای شرکت کنندگان علاوه بر زائرین به گردشگران مذهبی نیز شباهت دارد و ضمن حفظ وحدت شیعیان جهان، الگویی برای ارتقای گردشگری مذهبی در سراسر کشورهای مسلمان شده است. بنابراین برای هر چه بهتر شدن راهپیمایی اربعین؛ ایجاد مدیریت متمرکز با همکاری دولت های اعزام کننده زائر، دعوت از هنرمندان جهان اسلام در رشته های مختلف برای برجسته سازی ابعاد هنری و
زیبایی شناختی این حماسه عظیم، اطلاع رسانی بیشتر و دادن آموزش و آگاهی های لازم حتی از طریق فناوریهای دیجیتال مثل آداب زیارت- چگونگی استفاده از فرصت های این ایام- فرهنگ کشور میزبان- ضوابط قانونی- نقشه مسیر- هشدارهای امنیتی و بهداشتی به موکب داران و همچنین زائرین، پایان دادن به فعالیت موکب های تبلیغاتی و تجاری به ویژه توسط کشورهای غیرمسلمان و... از جمله راهکارهای پیشنهادی است.
دقت نظر مسئولین به ترویج گردشگری تعالی بخش در راهپیمایی اربعین به عنوان برجسته ترین جلوه معنویت در گردشگری جهان یک نکته اساسی است و با توجه به وضعیت سیاسی و امنیتی کشور عراق به زائران توصیه می شود از هر گونه بحث و جدل و سردادن شعارهای سیاسی خودداری و از رفت و آمد با افراد مشکوک و به خصوص جریان های معاند نظام جمهوری اسلامی ایران اکیدا پرهیز نمایند. از طرح مسائل جنگ ایران و عراق یا شهدا در گفتگو با میزبانان عراقی نیز اجتناب شود زیرا ممکن است موجب کینه و کدورت شود.
چنان چه اهداف شرکت کنندگان راهپیمایی را به خوبی بشناسیم، می توانیم کشور عزیزمان ایران که یکی از کشورهای غنی از نظر اماکن مذهبی در جهان است را به بازار هدفی برای تمامی مسلمانان جهان تبدیل کنیم و با ارتقای گردشگری مذهبی در داخل کشور با هدف زیارت از اماکن مذهبی داخلی به عنوان یک کالا و خدمت داخلی، در سال حمایت از تولید ایرانی، به سمت حرکت جهادی و ایستادگی در برابر نقشه های شوم دشمن حرکت کنیم. مقام معظم رهبری با آگاهی کامل از جنگ اقتصادی دشمن و اهداف آنها از تشدید فشارها و تحریم های ظالمانه علیه ایران، به ارائه برنامه ها و الگوهای مناسب جهت مقابله با این فشارها پرداخته اند و معتقدند یکی از راهکارهای عبور از مقطع حساس و سرنوشت ساز کنونی تاب آوردن در مقابل فشارهای سیاسی، تحریم و فشارهای تبلیغاتی و جلوگیری از نفوذ فرهنگی بیگانگان است. لذا راهپیمایی اربعین علاوه بر شناساندن فرهنگ اصیل اسلامی و احیای فرهنگ شیعه، تبلیغی بزرگ برای نشان دادن وحدت جامعه اسلامی در سراسر جهان است بنابراین با جذب شرکت کنندگان در این راهپیمایی می توان اماکن مذهبی ایران را نیز احیا کرد.
در پایان با توجه به این که تعداد زائران راهپیمایی اربعین نسبت به سال گذشته بیش از دو برابر شده است پیشنهاد می شود برای راهپیمایی اربعین، روادید حتی با اخذ وجه وضع شود ولی در طول سال، روادید برای زائران توسط دولت های عراق و ایران لغو شود زیرا عراق به عنوان میزبان ابر رویداد گردشگری مذهبی جهان؛ در راهپیمایی اربعین میزبان زائران مختلفی از سایر نقاط جهان است و هر میزبان، ظرفیت معینی برای استقبال از میهمانان دارد، تراکم زائران در مرزها، کمبود وسایل حمل و نقل، تکمیل شدن ظرفیت اسکان موکب ها و زیارتگاهها و... مشکلاتی را ایجاد می کند که چه بسا این مسائل، حواشی را برای این ابر رویداد جهانی ایجاد کند بنابراین با در نظر گرفتن شرایط کشور مقصد و مدیریت زوار توسط کشورهای مبدأ، فرصت و توان برنامه ریزی برای برگزاری هر چه با شکوه تر این راهپیمایی پر فیض و برکت حاصل می شود.
منبع : مهر
