به گزارش تیترشهر : سیف‌الله جلیلی با تأکید بر آن که موزه‌های علوم و فناوری و مراکز علم به پشتوانه علمی نیاز دارند و از همین جهت نیز نیازمند اعضای هیات علمی به‌ویژه در رشته‌های علوم پایه هستند، گفت: این مراکز در تمام دنیا با وزارت آموزش ارتباط پیدا می‌کنند که نام این وزارت‌خانه از کشوری به کشور دیگر متفاوت است؛ به عنوان مثال در کشور ما وزارت علوم و وزارت آموزش و پرورش متولی آموزش هستند.
وی تأکید کرد: موزه‌ها و مراکز علم حاکمیتی هستند و سر و سامان دادن به آنها تنها بر عهده یک سازمان نیست. وزارت علوم در حد بضاعت خود به موزه‌های علم کمک کرده است، در حالی که معمولاً همه‌جای دنیا، شهرداری‌ها متولی مراکز علم و فناوری هستند. شهرداری ممکن است بخواهد خودش در ساختمانی که در اختیار دارد مرکز علم تأسیس کند، در حالی که کار شهرداری اداره مرکز علم نیست و این سازمان فاقد پشتوانه علمی برای تأسیس یک مرکز علم است.
رئیس موزه ملی علوم و فناوری ایران با بیان اینکه در داخل کشور و در شهر تهران، ساختمان‌های زیادی وجود دارند که باید به مراکز علم تبدیل شوند، اظهار کرد: در این ساختمان‌ها کارهایی انجام می‌شود، اما آنها کارایی لازم را که از یک مرکز علم انتظار می‌رود، ندارند.
جلیلی افزود: به عنوان مثال بعضی اُرگان‌ها هزاران متر را به فضایی اختصاص داده و دو وسیله بی‌ربط در آن قرار داده‌اند. این در حالی است که برخی از این ساختمان‌ها، ساختمان‌های ملی هستند و باید به نفع ملت و نه یک سازمان خاص، مورد استفاده قرار گیرند. متأسفانه زمانی که سازمان یا وزارت‌خانه‌ای یک ساختمان را در اختیار می‌گیرد، خودش را مالک ابدی آن می‌پندارد و اجازه استفاده به دیگران را نمی‌دهد. تا زمانی که نگاهِ بخشی به امکانات وجود داشته باشد، قطعاً فرهنگ واگذاری ساختمان‌های بلااستفاده و بهره‌مندی از امکانات آنها به نفع ملت جا نمی‌افتد.
وی در پاسخ به سؤالی درباره ارتباط سازمان میراث فرهنگی با موزه علوم و فناوری با اشاره به اینکه ارتباط اداری مستقیمی با این سازمان نداریم، توضیح داد: در عین حال از نظر کاری ارتباط زیادی با سازمان میراث فرهنگی داریم. مشکلی که در کشور داریم، این است که برخی سازمان‌ها وارد حوزه‌هایی می‌شوند که ارتباطی با آنها ندارد؛ به عنوان مثال فلان سازمان می‌خواهد موزه علوم راه‌اندازی کند، در حالی که این حوزه کاری آنها نیست.
رئیس موزه ملی علوم و فناوری تصریح کرد: هیچ‌گونه تداخلی با میراث فرهنگی نداریم و این سازمان باید حامی ما باشد، چرا که ما در راستای اهداف این سازمان حرکت می‌کنیم. خوشبختانه تا به حال مشکلی با سازمان میراث فرهنگی نداشته‌ایم و آنها همیشه ما را حمایت کرده‌اند.
جلیلی تأکید کرد: در عین حال فضا و امکانات می‌تواند از طریق سازمان میراث فرهنگی فراهم شود. به عنوان مثال "یونیورساینس" (universcience) در فرانسه، به عنوان بزرگترین مرکز علم این کشور، دارای دو ساختمان است که یکی از آنها (کاخ اکتشاف) در بزرگترین ساختمان میراث فرهنگی فرانسه قرار دارد.
انتظار از شهرداری برای ایفای نقش کلیدی در حمایت از مراکز علم
ضرورت به‌روزرسانی موزه‌های علم و فناوری
وی با تأکید بر آن که شهرداری‌ها باید نقش کلیدی در حمایت از مراکز علم و تخصیص فضا به آنها را داشته باشند، یادآور شد: ما هم می‌توانیم به شهرداری کمک کنیم. شهرداری در عین حال که هزینه‌های بسیار زیادی دارد، درآمدهای بسیار بالایی هم دارد که بخشی از آن می‌تواند به مراکز علم اختصاص پیدا کند. مشکل اصلی این است که شهرداری‌ها نمی‌خواهند قبول کنند که ایجاد مراکز علوم و فناوری، فرهنگ‌سازی علمی و برقراری ارتباط بین مردم و علم، جزو وظایف آن‌هاست.
رئیس موزه ملی علوم و فناوری تصریح کرد: ایجاد مرکز علم صرف قرار دادن یک وسیله یا دستگاه در یک ساختمان نیست، بلکه این دستگاه‌ها نیاز به نگه‌داری و به‌روزرسانی دارند و خاصیت مهم موزه‌های علوم و فناوری تغییر و تحول و به‌روز بودن آن‌هاست. شهرداری‌ها پشتوانه علمی برای ایجاد مراکز علم را ندارند. این در حالی است که ما در موزه علوم و فناوری از همکاری گروه‌های تحقیقاتی در رشته‌های مختلف برخوردار هستیم.
جلیلی با اشاره به اینکه در یک موزه علم بایستی گالری‌ها به صورت سالانه تغییر کنند، گفت: گالری فیزیک ما برای مخاطبی که دو بار از آن بازدید کرده، دیگر جذابیتی ندارد و حتی متخصصان معتقدند که هر ۶ ماه یک بار باید یک وسیله جدید به گالری‌های علم اضافه شود.
وی با بیان اینکه امروزه معیار رشد فرهنگی، علمی و صنعتی یک کشور را با تعداد مراکز علوم و فناوری آن می‌سنجند، تصریح کرد: در کشور ما بعد از سال‌ها یک موزه علم و فناوری تأسیس شده و هیچ حمایتی هم از آن نمی‌شود. این در حالی است که کشورهای دیگر ارقام هنگفتی را صرف موزه‌های علم و فناوری می‌کنند و برای این مراکز اهمیت بسیار زیادی قائل هستند.
رونمایی از بانک اطلاعاتی موزه‌های دانشگاهی با حضور نمایندگان وزارت علوم
رئیس موزه ملی علوم و فناوری ایران با بیان اینکه بانک اطلاعاتی موزه‌های دانشگاهی در حال آماده‌سازی است، گفت: در حال برنامه‌ریزی هستیم تا در جلسه سالانه که با حضور همه رؤسای موزه‌های دانشگاهی و دست‌اندرکاران علم و فناوری برگزار می‌شود، این بانک اطلاعاتی را رونمایی کنیم.
جلیلی با اشاره به اینکه گردآوری اطلاعات موزه‌های دانشگاهی با توجه به پراکندگی موزه‌ها با دشواری انجام شده است، اظهار کرد: یک نفر را برای گردآوری اطلاعات موزه‌ها تعیین کردیم و قصد داریم بانک اطلاعاتی را در ماه‌های دی یا بهمن و با حضور نمایندگان وزارت علوم رونمایی کنیم.
وی از جمله اهداف ایجاد بانک اطلاعاتی موزه‌های دانشگاهی را آشنایی با ظرفیت‌های موزه‌های دانشگاهی در استان‌ها و استفاده از توانایی آنها، هدفمندسازی آنها در استان و ... عنوان کرد و ادامه داد: بعد از شناخت موزه‌ها می‌توانیم با نمایندگان استانی و مسئولان مکاتباتی داشته باشیم تا از موزه‌های دانشگاهی حمایت کرده تا آنها را به نحوی درآورند که مورد استفاده افراد عادی هم باشد.
دبیر شورای عالی موزه‌های دانشگاهی افزود: هدف دیگر از ایجاد بانک اطلاعاتی، نمایش اشیای موزه‌های دیگر در موزه میزبان است که به‌زودی موزه علوم میزبان چنین رویدادی خواهد بود. این اقدامات در موزه‌های دنیا رسم است و به عنوان مثال شما شاهد هستید که اشیای موزه لوور مدتی در موزه ملی ایران به نمایش درمی‌آید، یا بالعکس.
ساخت دستگاه و آموزش؛ خدمات موزه علوم و فناوری ایران به موزه‌های دانشگاهی
جلیلی خاطرنشان کرد: با تلاش‌های بسیار زیادی که انجام دادیم، موزه‌های دانشجویی ذیل بودجه "کمک به احداث مساجد، مرمت بناهای تاریخی و کمک به موزه‌های دانشگاهی" قرار گرفته و موزه‌ها امکان استفاده از این بودجه را دارند. هدف دیگر از ایجاد بانک اطلاعاتی، ایجاد شبکه‌ای از موزه‌های دانشگاهی است که وظیفه داشته باشد به همه اقشار جامعه خدمت‌رسانی کند.
وی در بخشی دیگر از صحبت‌های خود با اشاره به اینکه گزارشی از اینکه موزه‌ای موفق به دریافت بودجه از کانال بودجه فرهنگی دانشگاه‌ها شده است یا خیر نداشته‌ایم، گفت: اتفاقاً از یکی از همکاران خواسته‌ام که گزارشی از این موضوع به ما ارائه دهند، چرا که بودجه‌ها به تازگی تخصیص داده شده‌اند.
رئیس موزه ملی علوم و فناوری ایران در پاسخ به این سؤال که به دنبال حمایت موزه ملی علوم و فناوری ایران از موزه‌های دانشگاهی، این موزه‌ها ذیل موزه علوم قرار خواهند گرفت یا خیر، تأکید کرد: هیچ علاقه‌ای به اینکه یک موزه دانشگاهی زیرمجموعه ما قرار گیرد، نداریم و هدف ما کمک است. در واقع حتی ضرورتی ندارد که موزه‌هایی که با همکاری ما کاری را انجام دهند، اسمی از موزه علوم و فناوری بیاورند.
جلیلی در همین زمینه تشریح کرد: از جمله اقداماتی که می‌توانیم در حمایت از موزه‌های دانشگاهی انجام دهیم، "ساخت دستگاه" برای آنها یا "آموزش نیروها" است. موزه‌ها چنان‌چه بخواهند دستگاهی را از بیرون خریداری کنند، باید هزینه زیادی صرف کنند، در حالی که ما امکان ساخت دستگاه را داریم؛ همچنین نیروهای آنها می‌توانند ۱۰ یا ۲۰ روز در تهران مستقر شده و از آموزش‌های موزه ملی علوم بهره‌مند شوند.
وی تأکید کرد: موزه‌های علوم و فناوری موزه‌های هزینه‌بری هستند و هزینه زیادی صرف ایجاد یک گالری می‌شود. بنابراین چه بهتر که زمانی که یک گالری ساخته شده، در جاهای دیگر هم نمایش داده شود. این آمادگی در موزه ما وجود دارد و یک گالری سیار داریم، اما اگر موزه دانشگاهی علاقه‌مند باشد، می‌تواند با هزینه خود گالری‌اش را در موزه ما به نمایش بگذارد.
حضور نمایندگان ۷۰ کشور در سیموسِت ۲۰۲۰ به میزبانی ایران
دبیر شورای عالی موزه‌های دانشگاهی در پاسخ به این سؤال که آیا رونق‌بخشی به موزه‌های دانشگاهی بر گردشگردی تأثیر می‌گذارد یا خیر، گفت: بزرگترین حُسن موزه‌های علوم و فناوری جذب توریست داخلی و خارجی است. سال دیگر میزبان چهل و هشتمین کنفرانس بین‌المللی سیموسِت (CIMUSET)، مهم‌ترین گردهمایی موزه‌های علوم کشورها هستیم و نمایندگان حداقل ۷۰ کشور در ایران حضور پیدا خواهند کرد.
جلیلی ادامه داد: در موزه ملی علوم و فناوری نیز با توجه به اینکه در منطقه گردشگری واقع شده، به صورت روزانه مهمان گردشگران خارجی هستیم. یکی از جاذبه‌های جالب برای توریست‌ها، جاذبه‌های علمی است که کمک بسیار زیادی به جذب توریست‌ها می‌کند و باعث رونق گردشگری در کشور می‌شود.
وی در همین زمینه با اشاره به برگزاری گردهمایی شورای بین‌المللی موزه‌ها (ایکوم) در ژاپن (کیوتو)، گفت: به دنبال بازدیدی که از یکی از موزه‌های علم و فناوری خارجی داشتم، در جلسه‌ای مربوط به فاز مطالعاتی یکی از گالری‌ها شرکت کردم که ۲.۵ میلیون یورو صرف فاز مطالعاتی یک گالری شده بود. این در حالی است که در کشور ما صرف ۱۰۰ میلیون تومان برای ساخت یک گالری هم رقم بالایی به نظر می‌رسد.
رئیس موزه ملی علوم و فناوری ایران با اشاره به اینکه این گالری به موضوع "اثر شبکه‌های اجتماعی بر روابط بین انسان‌ها" اختصاص داشته است، گفت: امسال گردهمایی سالانه شورای بین‌المللی موزه‌ها (ICOM) با انتخابات کمیته بین‌المللی موزه‌ها و مجموعههای علوم و فناوری (CIMUSET) که هر ۴ سال یک بار برگزار می‌شود، همزمان شد و سال دیگر نیز ما میزبان سیموست خواهیم بود. در عین حال جلسات مشترکی بین آنها برای انتخاب اعضای هیات مدیره برگزار می‌شود و به طور کلی تمام کشورها عضو شورای بین‌المللی موزه‌ها هستند.
جلیلی در پاسخ به این سؤال که رویکرد موزه ملی علوم و فناوری نسبت به موزه‌های دانشگاهی عضو ایکوم چیست، گفت: ما از خیلی وقت پیش عضوی از مجامع بین‌المللی هستیم و ما را به عنوان پرچم‌دار موزه‌های علم و فناوری در ایران می‌شناسند. اینکه موزه‌های دانشگاهی به ایکوم بپیوندند، نشان از ارتباطات خوب بین‌المللی آنها دارد و از طرف ما هم این موضوع اهمیت دارد، اما رویکرد خاصی نسبت به آنها نداریم.
برنامه برای تأسیس دبیرخانه دائم شورای عالی موزه‌های دانشگاهی
وی درباره فعالیت شورای عالی موزه‌های دانشگاهی گفت: بنا شده تا این شورا هر سال جلسه داشته باشد تا اقدامات انجام شده را بررسی کند و بعد از نهایی شدن اساس‌نامه‌ها بتوانیم دبیرخانه شورا را در موزه علوم و فناوری تأسیس کنیم.
دبیر شورای عالی موزه‌های دانشگاهی گفت: هدف از این شورا سیاست‌گذاری کلی، تعیین ساختارها، تخصص افراد و ... است که در این شورا تصویب می‌شود، اما آنچه اهمیت دارد، حمایت هر استاد و شخص مرتبط از شورا است. قطعاً این شورا به تنهایی قدرت اجرایی نخواهد داشت و هر موزه به تنهایی و به پشتوانه شورا باید به دنبال قدرت اجرایی بگردد که البته ما نیز از این حرکت حمایت خواهیم کرد.
افتتاح گالری "سنگ، زندگی و آب"؛ به زودی
وی با بیان اینکه طراحی داخلی گالری "میرزاخانی" یا "ریاضی" انجام شده و گالری سنگ نیز به زودی افتتاح خواهد شد، گفت: علت تغییر و تحولات در موزه علوم، میزبانی چهل و هشتمین مجمع بین‌المللی موزه‌های علوم و فناوری جهان، "سیموست ۲۰۲۰" در سال آینده است.
زمان و محل برگزاری سیموست ۲۰۲۰/آغاز به کار رسمی وب‌سایت
جلیلی با بیان اینکه اقدامات مقدماتی سیموست ۲۰۲۰ به میزبانی موزه علوم و فناوری انجام شده است، تشریح کرد: گزارشی از سیموست ۲۰۲۰ شامل محل برگزاری (موزه ملی، موزه پست و موزه علوم)، محل اسکان مهمانان (هتل فردوسی) و ... را به شورای بین‌المللی موزه‌های دانشگاهی که ۱ تا ۷ سپتامبر در کیتوی ژاپن برگزار شد، ارائه کردیم.
وی افزود: همچنین وب‌سایت سیموست ۲۰۲۰ را در کنفرانس کیوتو رونمایی کردیم و این وب‌سایت از لحاظ قانونی باید بلافاصله بعد از به پایان رسیدن کنفرانس کیوتو شروع به کار می‌کرد و از همان زمان ثبت‌نام برای سیموست ۲۰۲۰ آغاز شد.
رئیس موزه ملی علوم و فناوری خاطرنشان کرد: ۱۲ کشور از جمله فرانسه، کانادا، انگلیس، ترکیه، فنلاند، سوئیس و ... عضو کمیته علمی کنفرانس هستند که این کمیته امکان گسترش دارد. دبیرخانه دائمی کمیته اجرایی نیز در موزه ملی علوم و فناوری راه‌اندازی شده است.
جلیلی در پایان صحبت‌های خود گفت: چهل و هشتمین کنفرانس سیموست ۲۰۲۰، ۲۶ تا ۳۰ اکتبر برگزار می‌شود و ثبت‌نام در این کنفرانس را تا دو ماه پیش از برگزاری آن ادامه می‌دهیم. علاقه‌مندان برای اطلاع بیشتر می‌توانند به نشانی اینترنتی http://cimuset.inmost.ir/ مراجعه کنند.
