به گزارش تیترشهر : ایروان در دامنه‌ی کوه آرارات و در کرانه‌ی رود هرازدان واقع شده است. جمعیت این شهر در تا سال ۱۹۸۹ میلادی، ۱۲۰۱۵۳۹ نفر بود. ایروان در تقسیمات کشوری ارمنستان تابع هیچ استانی نیست و در واقع در مرز چهار استان کوتایک در شمال، آرارات در جنوب، آرماویر در جنوب غربی و آراگاتسوتن در شمال غربی قرار دارد. شهر ایروان از مراکز مهم اصلی صنعتی، فرهنگی، و علمی منطقه‌ی قفقاز است. خطوط راه آهن گسترده‌ای از این شهر منشعب شده است. ایروان قطب بازرگانی فرآورده‌های کشاورزی نیز است. علاوه بر این، کارخانه‌های ایروان در زمینه‌ی فرآوری فلزات، ماشین‌آلات، لوازم برقی، شیمیایی، بافندگی و غذایی فعالیت دارند.
ایروان به راستی شهر فوق‌العاده‌ای است. این مکان دارای وجهه‌ی جهانی، فرهنگی غنی و مردمی خونگرم و مهمان‌نواز است. همانطور که پیش‌تر اشاره کردیم، ایروان پایتخت ارمنستان است، اما این تمام کار نیست؛ این شهر چیزی فراتر از یک پایتخت صرف است. ایروان شهری جهانی و امن برای گردشگران سراسر دنیا محسوب می‌شود. فرقی نمی‌کند از تهران به این شهر بروید یا لس‌آنجلس؛ در هر صورت با آغوش باز مردم مواجه خواهید شد. این شهر، میزبان هزاران گردشگر و مسافر است که در سطح شهر به گشتوگذار می‌پردازند. اجازه دهید در ادامه با نکاتی که باید در ارمنستان و شهر ایروان به آنها توجه کنیم، آشنا شویم. در این مقاله سعی شده علاوه بر راهنمایی مختصر در مورد سفر به ایروان، نکات ریز و درشتی که در این شهر می‌تواند برای گردشگران مفید واقع شود نیز لحاظ شود.
این روزها تورهای گردشگری فراوانی وجود دارند که می‌توانید به واسطه‌ی آنها به ایروان سفر کنید. بسته به بودجه و علایق خود، می‌توانید به صورت زمینی و هوایی به این شهر بروید. اگر انتخاب شما هواپیما است، در فرودگاه بین‌المللی زوارتنوتس ایروان فرود خواهید آمد، اما اگر سفر زمینی را انتخاب کنید، می‌توانید از مناظر دیدنی و ارتفاعات این کشور بهره‌مند شوید. البته برخی از گردشگران نیز ترجیح می‌دهند ابتدا به گرجستان رفته و پس از گشتوگذار در آن، با قطار به ایروان بروند. اگر بار اولتان است که از قفقاز جنوبی دیدن می‌کنید، توصیه ما سفر از گرجستان است؛ چرا که مناظر طبیعی آن بسیار چشم‌نواز هستند. گرجستان و ارمنستان به قدری کوچک هستند که سفر از تفلیس (پایتخت گرجستان) به ایروان و بالعکس، بسیار ساده و سریع است. کسانی که به ارمنستان سفر می‌کنند، معمولا از گرجستان نیز دیدن می‌کنند.
با این حال، زبان، غذا، خلق و خو، معماری، مناظر و مهم‌تر از همه، تاریخ این دو کشور بسیار متفاوت از یکدیگر است. اگر عجله ندارید، بهتر است با قطار از ایروان به تفلیس رفته و از گردشگری در گرجستان نیز لذت ببرید. قطار تفلیس به ایروان، در طول تابستان هر شب از ساعت ۲۰ حرکت کرده و ساعت ۷:۳۰ صبح روز بعد به مقصد می‌رسد. برخی از قطارها دارای بوفه نیستند؛ پس بهتر است با آب و غذا سوار قطار شوید. پس از این که به ایروان رسیدید، به آسانی می‌توانید در قسمت درب ورودی ایستگاه قطار، برای خود تاکسی بگیرید. عجله نکنید، چرا که ایستگاه راه‌آهن ایروان بسیار دیدنی و زیبا است؛ ایستگاه راه‌آهن ایروان، نمونه‌ی بارزی از معماری دوران شوروی است. بهتر است قبل از سفر، کمی ارز ارمنی یا «درام» به همراه داشته باشید تا به راننده‌ی تاکسی پرداخت کنید؛ البته این رانندگان «لاری» گرجستان، دلار، یورو و پوند نیز قبول می‌کنند. اگر عجله داشته باشید، می‌توانید با خودروی شخصی خود از ایران به ارمنستان بروید؛ راه سفر امن و بی‌خطر است.
اولین سفر به ایروان ممکن است کمی عجیب به نظر رسد. مردم این شهر قادر نیستند به خوبی به زبان انگلیسی صحبت کنند؛ اما کارکنان هتل، رستوران و کافه‌ها تا حد خوب و استانداردی انگلیسی بلد هستند. تقریبا تمامی ارمنی‌ها می‌توانند زبان روسی را به خوبی صحبت کنند و در مناطق تجاری شهر، تابلوها و علامت‌ها به هر دو زبان ارمنی و روسی نوشته شده‌اند. اگر با زبان انگلیسی آشنایی دارید، می‌توانید آهسته و شمرده با مردم ایروان صحبت کنید تا نیازهای خود را رفع کنید. منوی غذای بیشتر رستوران‌های ایروان، به زبان‌های ارمنی، روسی و انگلیسی نوشته شده است. البته این نکته را هم در نظر داشته باشید که به دلیل زیاد بودن تعداد گردشگران ایرانی در ارمنستان، برخی از مردم این کشور تا حدود کمی با زبان فارسی نیز آشنایی دارند. سعی کنید عبارت ارمنی «shnorhakalut’yun» را یاد بگیرید؛ این کلمه به معنی «سپاسگزارم» است. مردم ایروان از دیدن تلاش شما برای گفتن این عبارت دشوار، بسیار خوشحال می‌شوند.
هتل‌های آن‌سوی قفقاز جنوبی بدون دلیل خاصی، بسیار گران‌قیمت هستند. در واقع این هتل‌ها به نسبت قیمتشان، خیلی هم خوب نیستند. هتل‌های ایروان نیز از این قاعده مستثنی نیستند. البته تمامی هتل‌ها و اقامتگاه‌های این شهر این‌گونه نیست؛ برای نمونه می‌توانید برای اقامت به هتل دلوکس ایراون (Yerevan Deluxe Hotel) در خیابان کومیتاس (Komitas) این شهر بروید. این هتل که توسط یک خانواده‌ی ارمنی اداره می‌شود، در فاصله‌ی ۷ الی ۱۰ دقیقه‌ای با تاکسی از میدان جمهوری ایروان واقع شده است. هتل دلوکس ایروان فوق‌العاده است. این اقامتگاه در خیابانی خلوت قرار دارد و نگرانی در مورد سروصدا نخواهید داشت. اتاق‌های این هتل راحت و دارای سیستم سرمایشی و گرمایشی بسیار خوب هستند. کارکنان این هتل بسیار مودب و با نزاکت هستند و همچنین در صورت نیاز، شما را برای سفر به دیگر نقاط کشور نیز راهنمایی خواهند کرد. شاید دور بودن از میدان جمهوری ایروان کمی ناراحت‌کننده باشد اما کرایه‌ی تاکسی از هتل تا میدان جمهوری زیاد نیست. هتلی بهتر از «هتل دلوکس ایروان» در شهر پیدا نخواهید کرد.
اگر می‌خواهید تمامی نقاط ایروان را ببینید و از آن لذت ببرید، بهترین راه، قدم زدن در سطح شهر است. با راه رفتن در ایروان ممکن است برخی از بهترین مکان‌های شهر را پیدا کنید که در صورت رفت‌وآمد با تاکسی، از وجود آنها بی‌خبر می‌ماندید. البته آب‌وهوای ایروان به طور کلی گرم است که به همین دلیل ممکن است گرما موجب آزردگی‌تان شود؛ اما کافه‌ها و پارک‌های زیادی در سطح شهر وجود دارد که می‌توانید هر از گاهی در آنها توقف کرده و به استراحت بپردازید. اگر در طول تابستان به ایروان سفر کنید، قطعا به گروه‌های موسیقی و نوازندگان گوناگون در کافه‌ها و رستوران‌های مختلف برخورد خواهید کرد. به جز برخی مناطق فقیرنشین مربوط به دوران شوروی در حومه‌ی شهر، بیشتر مکان‌های ایروان امن هستند. اگر در شهر گم شدید، کافی است سوار یکی از تاکسی‌های بی‌شمار ایروان شده و با کرایه‌ی تقریبا ۵ یا ۶ هزار تومان به داخل شهر برگردید.
وقتی صحبت از ایروان به میان می‌آید، اولین چیزی که به ذهنمان خطور می‌کند، میدان جمهوری این شهر است. میدان جمهوری ایروان دارای معماری بسیار زیبای نئوکلاسیک دوران شوروی است که ساختمان‌های اداری زیادی از جمله «وزارت خارجه ارمنستان» نیز در آن واقع شده‌اند. این میدان تقریبا در تمام ساعات روز، شلوغ و پر سر و صدا است؛ صدای بوق خودروها در این مکان، همیشه به گوش می‌خورد. میدان جمهوری ایروان دو چهره‌ی بسیار متفاوت دارد؛ این میدان در طول روز، نقش مرکز دولتی و اداری کشور را ایفا می‌کند. مردان و زنان ارمنی روزانه به ساختمان‌های واقع در این میدان می‌روند و در مورد مسائل مهم روز کشورشان صحبت می‌کنند. اما شب‌های میدان جمهوری ایروان حا‌ل‌وهوای دیگری دارد؛ هزاران نفر شبانه به این مکان می‌آیند و به زیبایی‌های آن خیره شده و از آن لذت می‌برند. اگر می‌خواهید علاوه بر لذت بردن از نمای میدان جمهوری، غذا نیز میل کنید، به طبقات بالایی کافه‌ی Diamond Pizza در شمال غربی میدان بروید. این کافه، نمای بسیار وسیع و پانارومیکی به میدان جمهوری دارد. به طور خلاصه، اگر به ایروان سفر می‌کنید، حتما هم در طول روز و هم شبانه به میدان جمهوری سر بزنید.
پارک کاسکاد و موزه‌ی کافسجیان در فاصله‌ی کمی از میدان جمهوری ایروان واقع شده‌اند. برای رفتن به این مکان کافی است یک تاکسی بگیرید و عبارت «کاسکاد» را به راننده بگویید. به محض رسیدن به کاسکاد، با پلکانی بسیار بزرگ مواجه خواهید شد که به سمت بالا می‌رود. این مجموعه در دهه‌ی ۱۹۷۰ میلادی ساخته شده که دارای آثار هنری در گوشه و کنارش است. اگر به ورودی این مجموعه بروید، می‌توانید با استفاده از پله برقی به طبقات بالاتر بروید. بهتر است در هر طبقه توقف کرده و از زیبایی‌ها و نمای بی‌نظیر شهر لذت ببرید. هر یک از طبقات کاسکاد، باغچه‌ها و آبشارهای کوچک و نیز آثار هنری مدرن مختص خود را دارد؛ برای نمونه، یکی از این آثار شیرهایی هستند که با استفاده از لاستیک‌های کهنه ساخته شده‌اند. توصیه می‌کنیم در صورت امکان، این پلکان را بدون استفاده از پله برقی طی کرده و در هر طبقه نفسی تازه کنید تا لذت صعود بیشتر شود.
در بالای مجموعه‌ی کاسکاد می‌توانید نمایی زیبا از کوه آرارات و شهر را ببینید. اگر به بالا رفتن ادامه دهید و به سکوی تماشا برسید، دروازه‌های ورودی «پارک پیروزی» را خواهید دید که در فاصله‌ی ۳۰۰ متری سمت راست جاده قرار دارند. خود پارک جاذبه خاصی ندارد اما می‌توانید با قدم زدن در آن به مجسمه‌ی «مام ارمنستان» برسید. این پیکره، نمادی از ارمنستان است که زنی شمشیر به دست را نشان می‌دهد که به سمت کوه آرارات ایستاده و از استان‌های از دست رفته‌ی این کشور که در ترکیه‌ی کنونی واقع شده‌اند، محافظت می‌کند. در زیر این مجسمه، موزه‌ای کوچک اما بسیار جالب توجه قرار دارد که به منظور گرامیداشت یاد و خاطره‌ی جنگ «ناگورنو قره‌باغ» با آذربایجان در اوایل دهه‌ی ۱۹۹۰ ساخته شده است. در زیر کاسکاد و پارک پیروزی، «پارک مجسمه» واقع شده که دارای میدانی پر از مجموعه مجسمه‌های جالب است. البته برخی از مجسمه‌های این مکان بسیار عجیب به نظر می‌رسند. اطراف این پارک مملو از کافه و رستوران‌های کوچک است که پر از مهاجران و برخی از یهودیان آواره است که از مناطقی مانند کالیفرنیای آمریکا، بوینس آیرس و لبنان به این مکان پناه آورده‌اند. بیشتر این افراد راغب به گفتگو و صحبت کردن با گردشگران هستند.
امکان ندارد کسی به ارمنستان سفر کند و دلش نخواهد از میراث نسل‌کشی ارمنی‌ها دیدن کند. به راستی که ایروان تا قبل از نسل‌کشی حدودا ۱٫۵ میلیون ارمنی به دست ترک‌های عثمانی، چیزی غیر از یک شهر کوچک نبود. پس از این واقعه‌ی اسفناک، جمعیت ایروان با رشد بسیار خوبی مواجه شد و ارمنی‌ها زندگی خود را از نو ساختند.
کوه آرارات نماد بسیار باعظمت و باشکوهی برای ارمنستان محسوب می‌شود که آسمان شهر ایروان را فرا گرفته است. اگرچه این کوه اکنون در نواحی شرق ترکیه قرار گرفته و کاملا از مرزهای ارمنستان خارج است اما با این وجود هنوز هم بخشی از فرهنگ و اسطوره‌ی مردم این کشور به شمار می‌رود. موزه و یادمان نسل‌کشی ارمنی‌ها که در خارج از مرکز شهر واقع شده، مکانی ایده‌آل برای خلوت کردن و تفکر است. قصد ما تخریب چهره‌ی امپراطوری عثمانی یا ترکیه‌ی کنونی نیست، بلکه تمرکز ما بر حفظ و گرامیداشت یاد و خاطره‌ی قربانیان حادثه‌ی نسل‌کشی ارمنستان است که تا ابد، به عنوان مایه‌ی ننگی بر پیشانی جامعه‌ی بین‌الملل باقی خواهد ماند. اگرچه بیشتر نقاشی‌ها، نسخه‌های خطی و نامه‌های این موزه همگی جذاب و دیدنی هستند اما چیزی که بیشتر از همه جلب توجه می‌کند، مجسمه‌های کوچک شیشه‌ای به شکل زمین هستند که نمادی از ۱۲ استان از دست رفته‌ی ارمنستان هستند. اگر شما هم می‌خواهید درک درستی از ساختار فرهنگ و مردم ارمنستان و نیز چالش‌های گذشته و پیش روی آنان داشته باشید، حتما به این موزه سر بزنید.
بازار کهنه‌فروشان همیشه طرفداران خاص خود را داشته و دارد. اگر به دنبال اشیایی به جا مانده از دوران کمونیستی، فرش‌های سنتی ارمنی و نقاشی‌های مختلف هستید باید به بازار ورنیساژ سری بزنید. در حدود یک و نیم ساعت یا بیشتر، می‌توانید کل بازار را دور بزنید.
ایروان شهر بزرگی نیست و می‌توانید طی تنها چند روز، تمامی جاذبه‌های گردشگری و جاهای دیدنی ایروان را ببینید. البته اگر بخواهید به قسمت‌های بیرونی شهر بروید و مقصد خود را نشناسید، کارتان کمی دشوار خواهد شد. چندین بنای تاریخی مذهبی در خارج از ایروان و شهرهای اطراف وجود دارد که بازدید از آنها، خالی از لطف نخواهد بود. از این مکان‌های باستانی می‌توان به کلیسای جامع زوارتنوتس و اچمیادزین اشاره کرده که دارای معماری بسیار زیبایی هستند. کلیسای اچمیادزین در شهر واغارشاپات ارمنستان و در فاصله‌ی یک ساعتی از ایروان واقع شده است که قدیمی‌ترین کلیسای دولتی جهان است. از کلیسای جامع اچمیادزین به عنوان «نخستین کلیسای جامع در تاریخ مسیحیت» یاد می‌شود. اگرچه دکوراسیون داخلی بیشتر کلیساها ساده است اما محیط داخلی اچمیادزین دارای دیوار نقش‌های زیادی است. در اطراف فنس‌های محیط پیرامون این کلیسا، سنگ‌نماهای پر زرق‌وبرقی وجود دارند که قدمتشان به بیش از ۱۰۰۰ سال پیش باز می‌گردد. کمی آن‌طرف‌تر از محوطه‌ی این کلیسا، کلیسای کوچک‌تری وجود دارد که توسط نخست وزیر سابق ارمنستان ساخته شده است.
معمولا احداث ساختمان‌های جدید در نزدیکی بناهای قدیمی، از ارزش آن می‌کاهد اما کلیسای کوچک یاد شده، با حفظ عناصر و معماری کلیسای اچمیادزین، تجانس و هماهنگی خوبی با آن دارد. در نزدیکی اچمیادزین، کلیسای سنت هریپسیمه قرار دارد که در سال ۶۱۸ میلادی ساخته شده است. اگرچه این کلیسا به زیبایی اچمیادزنی نیست اما مکانی آرام و دلنشین است. کلیسای سنت هریپسیمه برخلاف کلیسای اچمیادزین که مملو از گردشگران متعدد است، عمدتا به منظور عبادت استفاده می‌شود و مبلغان مذهبی همواره در آن رفت‌وآمد می‌کنند. کمی آن‌طرف‌تر از اچمیادزین، بقایای کلیسای زوارتنوتس واقع شده که متعلق به قرن هفتم میلادی است. این مکان به عنوان میراث فرهنگی یونسکو به ثبت رسیده است. این کلیسا در پی حملات نیروهای دشمن و نیز زلزله‌های متعدد از بین رفته، ولی نواحی بیرونی آن تقریبا دست نخورده باقی مانده است که از جمله‌ی آن می‌توان به ستون‌های زیبای این کلیسا اشاره کرد که حکاکی‌های مربوط به ۱۴۰۰ سال پیش را روی خود حفظ کرده است. یکی از جالب‌ترین نکاتی که درمورد زوارتنوتس وجود دارد، حضور باشکوه کوه آرارات در پشت آن است. خوشبختانه نمای کوه آرارات در اینجا بسته نشده و به خوبی می‌توانید زیبایی‌های با ابهت آن را نظاره‌گر باشید. اگر زمان کافی برای ماندن نداشته باشید، تنها نیم روز برای بازدید از کلیساهای تاریخی خارج از ایروان کافی خواهد بود.
شب‌های ایروان در تابستان بسیار دیدنی و جذاب است. اگرچه دمای هوای ایروان در طول روز بسیار گرم و آزاردهنده است، اما به همان مساوات، شب‌های این شهر با نسیم‌های گرم همراه شده و شرایط را برای قدم‌زنی و رفتن به رستوران در سطح شهر ایده‌آل می‌کند. اگر به دنبال نوشیدنی خنک و خوشمزه هستید می‌توانید به کاسکاد و تالار اپرای ایروان در مرکز شهر بروید. بعد از این که به مرکز شهر رسیدید، مکان‌های فوق‌العاده‌ای برای بازدید پیدا خواهید کرد. از رستوران‌های لوکس که موسیقی زنده‌ی جاز دارند گرفته تا کافه‌های شیک و دنج همگی انتظار شما را می‌کشند. بیشتر کافه‌ها تا ساعت ۲ نیمه‌شب باز هستند.
جواب این سوال بستگی به این دارد که در چه فصلی و به چه منظوری به ایروان سفر می‌کنید. این نکته را مد نظر داشته باشید که آب و هوای ارمنستان به ویژه ایروان، تقریبا گرم و خشک و دمای آن بین ۲۸ الی ۳۵ درجه سانتی‌گراد است. بنابراین بهتر است لباس مناسبی همراه خود داشته باشید تا در هوای گرم دچار مشکل نشوید. با این حال مناطق روستایی ارمنستان معمولا آب و هوای خنک‌تری دارد. شرایط جوی ارمنستان در فصل زمستان، از منطقه به منطقه‌ای متفاوت است. هوای ایروان در زمستان زیاد سرد نمی‌شود اما با این وجود، هر از گاهی برف‌های شدیدی در این شهر می‌بارد. دمای هوای کلی ارمنستان در فصل سرما بین ۲ درجه زیر صفر الی ۱۰ درجه بالای صفر است. هوای مناطق روستایی، حومه‌ای و تفریحگاه‌های ورزشی مانند پیست‌های اسکی در ارمنستان بسیار سرد است و بدون لباس گرم نمی‌توانید در این نواحی دوام بیاورید. خوشایندترین فصل ارمنستان اوایل پاییز است که دارای آب و هوایی معتدل و خنک با روزهای بارانی است. در بهار باید آماده‌ی تغییرات جوی مانند باران‌های گاه و بی‌گاه در ایروان باشید.
آیا می‌دانستید ارمنستان علاوه بر این که یک مقصد گردشگری فرهنگی است، مکانی فوق‌العاده برای عاشقان سفر نیز است؟ مناظر و ارتفاعات بی‌نظیر این کشور برای ورزش‌های هیجان‌انگیزی مانند اسکی و کوهنوردی بسیار ایده‌آل است. یکی از بهترین مکان‌ها برای اسکی، تفریحگاه تساغکادزور است که دارای امکانات ورزشی بسیار خوبی است.
