کشف غاری از تمدن مایا که ۱۰۰۰ سال دست‌نخورده مانده است

به گزارش تیترشهر : باستان‌شناسان در کاوش‌های خود در غار بالامکو (Balamku) که به «غار خدای جگوار» نیز شناخته می‌شود، موفق به کشف آثاری باستانی از تمدن مایا شدند که شاید سرنخ‌هایی درباره‌ی فراز و فرود این امپراطوری در اختیار آن‌ها قرار دهد.

مؤسسه‌ی ملی انسان‌شناسی و تاریخ مکزیک (INAH) در کنفرانسی اعلام کرد، این باستان‌شناسان هنگام اکتشاف در زیر شهر باستانی مایاها، چیچن ایتزا (Chichén Itzá) در شبه‌جزیره یوکاتان مکزیک، به‌طور تصادفی بیش از ۱۵۰ شئ باستانی را پیدا کردند که بیش از ۱۰۰۰ سال دست‌نخورده باقی مانده است. غار بالامکو پیش‌تر در سال ۱۹۶۶ توسط کشاورزان محلی کشف شده بود. باستان‌شناسی به‌نام ویکتور سیگویا پینتو از آن بازدید کرد و در گزارش خود به تعداد زیادی اشیای باستانی اشاره داشت؛ اما به‌جای اکتشاف بیشتر، مردم محلی را مجبور کرد تا ورودی غار را مهر‌وموم کنند و متعاقب آن کلیه‌ی مدارک کشف نیز نابود شد.

این غار برای بیش از ۵۰ سال مسدود ماند، تااینکه دی آندا، کاوشگر نشنال جئوگرافیک و تیم پژوهشگرانش در پروژه سفره‌آب بزرگ مایا (GAM) هنگام بررسی سطح ایستابی در زیر چیچن ایتزا در سال ۲۰۱۸، آن را مجدداً باز کردند. دی آندا به‌یاد می‌آورد که ساعت‌ها در دهلیزها و دخمه‌های پرپیچ و تنگ بالامکو روی شکم حرکت کرده است تا اینکه نور چراغ کلاهش،‌ چیزی کاملاً غیرمنتظره را به او نشان داد: بقایای به‌جای‌مانده از ساکنان باستانی چیچن ایتزا که به‌خوبی حفظ شده‌ و اطراف آتشدان‌ها، کوزه‌ها، بشقاب‌های تزئینی و اشیای دیگر را استالاگمیت‌ها احاطه کرده بود. او می‌گوید:

نمی‌توانستم حرف بزنم، اشک از چشمانم جاری شد. پیش‌تر بقایای انسان‌ها را در چیچن ایتزا تجزیه و تحلیل کرده‌ام، اما اصلاً قابل مقایسه با حسی نبود که برای اولین‌بار و به‌تنهایی هنگام ورود به این غار داشتم. تاحدودی حضور مایاهایی که این اشیاء را به‌جا گذاشته‌اند، حس می‌کردم.

باستان‌شناسان برای دسترسی به اولین بخش از هفت بخش آیین مذهبی مایاها که تاکنون در بالامکو شناسایی شده است، مجبور بودند چندصد متر را در مسیرهای پرپیچ‌وخم، سینه‌خیز حرکت کنند. در گزارش اصلی کشف غار که توسط باستان‌شناس جیمز برادی از دانشگاه ایالتی کالیفرنیا در لس‌آنجلس تهیه شده، ۱۵۵ شئ شناسایی شده‌اند که در برخی از آن‌ها نقوشی از ایزد تلالوک و درخت مقدس سیبا (نمایشی قدرتمند از جهان مایاها) به‌چشم می‌خورد. در مقایسه با کشف اخیر، از غار بالانکانچه (Balankanché) که در سال ۱۹۵۹ در نزدیکی غار بالامکو کشف شد، تنها ۷۰ شئ باستانی به‌دست آمد. دی آندا می‌گوید:

ظاهراً بالامکو از این لحاظ نقش مادر بالانکانچه را دارد. من قصد ندارم بگویم که کمیت از اطلاعات مهم‌تر است، اما وقتی می‌بینید که تعداد یافته‌های یک غار به‌مراتب بیشتر و درعین‌حال، دسترسی به آن بسیار سخت‌تر است، می‌توان به این نتیجه‌گیری رسید.

اینکه چرا سگویا تصمیم گرفت ورودی این غار شگفت‌انگیز را مسدود کند، هنوز هم موضوع بحث است. اما او ناخواسته به پژوهشگران شانسی دوباره داد تا پاسخ برخی از سؤال‌های مبهمی را بدهند که امروز مایاشناسان با آن مواجه‌ هستند؛ ازجمله میزان ارتباط و نفوذ فرهنگ‌های مختلف آمریکای میانه با یکدیگر و اینکه پیش از سقوط چیچن ایتزا در دنیای مایاها چه اتفاقی افتاده است. هولی مویس، باستان‌شناس و متخصص آئین‌های مذهبی غارهای تمدن مایا از دانشگاه کالیفرنیا که در این پروژه حضور نداشته است، می‌گوید:

غارها و سینوته‌ها، نقش دروازه‌ی ورود به دنیای مردگان را برای مایاها داشتند و برخی از مقدس‌ترین مکان‌های آن‌ها بودند که بر سازماندهی اجتماعی و برنامه‌ریزی مکانی نیز تأثیر داشتند. درواقع، این مکان‌ها از اهمیت اساسی و درخورتوجهی برای درک مایاها برخوردار هستند.

تا دهه‌ی ۱۹۸۰ که مفهوم باستان‌شناسی غار شکل گرفت، باستان‌شناسان بیشتر به معماری بناها و آثار دست‌نخورده‌ی باستانی علاقه‌مند بودند تا اینکه مواد به‌جامانده در اشیاء یا اطراف آن‌ها را مورد بررسی قرار دهند. هنگامی‌که غار بالانکانچه در سال ۱۹۵۹ حفاری شد، غارها هنوز در تاریکی با دست نقشه‌برداری می‌شدند و باستان‌شناسان اشیایی که از غارها بیرون می‌آوردند را تمیز کرده و دوباره به محل خود برمی‌گرداندند. از تمام آتشدان‌هایی که در بالانکانچه پیدا شد و دارای موادی بود که می‌توانست سرنخ‌های خوبی برای تاریخ‌گذاری محل فراهم کنند، فقط یک مورد مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

پژوهشگران پروژه‌ی سفره‌آب بزرگ مایا، بازگشایی مجدد بالامکو را به‌عنوان فرصتی برای اجرای مدل کاملاً جدید باستان‌شناسی غار قلمداد می‌کنند که بااستفاده از فناوری مدرن و نقشه‌برداری سه‌بعدی و دیرین‌گیاه‌شناسی انجام می‌شود. پژوهشگران با این روش‌های جدید می‌توانند جزئیات بیشتری از آیین‌های مذهبی مایاها در غار و پیشینه‌ی شهر بزرگ چیچن ایتزا به‌دست آورند که به‌دلایل نامعلومی در قرن سیزدهم سقوط کرد.

دی آندرا می‌گوید:

بالامکو نه‌تنها می‌تواند زمان سقوط شهر چیچن ایتزا را برای ما مشخص کند، ‌بلکه احتمالاً می‌تواند درباره‌ی لحظه‌ی آغاز آن نیز اطلاعاتی به ما بدهد. درحال‌حاضر محلی کاملاً مهروموم‌شده با مقدار زیادی اطلاعات در دست داریم که باکمک آن‌ها می‌توانیم درک بهتری از توسعه‌ی این شهر به‌دست آوریم.

پژوهش بیشتر در این غار می‌تواند جزئیات زیادتری درباره‌ی خشکسالی‌های فاجعه‌باری آشکار کند که احتمالاً به فروپاشی تمدن مایاها منجر شده است. باوجودی که این منطقه همیشه درمعرض چرخه‌های شدید تغییرات اقلیمی بوده، اما برخی پژوهشگران معتقدند، جنگل‌زدایی گسترده در مناطق پایین‌دست تمدن مایاها که روزگاری محل زندگی حدود ۱۰ تا ۱۵ میلیون نفر بوده است، می‌توانسته این مشکل را تشدید و کل منطقه را غیرقابل زیست کرده باشد.

فردریک هایبرت، باستان‌شناس نشنال جئوگرافیک می‌گوید:

درک چرخه‌های آب‌وهوایی گذشته می‌تواند مزایای مضاعفی برای زندگی مدرن ما داشته باشد. با مطالعه‌ی این غارها و سینوته‌ها شاید بتوانیم درس‌هایی درباره‌ی استفاده‌ی بهینه از محیط‌زیست امروزی یاد بگیریم.

به‌همین دلیل، دی آندا معتقد است که باستان‌شناسی قابلیت تبدیل‌شدن به علمی بسیار کاربردی‌تر و مفیدتر را دارد. او می‌گوید:

باستان‌شناسی را همیشه به‌عنوان علمی زیبا و جالب می‌دانستند که کاربرد مفید درخورتوجهی ندارد. به‌نظرم در این پروژه می‌توانیم خلاف آن را ثابت کنیم، چراکه با درک این محوطه‌های شگفت‌انگیز می‌توانیم ریشه‌های گذشته‌ی بشر و اتفاقاتی را که در طول یکی از دراماتیک‌ترین دوره‌های تاریخ جهان رخ داده است، بفهمیم.

 

 

منبع : nationalgeographic