به گزارش تیترشهر : سند چشم انداز بیست ساله ایران سندی جهت تبیین افقی برای توسعه ایران در زمینه‌های مختلف فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی است و اجرای آن از سال ۱۳۸۴ در قالب ۴ برنامه ۵ ساله انجام می‌گیرد و سال ۱۴۰۴ به عنوان افق این چشم انداز معرفی شده است.
یکی از محور‌های این سند نگاه به احیاء و نوسازی بافت فرسوده در کشور است که نوسازی و احیای تهران به عنوان پایتخت کشور، در اولویت کاری مدیران شهری قرار گرفته است و رسیدن به شهری بدون بافت فرسوده نیازمند اهتمام بیشتر مسئولان و مدیران شهری است که بیش از پیش برای رسیدن به اهداف سند توسعه ۱۴۰۴ گام بردارند و در نهایت با رسیدن به سال افق این چشم انداز بتوانند کارنامه قابل قبولی را از خود به شهروندان ارایه کنند.
طبق آماری که از سوی سازمان نوسازی شهر تهران ارائه شده است، ۳ هزارو ۲۶۸ هکتار بافت فرسوده در پایتخت قرار دارد که ۱ میلیون و ۱۵۲ هزار و ۱۷۳ نفر از جمعیت تقریبی ۸ میلیون و ۶۰۰ هزار نفری پایتخت، در آن ساکن هستند.
آمار‌های دیگری ارائه شده است که این آمار‌ها حاکی از آن است ۲۶۲ هزار واحد مسکونی در پایتخت وجود دارد که با زلزله‌ای با ریشتر متوسط نیمی از آنها تخریب می‌شود.
زهرا نژادبهرام رئیس کمیته شهرسازی شورای شهر تهران درباره افق چشم انداز توسعه ۱۴۰۴ و احیای بافت فرسوده شهری گفت: در سال‌های ۹۷ و ۹۸ نگاهی دیگر به بودجه شهری برای نوسازی و احیای بافت فرسوده داشتیم و علت آن این بود که پیش‌تر نگاه به بافت فرسوده تنها از منظر سازمان نوسازی بود که با بودجه‌ای اندک هم باید هزینه‌های خود را پرداخت و هم باید در بحث نوسازی هزینه می‌کرد.
رئیس کمیته شهرسازی شورای شهر تهران ادامه داد: ما در سال ۹۷ در زمینه نوسازی شروع به تغییر نگرش کردیم و تلاش ما ایجاد نگرشی بود که بحث نوسازی محیطی را انجام دهیم و محیط شهری را به گونه‌ای در محله‌های فرسوده تغییر دهیم که مردم و ساکنان تمایل به زندگی در آن مناطق را داشته باشند.
وی بیان کرد: برای اینکه بتوانیم شهروندان را به زندگی در بافت فرسوده ترغیب کنیم باید بهسازی محیطی را در اولویت کار خود قرار دهیم و برای رسیدن به آن چند گزینه را در اولویت کار خود قرار دهیم.
نژاد بهرام افزود: از مواردی که در اولویت خود قرار دادیم، می‌توان به ایجاد پارکینگ، پاکبان محله‌ای و خدمات شهری مانند کتابخانه، فرهنگسرا و بوستان اشاره کرد و یکی دیگر از اولویت‌ها را گشایش معابر معرفی کرد.
رئیس کمیته شهرسازی شورای شهر تهران گفت: در این طرح برنامه ریزی به شکلی انجام شد معابری که کوچک هستند، شهرداری بتواند بخشی از آنها را خریداری کند تا با انجام اقدام‌های مناسب در راستای تعریف گشایش معابر اقدام و آن را به سایر محله‌ها گسترش دهد.
وی اظهار کرد: با اعلام برنامه‌های خود در چندین محور ذکر شده و برنامه ریزی توانستیم بودجه سازمان نوسازی را چندین برابر کنیم که این افزایش بودجه در سال ۹۷ برای سازمان نوسازی شهرداری تهران در طول چند سال اخیر بی‌سابقه بوده و این‌چنین افزایش بودجه‌ای را تا به حال سازمان نوسازی به‌خود ندیده است.
نژادبهرام افزود: از دیگر اقدام‌های انجام شده انتخاب منطقه ۱۷ به عنوان محور نیلوفری بود که از روی آن مسیر خط آهن عبور می‌کند و سازمان نوسازی را موظف شد طرحی را برای نوسازی این محل ارایه کند و علت آن این بود که بهسازی آن مربوط به حوزه بازسازی محیطی است.
رئیس کمیته شهرسازی شورای شهر تهران تأکید کرد: با برنامه ریزی صورت گرفته توانستیم بودجه سال ۹۸ سازمان نوسازی را نسبت به سال ۹۷ افزایش دهیم و در مواردی بودجه سازمان نوسازی را مدیریت کنیم و شکل این مدیریت به گونه‌ای بود که بافت‌های فرسوده‌ای که به سازمان نوسازی مربوط می‌شد را اولویت بندی کردیم و عملکرد آنها را در چند محور مشخص تعیین کردیم.
وی ادامه داد: اولویت بندی ما به شکلی بود که اعلام کردیم اگر توسعه‌گری قصد ساخت پارکینگ دارد باید در بافت فرسوده پارکینگ بسازد یا اینکه اگر طرحی را معاونت شهرسازی ارائه کرد اولویت اجرای آن طرح باید در بافت فرسوده و محور نیلوفری در منطقه ۱۶ باشد.
نژادبهرام با اشاره به هدفمند کردن اقدام‌ها در بافت فرسوده گفت: هدفمندی به این معناست که وزارت راه و شهرسازی در حوزه فعالیت خود قسمتی از محله سیروس را با ورود توسعه گر تملک کرده و اقدام‌هایی را در راستای احیای آن منطقه برنامه ریزی کرد.
رویکرد سازمان نوسازی گام برداشتن در مسیر برنامه توسعه
رئیس کمیته شهرسازی شورای شهر تهران افزود: بر اساس مصوبه دولت دوازدهم تمام دستگاه‌های درگیر و مرتبط باید قطعه زمین‌هایی را در بافت فرسوده در اختیار ستاد بازآفرینی قرار دهند تا این ستاد بتواند در مناطق فرسوده با ساخت مسکن نوسازی کند که شهرداری تهران نیز در این راستا وظیفه خود را انجام داد و جدی بودن رویکرد خود نسبت به احیای بافت فرسوده را نشان داد.
وی با اشاره به تملک زمین ۴.۵ هکتاری از سوی وزارت راه و شهرسازی برای بازآفرینی شهری در منطقه ۱۲ گفت: وزارت راه و شهرسازی قطعه زمین‌هایی را در محله سیروس که یکی از مناطق فرسوده پایتخت است تملک کرد و متراژ این زمین ۴.۵ هکتار است.
نژادبهرام تصریح کرد:، چون اقدام به بازآفرینی شهری در پایتخت باید زیرنظر شهرداری تهران باشد ما نیز ورود کردیم و اعلام کردیم که چه بسازد، چگونه بسازد و با چه الگویی بسازد که هارمونی و یکنواختی ساختمان سازی شهری از بین نرود.
رئیس کمیته شهرسازی شورای شهر تهران تأکید کرد: در همین راستا وزارت راه و شهرسازی با توسعه‌گر بخش خصوصی تفاهم نامه‌ای امضا کرد و توسعه گر می‌بایست ساخت و ساز‌های خود را روی زمین متعلق به وزارت راه و شهرسازی انجام دهد و شهرداری تهران به عنوان بازوی نظارتی شکل و چارچوب ساخت و ساز را تعیین می‌کند.
وی ادامه داد: حمایت شهرداری در راستای تسهیل شرایط ساخت و ساز است و یکی از اقدام‌های موثر صدور رایگان پروانه ساخت و ساز در بافت فرسوده است و امروز می‌توان گفت صدور پروانه در بافت فرسوده کاملا رایگان است و هیچ هزینه‌ای ندارد.
نژادبهرام بیان کرد: اینکه برخی دوستان بیان می‌کنند هفت یا هشت منطقه فرسوده مشخص شده است من نمی‌دانم این اطلاعات را همکاران من از کجا آورده و ارائه می‌کنند.
رئیس کمیته شهرسازی شورای شهر تهران ادامه داد:، اما می‌دانم رویکرد شهرداری و سازمان نوسازی با توجه به بودجه‌ای که برای آن تعیین شده است گام برداشتن در مسیر برنامه توسعه است و بر این اساس اولویت بندی کردیم چه اقدام‌هایی در کدام مناطق در اولویت سازمان نوسازی قرار بگیرد.
وی تأکید کرد: اولویت بندی به این معنا نیست که مناطقی که دارای بیشترین بافت فرسوده هستند پس باید در اولویت اول قرار بگیرند بلکه مبنای اولویت بندی آماده بودن مناطق برای احیا و نوسازی است و در این راستا اصلی وجود دارد به نام "پروژه‌های محرک توسعه" که سازمان نوسازی به عنوان مثال "حلقه آ" را در منطقه ۱۸ اولویت خود قرار می‌دهد و با توجه به نیاز منطقه و آمادگی آن حلقه شروع به نوسازی می‌کند.
نژادبهرام گفت: به طور حتم این به آن معنا نیست که «حلقه آ» در منطقه ۱۸ بافت فرسوده بیشتری دارد و در برنامه ریزی ما تعریف جدید آن این است که «حلقه آ» در منطقه ۱۸ بیشترین آمادگی را برای احیا و نوسازی دارد.
رئیس کمیته شهرسازی شورای شهر تهران اظهار کرد: یکی از مناطقی که من معرفی کردم ۱۸ پلاک در منطقه ۱۸ تهران بود و دلیل آن هم موقعیت قرارگیری این ۱۸ پلاک بود که اگر شهرداری تهران بتواند آن را تملک کند و احیا و نوسازی آن را شروع کند موقعیت منطقه به شکلی است که پس از خروج شهرداری دیگر ساکنان نیز با هزینه خود اقدام به نوسازی دیگر بنا‌های این محدوده در منطقه ۱۸ می‌کنند.
وی افزود: معنی این تصمیم این نیست که «حلقه آ» در منطقه ۱۸ فرسوده است و یا ۱۸ پلاک همگی از بافت‌های فرسوده ساختمانی هستند بلکه باید گفت تنها تعدادی از این پلاک‌ها فرسوده هستند و تعداد دیگری جزء ساختمان‌های ناپایدار شهری هستند.
نژادبهرام در پاسخ به این سوال که طی سند چشم انداز توسعه ۱۴۰۴ آیا تهران خالی از بافت فرسوده می‌شود، گفت: به طور حتم خیر.
رئیس کمیته شهرسازی شورای شهر تهران در این باره گفت: اگر باور ما این باشد که بخریم و بکوبیم و بسازیم اوضاع درست می‌شود باید گفت این گونه نیست و باید به این نکته اشاره کرد به علت ساخت و ساز‌های نامناسب و وجود بافت‌های ناپایدار در سطح پایتخت تا سال ۱۴۰۴ شاهد هستیم که بافت فرسوده بیشتری به آمار امروز پایتخت اضافه می‌شود.
وی ادامه داد: ما قول نمی‌دهیم که بافت فرسوده را از بین می‌بریم، اما قول می‌دهیم استانداردهای بافت فرسوده را رعایت کنیم و کیفت زندگی در بافت فرسوده را افزایش دهیم و ارزش سکونت در مناطق و محله‌های فرسوده‌ای که ارزش سکونت آنها از بین رفته است دوباره به آنها برگردد.
نژادبهرام با اشاره به زندگی در تهران قدیم گفت: زندگی در تهران قدیم به شکل زندگی در مرکز در حوزه حصار ناصری و حصار صفوی بود که سبک زندگی آنها در قدیم به این شکل بود که جوی آبی در کوچه وجود داشت و برق محله با تیر‌های چوبی تأمین می‌شد و در کنار درب هر منزلی سکوی سیمانی وجود داشت تا عصر‌ها خانواده‌ها روی آن بنشینند و با دیگر همسایه‌ها تعامل داشت باشند.
رئیس کمیته شهرسازی شورای شهر تهران ادامه داد:، اما افرادی که به پایتخت ورود کردند دیگر تهران مرکزی قدیم را به عنوان محل زندگی خود انتخاب نکردند و مهاجرت به تهران نو از آنجا آغاز شد و افراد در آنجا ساکن شدند و حاشیه جدیدی را برای پایخت ایجاد شد که با گسترش به منطقه ۱۰ تهران، یوسف آباد و منطقه ۶ رسید.
وی افزود: با ایجاد لایه‌های جدید در پایتخت به علت اینکه سبک جدید ساخت و ساز در معابر و بنا‌ها رعایت شد، از این سو شاهد تفاوت در معابر تهران قدیم با تهران نو هستیم، اما باید به نکته توجه کنیم که برای زندگی امروزی امکانات محله‌های تهران قدیم دیگر پاسخگو نیاز شهروندان نیست..
رئیس کمیته شهرسازی شورای شهر تهران تاکید کرد: ذات وجود تیر‌های برق چوبی بد نیست و من مخالفتی با تیر‌های برق چوبی و کوچه‌های کم عرض ندارم و نمی‌گویم که تمام تیر‌های برق چوبی جمع شوند و بساط کوچه‌های باریک و سکوی سیمانی درب منازل در تهران قدیم برچیده شود بلکه باید سطح و ارزش زندگی محله‌ای مناطق و معابر افزایش پیدا کند.
نژاد بهرام در پاسخ به این پرسش که در زمان وقوع بحرانی، چون زلزله آیا کوچه‌های باریک مسئله ساز نمی‌شود گفت: چرا فکر می‌کنید زلزله تنها برای ایران است؟! چرا باید کوچه‌های کم عرض جمع شود؟! جای این اقدام‌ها می‌توانستیم در تهران قدیم جواز ساخت و ساز را اصولی صادر کنیم و اجازه ندهیم بیش از دو طبقه بنا در اینگونه معابر کم عرض ساخته شود.
رئیس کمیته شهرسازی شورای شهر تهران بیان کرد: ما نمی‌توانیم ساکنان بافت فرسوده را به زور از محل سکونت خود بلند کنیم مگر آنکه دو حالت اتفاق بیفتد.
نژاد بهرام در توضیح بیشتر گفت: اتفاق اول این است که بنای فرسوده در محیط توسعه شهری قرار بگیرد واتفاق دوم این است که بنا شامل ماده ۹ شود که در توضیح ماده ۹ می‌توان گفت این ماده الزام می‌کند که اگر بنا برای اهالی محل چالش زا و خطرآفرین باشد شهرداری و دیگر نهاد‌های مربوطه می‌توانند آن را تملک کنند.
وی ادامه داد: کوچه کم عرض بد نیست و ما باید مردم را ترغیب کنیم که تمایل داشته باشند در مناطق خود زندگی کنند و مهاجرت معکوس نداشته باشند که مثال بارز این صحبت من منطقه ۱۲ است که به علت نزدیک بودن به بازار تهران شاهد هستیم که نوسازی بنا در این منطقه اتفاق افتاده، اما به علت اینکه ارزش زندگی در این منطقه پایین است خانه‌های نوساز تبدیل به انبار شده است.
رئیس کمیته شهرسازی شورای شهر تهران تصریح کرد: اگر مردم را به زور از محل زندگی آنها خارج کنیم و محله را خالی از سکنه کنیم با واحد‌هایی مواجه می‌شویم که نوساز هستند، اما به انبار تبدیل شدند.
نژاد بهرام در پاسخ به این سوال که تا چه زمانی باید به صدور پروانه رایگان برای ساخت و ساز در بافت فرسوده شهرداری و شورای شهر افتخار کند گفت: ۵۰ درصد منطقه ۱۰ تهران نوسازی شده است و این هزینه هزینه کمی نیست و در برخی مناطق دیگر شاهد بودیم در ۱۰ سال گذشته ۴۰ درصد نوسازی افزایش پیدا کرده و من به این دستاورد افتخار می‌کنم و اعتقاد دارم تا به امروز به میزان کمی به این دستاورد شهرداری و شورای شهر تهران افتخار کرده‌ایم.
وی گفت: ما از تمام ظرفیت‌های موجود و تجربه شده دنیا استفاده کردیم و تمام اضلاع ستاد نوسازی را با یک برنامه ریزی مشخص در حوزه‌های خود مامور کردیم و شهرداری نیز در طرح نوسازی موظف به ایجاد معابر، فضای سبز، پارکینگ، کتابخانه و فرهنگ سرا در بافت فرسوده شد.
رئیس کمیته شهرسازی شورای شهر تهران ادامه داد: تلاش می‌کنیم ارزش زندگی را در بافت فرسوده را بالا ببریم و بالا بردن ارزش زندگی به معنای این است که زباله‌ها در معابر و محله‌ها دپو نشود و شهرداری سر ساعت اقدام به جمع آوری آنها کند، نگرانی از سرقت در برخی از مناطق از بین برود و آب در جوی‌ها لجن نبندد و دیگر اقداما‌های از این دست که باید انجام شود.
نژادبهرام گفت: ما گروه‌هایی را در محله‌ها مستقر کردیم با عنوان "دفاتر خدمات نوسازی" مشاوره رایگان به مردم می‌دهد که با مشارکت مردم این نهاد تصمیم به نوسازی ساختمان‌ها می‌گیرد و ساختمان‌هایی که نیاز به نوسازی و تخریب ندارند ساکنان می‌توانند ساختمان‌های خود را می‌توانند به کمک این دفاتر مقاوم سازی کنند.
رئیس کمیته شهرسازی شورای شهر تهران پرداخت وام را از دیگر مسائل خواند و گفت: در موضوع ۱۸ درصد وام جهت بازپس گیری نوسازی منازل بافت‌های فرسوده، شهرداری اعلام کرد ۹ درصد آن را به صورت یارانه پرداخت می‌کند و در کنار آن از دولت خواسته شد ۹ درصد باقیمانده را دولت تقبل کند که متاسفانه دولت در پرداخت آن موثر عمل نکرد و ما در حال برگزاری جلسه‌های متعدد هستیم تا این مشکل نیز حل شود.
وی تصریح کرد: شهرداری همه کار می‌کند تا بحث احیا و نوسازی بافت فرسوده انجام شود که یکی دیگر از این اقدام ها، برگزاری جلسه‌های مداوم برای واگذاری انشعابات شهری رایگان به ساختمان‌های نوساز در بافت فرسوده است.
نژاد بهرام افزود: واگذاری انشعاب رایگان به عنوان یک بسته تشویقی حساب می‌شود و وظیفه دولت است آن را انجام دهد و شهرداری با برگزاری جلسه‌های متعدد تلاش خود را می‌کند که بتواند بسته‌های تشویقی را برای نوسازی در بافت فرسوده در نظر بگیرد.
رئیس کمیته شهرسازی شورای شهر تهران تاکید کرد: بسته‌های تشویقی که برای مناطق مختلف پایتخت در نظر گرفته می‌شود باید متناسب با نیاز منطقه باشد و نباید بسته‌های تشویقی در تمام مناطق به یک شکل باشد.
نژاد بهرام یکی دیگر از مشکلات در نوسازی بافت فرسوده شهری را وجود زمین‌های بی صاحب می‌داند و در این باره می‌گوید: طی بررسی‌هایی که من انجام دادم ۷۰۰ ملک رها شده و بی صاحب در محله ایران و دروازه شمیران وجود دارد که به علت بی صاحب بودن به حال خود رها شدند و تبدیل به محل تجمع معتادان شده است.
وی تاکید کرد: در بحث نوسازی با زمین‌هایی رو به رو هستیم که مالک آن سازمان اوقاف است و تعداد دیگری از زمین‌ها به صورت ورثه‌ای تقسیم شده و دست ما را در نوسازی بسته است.
رئیس کمیته شهرسازی شورای شهر تهران گفت: در حال حاضر مدیریت واحد شهری نداریم و در بحث نوسازی بافت فرسوده بسیاری از نهاد‌ها زیر نظر شهرداری تهران نیستند و اقداما‌های آنها بصورت یکپارچه انجام نمی‌شود.
نژادبهرام تصریح کرد: از این رو ستاد بازآفرینی را تشکیل دادیم که تمام نهاد‌های مربوطه در آن جمع شوند و برای نوسازی بافت‌های فرسوده تصمیم واحدی گرفته شود که اگر به حرف‌هایی که در نشست‌های این ستاد زده شده، عمل شود شاهد اتفاق‌های خوبی در راستای نوسازی بافت فرسوده هستیم.
وی با تاکید مجدد بر ارتقا ارزش زندگی در مناطق فرسوده گفت: چرا زمانی که از منطقه ۱۲ و محله‌های آن عبور می‌کنیم احساس خوبی نداریم؟ چرا من که خودم در منطقه سلسبیل تهران به دنیا آمدم تمایل به زندگی در این منطقه را ندارم؟ در پاسخ به این پرسش‌ها باید گفت که ارزش‌های زندگی در این مناطق از بین رفته است.
رئیس کمیته شهرسازی شورای شهر تهران گفت: منطقه ۱۲ تهران روزی ۲۰۰ هزار نفر جمعیت داشت که با مهاجرت معکوس این جمعیت امروز به حدود ۱۳ هزار نفر رسیده است.
نژادبهرام افزود: شما محله‌های شمالی منطقه ۱۲ را نگاه کنید می‌بینید محله‌ای مانند دروازه شمیران از شوق زندگی لبریز است و در مقابل آن خیابان ۱۷ شهریور قرار دارد که با حداث پیاده راه شاهد زوال ارزش زندگی در آن منطقه هستیم.
وی یادآوری کرد: اولویت بندی سازمان نوسازی برای احیای بافت فرسوده مشخص شده است و به احتمال زیاد چند روز پس از ماه مبارک رمضان از اولویت‌بندی‌های سازمان نوسازی رونمایی می‌شود.
رئیس کمیته شهرسازی شورای شهر تهران تاکید کرد: اگر اضلاع ستاد نوسازی به خوبی بچرخد و اعضای آن تعامل مناسبی با هم داشته باشند می‌توان گفت تا افق ۱۴۰۴ شاهد هستیم ۸۰ درصد ارزش ززندگی در مناطق فرسوده افزایش پیدا می‌کند و رشد و نوسازی و احیای بافت فرسوده به طور چشمگیری انجام می‌شود.
