به گزارش تیترشهر : هر سال با توجه به فرا رسیدن ایام امتحانات، برخی دانشجویان و دانش‌آموزان به بهانه داشتن زمان بیشتر برای درس خواندن یا بیدار ماندن به مصرف برخی از داروها روی می‌آورند؛ داروهایی که بعضا بدون اطلاع از عوارض و نحوه مصرف آنها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
یکی از این داروها قرص «ریتالین» است؛ به طوری که هر چه قدر تنور امتحانات دانشگاه‌ها و مدارس داغ‌تر می‌شود، مصرف این قرص که به قرص شب امتحان معروف است، افزایش پیدا می‌کند؛ هرچند بارها عوارض این قرص به وسیله مسؤولان وزارت بهداشت و کارشناسان گوشزد شده است اما متأسفانه همچنان فروش این دارو در برخی از داروخانه‌ها و ناصرخسرو به چشم می‌خورد.
پیش‌تر ایرج حریرچی معاون کل وزارت بهداشت، اعلام کرده بود که گزارشاتی وجود دارد که نشان می‌دهد، فروش این دارو در زمان برگزاری امتحانات تا ۵۰ درصد افزایش می‌یابد.
افسردگی شدید، نتیجه مصرف خودسرانه ریتالین
مهدی خواجوی متخصص مغز و اعصاب در گفت‌وگو با خبرنگار سلامت خبرگزاری فارس، در خصوص عوارض قرص ریتالین توضیح می‌دهد: ریتالین ترکیبی آمفتامینی است که محرک مغز بوده و باعث افزایش تمرکز می‌شود. این دارو برای درمان کودکان و نوجوانان با بیش‌فعالی و کاهش تمرکز ADHD به‌کار می‌رود و آنها را آرام می‌کند.
این متخصص مغز و اعصاب توضیح می‌دهد: افراد با این بیماری هرگز نسبت به اثرات این دارو مقاوم نمی‌شوند، اما افراد معمولی که این اختلال را ندارند به‌تدریج نسبت به اثر آن مقاوم شده و اگر در ماه اول مصرف مثلا با یک قرص تمرکزشان زیاد می‌شد به‌تدریج باید تعداد بیشتری قرص را برای به‌دست آوردن اثری که در روز اول از آن به دست آوردند، مصرف کنند.
وی با بیان اینکه کمترین عارضه مصرف زیاد این قرص تشنج است، می‌گوید: ریتالین ذخایر سروتونین و نوراپی نفرین مغز را به‌طور زیادی آزاد می‌کند؛ با مصرف این ذخایر حیاتی مغز، بعد از گذشت چند ماه فرد افسردگی بسیار شدیدی را تجربه کرده که نسبت به همه داروهای ضدافسردگی مقاوم است و فرد روزهای سیاهی را تجربه نماید تا به‌تدریج مغز مجددا ذخایر خود را بازیابی کند.
مصرف «ریتالین» به بهانه امتحان توجیه علمی ندارد
علی اسدی معاون دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت با بیان اینکه دانش آموزان و دانشجویان نباید به بهانه امتحان و افزایش هوشیاری به مصرف دارو و موادی از این قبیل روی بیاورند، توضیح می‌دهد: چنانچه دوز مصرف ریتالین کم و زیاد شود، بر ابعاد جسمانی و روانی فرد آسیب وارد می‌کند؛ اینگونه داروها برای درمان اختلالات شدید توجه و تمرکز تجویز می‌شود، بنابراین دارای ترکیبات قوی است. لذا مصرف و قطع خودسرانه آن به افسردگی و پرخاشگری فرد منجر می‌شود. بنابراین مصرف ریتالین به بهانه امتحان توجیه علمی ندارد.
معاون دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت بیان می‌کرد: داروی ریتالین دارای عوارض کوتاه مدت و درازمدت است. اختلالات روانی، خلقی، رفتاری و تکانه‌ای، انجام رفتارهای بی پروا مانند رانندگی‌های شبانه برخی جوانان در اتوبانها، بی‌توجهی به اطرافیان، سرخوشی، عدم تمرکز، پرش افکار، بی‌خوابی که منجر به خستگی و خماری می‌شود، همچنین افسردگی پس از اتمام دوره مصرف، افکار پارانوئید و سوء ظن نسبت به دوستان، اطرافیان و خانواده و پرخاشگری فیزیکی از مهم‌ترین عوارض بلند مدت مصرف این مواد است. همچنین عدم تعادل روحی و روانی و حالات زودگذر عاطفی از عوارض کوتاه مدت این گونه مواد و داروهاست.
احتمال قاچاق و تقلبی ریتالین‌های در دسترس
سیدعلی فاطمی نایب رئیس انجمن داروسازان ایران در این خصوص به خبرنگار سلامت خبرگزاری فارس می‌گوید: ریتالین، دارویی است با نام رسمی متیل فنیدات که متاسفانه استفاده خودسرانه از آن شایع شده و این موضوع می‌تواند عوارض و مخاطراتی به دنبال داشته باشد، به خصوص اینکه ممکن است بحث داروی قاچاق و تقلبی آن هم به سایر مخطرات آن افزوده شود و ضروری است که در این خصوص فرهنگ عمومی آگاه‌تر باشد و خانواده ها مراقبت بیشتری داشته باشند.
به گفته فاطمی، استفاده از ریتالین در جایگاه درست آن، کاربردهای درمانی رسمی دارد و معمولاً برای درمان اختلال بیش فعالی در کودکان تجویز می‌شود و این درحالی است که تاثیر داروهای اعصاب روی بیماران و افراد سالم ممکن است با یکدیگر کاملا متفاوت باشد و دانش‌آموزان و دانشجویان نباید سلامتی خود را به واسطه دارویی که برای ایشان تهیه نشده است، به خطر بیندازند.
وی توضیح می‌دهد: شاید یکی از علل شیوع قابل توجه مصرف ریتالین در میان برخی دانش آموزان و دانشجویان، عدم اطلاع ایشان از عوارض جانبی آن است. عوارضی از قبیل تهوع، تشنج، سردرد ، بی‌اشتهایی، بی‌خوابی، عصبانیت، افزایش اضطراب، افزایش فشارخون ، احساس سرگیجه و بی‌نظمی ضربان قلب ممکن است متوجه مصرف کنندگان نادرست ریتالین باشد. البته عوارض مصرف طولانی مدت ریتالین ممکن است از این هم خطرناک‌تر باشد. ضمن اینکه بحث وابستگی به این دارو نیز مطرح است.
نایب رئیس انجمن داروسازان ایران تأکید می‌کند: ریتالین جزو داروهای تحت کنترل است و از طریق داروخانه‌ها به صورت عادی توزیع نمی‌شود، به مین دلیل، در این میان موضوع دیگری که حائز اهمیت است، این است که اغلب ریتالین‌های در دسترس، ممکن است قاچاق و حتی تقلبی باشند.
***
به نظر می رسد با توجه به اظهارات کارشناسان خانواده‌ها باید این موضوع مهم را که باعث آسیب‌های جسمی و روانی به فرزندان خواهد شد را مد نظر قرار دهند و سازمان غذا و دارو برای جمع‌آ‌وری ریتالین‌های تقلبی و قاچاقی که به صورت غیرقانونی در ناصرخسرو به فروش می‌رسند، برنامه‌هایی را پیش‌بینی کند.
