زمانی که مدیریت شهری تهران تصمیم گرفت تا یک بار برای همیشه با انتقال محل برگزاری نمایشگاه های بین المللی شهر تهران، گره کور ترافیک را در بزرگراه چمران و شهید بهشتی حل کند؛ اما فکر نمی کرد که ساخت شهر آفتاب در جنوب پایتخت به عنوان یکی از بزرگترین مجموعه های نمایشگاهی کشور نه می تواند انگیزه ای کافی برای انتقال نمایشگاه های بزرگ را در میان بزرگرار گنندگان ایجاد کند و نه می تواند هزینه ساخت این مجموعه بزرگ را با بهره برداری مناسب از این مجموعه به دست آورد. به گزارش تیتر شهر: با مصوبه شورای دوم شهر تهران در سال ۱۳۸۴، بود که مقرر شد شهر نمایشگاهی جدیدی در جنوب تهران ساخته شده و نمایشگاه بین‌المللی تهران به آن مکان منتقل شود.
برای اولین بار در دوران شهرداری محمود احمدی‌نژاد ساخت این طرح کلید خورد. در آن زمان اعلام شد که مجموعه شهر آفتاب به عنوان مجموعه ای علمی دیده شده‌است . از ابتدا قرار بود شهر آفتاب طی دو سال و بودجه‌ای بالغ بر ۸۰۰ میلیارد تومان ساخته شود و تا سال ۱۳۸۶ به بهره‌برداری برسد. با این حال در سال ۱۳۸۷ محمد عیدیان سرپرست شهرداری شهر آفتاب اعلام کرد که رسیدن به اهداف این شهر ۵ سال بعد امکان پذیر خواهد شد.
اردیبهشت ماه ۱۳۸۹، محمدباقر قالیباف وعده داد تا مدت ۲۰ ماه فاز اول این مجموعه را آماده کند تا برای اولین بار نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران که به سبب مخالفت‌های وزارت ارشاد، شهرداری تهران از این کار منصرف شد. در اواخر سال ۱۳۹۴ رئیس شورای شهر تهران ضمن اعلام آنکه تا کنون ۱۰۰۰ میلیارد تومان برای این مجموعه هزینه شده، وعده افتتاح آن را برای یک سال بعد داد که سرانجام با افتتاح ایستگاه متروی شهرآفتاب در فروردین ماه ۹۵، راه برای برگزاری نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران و سایر نمایشگاه‌های مهم در این مجموعه هموار شد.
علی جنتی وزیر ارشاد ۱۱ اردیبهشت ۹۵ به عنوان اولین مقام دولتی به این مجموعه رفت و انتخاب شهر آفتاب برای برگزاری نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران را یکی از اقدامات ماندگار در جمهوری اسلامی ایران دانست و در این شرایط بود که مجموعه نمایشگاهی شهر آفتاب همزمان با بیست و نهمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با حضور حسن روحانی رئیس‌جمهور، محمدباقر قالیباف شهردار تهران، علی جنتی، سید عباس صالحی رئیس نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران و جمعی از مسئولان کشوری، ناشران و اهالی رسانه در تاریخ ۱۴ اردیبهشت ۹۵ به صورت رسمی افتتاح شد.
سود اندک شهرداری تهران از یک سرمایه گذاری بزرگ در شهر آفتاب
اما اکنون بعد از 15 سالی که از زمان تصمیم مدیریت شهری برای ساخت شهر آفتاب می گذرد؛ مدیرعامل مجموعه نمایشگاهی شهر آفتاب در گفت و گو با خبرنگاران اعلام کرده است که تصمیم نهایی برای تبدیل این مجموعه به منطقه آزاد تجاری در جلسه فردای هیات دولت بررسی می شود.
در حالی این خبر به نقل از محمد رئوف قادری در خبرگزاری ها منعکس شده است که هنوز این مجموعه بزرگ نمایشگاهی که قرار بود در نهایت در دو فاز تکمیل و به بهره برداری کامل برسد، سهم قابل توجهی در تقویم نمایشگاه های بین المللی ای که امسال در تهران برگزار شود، ندارد.
طبق تقویمی که پایگاه اطلاع رسانی این مجموعه اعلام کرده است در نهایت تا انتهای سال تنها 26 نمایشگاه در شهر آفتاب برگزار می شود، این در حالی است که در مرکز نمایشگاه های بین المللی شهر تهران واقع در سئول سال جاری حدود 85 نمایشگاه، همایش و کنگره برگزار می شود.
این در حالی است که اگر نمایشگاه های کوچکی که در مصلی تهران برگزار می شود در نظر بگیریم؛ تعداد نمایشگاه هایی که داخل شهر تهران برگزار می شود؛ بیشتر خواهد شد.
عدم تکمیل زیر ساخت های مورد نیاز در مجموعه نمایشگاهی شهر آفتاب، عدم دسترسی آسان به این مجموعه و از همه مهمتر به دلیل عدم انتقال محل عوارضی شهر تهران از سوی وزارت راه و شهرسازی که باعث افزایش ترافیک در جنوب تهران می شود؛ مهمترین دلایلی است که برگزار کنندگان نمایشگاه های بزرگ و بین المللی برای عدم انتخاب شهر آفتاب به عنوان محلی مناسب برای برگزاری رویدادهای علمی و نمایشگاهی خود عنوان می کنند.
نکته قابل تامل دیگری که در این میان وجود دارد؛ این است که با توجه به اینکه در شورای چهارم تلاش هایی برای متقاعد کردن انتقال تمامی نمایشگاه های بین المللی تهران به مجموعه شهر آفتاب شده بود و حتی مسئولان دولتی بارها به این مساله تاکید کرده بودند؛ اما عدم همراهی دولت و مرکز نمایشگاه های بین المللی شهر تهران برای انتقال بخشی از درآمد حاصل از برگزاری نمایشگاه به شهرداری تهران باعث شد تا این اتفاق روی ندهد و همچنان ابر پروژه شهر آفتاب با صرف هزینه های بالایی که شهرداری تهران در زمان ساخت و حتی نگهداری آن خرج کرده است، به عنوان یک پروژه زیان ده مدیریت شهری محسوب شود.
عدم بهره برداری مناسب از این امکانات نیز به همراه عدم توانایی در جذب سرمایه گذار جهت تکمیل فاز دوم این مجموعه نیز دلایل دیگری است که باید در جای خود مورد بررسی قرار گیرد.
تلاش شهرداری تهران برای تبدبل شهر آفتاب به منطقه آزاد تجاری
با وجود تمامی این موانع اکنون مدیرعامل شهر آفتاب اعلام کرده است که این مجموعه قرار است در صورت توافق هیات دولت به منطقه آزاد تجاری تبدیل شود. آن هم در شرایطی که برخی از منتقدان حوزه اقتصادی بر این باورند که افزایش مناطق آزاد تجاری و اقتصادی در کشور نتوانست آن هدف و سودآوری ای که روی کاغذ طراحان آنها عنوان می شد را عملیاتی کند.
آنطور که محمدرئوف قادری اعلام کرده است؛ یکی از استراتژی‌های نمایشگاه شهر آفتاب تبدیل این فضا به منطقه آزاد تجاری بود، به همین دلیل هنگامی که حناچی به عنوان شهردار تهران انتخاب شد تمامی دغدغه و برنامه‌های‌مان را با وی مطرح کرده و از او خواستیم که مشکلات و درخواست‌های شهر آفتاب را در جلسه هیأت دولت مطرح کند و خوشبختانه این اتفاق افتاد و بررسی مسائل شهر آفتاب در دستور کار دولت قرار گرفت.
از قرار معلوم بیستم فروردین ماه سال ۹۸ کمیسیون تخصصی و زیربنایی با حضور چندین تن از وزرای دولت تشکیل جلسه داده و در آن بحث‌های مختلفی مطرح شده است. گویا در این جلسه عنوان شد که انتقال نمایشگاه‌های پر مخاطب به شهر آفتاب یک ضرورت است، چرا که هزینه‌های برگزاری نمایشگاه‌های پر مخاطب در تهران به زیان مردم است به همین دلیل با حمایت اعضای این کمیسیون مقرر شده تا کارگروه ویژه‌ای برای برگزاری نمایشگاه‌ها برگزار شود.
نکته قابل تامل این است که اعضای این کمیسیون موافقت کرده اند تا انتقال نمایشگاه‌های پر مخاطب به صورت تدریجی به شهر آفتاب منتقل شود که این موضوع هر چند با مخالفت نمایشگاه بین‌المللی مواجه شد؛ اما در نهایت به تصویب رسید.
دلیل مخالفت مجموعه نمایشگاه های بین المللی تهران با انتقال تمامی نمایشگاه ها به شهر آفتاب این بوده است که گویا دست اندرکاران وزارت صنعت، زمینی را در منطقه پرند خریداری کرده و در نظر دارند تا آن را به نمایشگاه و مرکز تجارت جهانی تبدیل کنند. این در حالی است که اعضای کمیسیون زیر بنایی با این پیشنهاد مخالفت کرده و اعلام کرده اند «بهتر است هر گونه سرمایه گذاری در شهر آفتاب متمرکز شود».
هر چند به گفته مدیر عامل مجموعه نمایشگاهی شهر آفتاب، دولت در ابتدا با تبدیل شدن این مجموعه به منطقه آزاد تجاری مخالفت کرده است اما به نظر می رسد که طرح دوباره این موضوع در جلسه هیات دولت فردا با حضور شهردار تهران وضعیت شهر آفتاب را تعیین خواهد کرد.
