گردش در دریاچه‌های ایران

به گزارش تیترشهر؛ آب مایه‌ی آرامش انسان است و قطعاً تماشای یک دریاچه می‌تواند مهیج و فرح‌بخش باشد. در واقع دریاچه‌ها از دریاچه‌های نمک گرفته تا آب‌ زلال و شفاف دریاچه‌ها بخشی از مناظر و جاذبه‌های طبیعی ایران را تشکیل می‌دهند.

دریای خزر

دریای خزر که گاهی بزرگ‌ترین دریاچه جهان و گاهی کوچک‌ترین دریای خودکفای کره‌ی زمین طبقه‌بندی می‌شود، بزرگ‌ترین پهنه‌ی آبی محصور در خشکی است. طول آن حدود ۱۰۳۰ تا ۱۲۰۰ کیلومتر و عرض آن بین ۱۹۶ تا ۴۳۵ کیلومتر است. این دریا از جنوب به شهرهای شمالی ایران، از شمال به روسیه، از غرب به روسیه و جمهوری آذربایجان و از شرق به جمهوری‌های ترکمنستان و قزاقستان محدود می‌شود.

از سال ۱۳۸۱ نام رسمی این دریا در مکاتبات رسمی ایرانی «دریای خزر» و در مکاتبات انگلیسی، «دریای کاسپین» خوانده شد. طبیعت بسته‌ی خزر آن را منزلگاه جانوران و گیاهان منحصربه‌فرد کرده؛ اما در عین حال موجب شده است تا در مقابل آلودگی‌های کشاورزی و صنعتی و نفتی بسیار آسیب‌پذیر باشد. یکی از دلایل شهرت این دریا را می‌توان ماهی‌های خاویاری دانست که بهترین خاویارها را به جهان عرضه می‌کند. شهروندان سایر شهرهای کشور در اولین فرصت فراغت و تعطیلات روانه‌ی شمال کشور و دریای خزر می‌شوند تا تنی به آب بزنند و از از محیط شرجی و هوای تازه‌ی آن لذت ببرند. قدم‌زدن روی سواحل شنی و صدای امواج آب می‌تواند آرام‌بخشی قوی برای هر گردشگری به‌حساب آید.

دریاچه ارومیه

دریاچه‌ی ارومیه نام دریاچه‌ای در شمال غربی کشور ایران است که طبق تقسیمات کشوری ایران، میان دو استان آذربایجان غربی و استان آذربایجان شرقی قرار دارد. مساحت این دریاچه با ۱۰۲ جزیره، در سال ۱۳۷۷ در حدود شش هزار کیلومتر مربع بود که در ردیف بیست و پنجمین دریاچه بزرگ دنیا از نظر مساحت قرار می‌گیرد. دریاچه‌ی ارومیه، بزرگ‌ترین دریاچه‌ی داخلی ایران، بزرگ‌ترین دریاچه‌ی آب شور در خاورمیانه و ششمین دریاچه‌ی بزرگ آب شور دنیا است. آب این دریاچه بسیار شور است و بیشتر از رودخانه‌های زرینه‌رود، سیمینه‌رود، تلخه رود، گدار، باراندوز، شهرچای، نازلو و زولا تغذیه می‌شود.

این زیست‌بوم به‌صورت بین‌المللی توسط یونسکو به‌عنوان منطقه‌ی تحت حفاظت به ثبت رسیده و سازمان محیط زیست ایران اکثر نقاط این دریاچه را به‌عنوان پارک ملی شناسایی کرده است. ۶۲ گونه باکتری و آرکئوباکتر، ۴۲ گونه قارچ‌های میکروسکوپی، ۲۰ گونه جلبک، ۳۱۱ گونه گیاه، ۵ گونه نرم‌تنان دو کفه‌ای (رودخانه‌های جزایر)، ۲۲۶ گونه از پرندگان، ۲۷ گونه خزنده و دوزیست و ۲۴ گونه از پستانداران در این دریاچه زندگی می‌کنند. پرندگان مهاجر نظیر فلامینگوها، پلیکان‌ها و مرغان ماهیخوار نیز به این دریاچه می‌آیند. متأسفانه به‌دلیل استخراج بی‌رویه‌ی آب‌های زیرزمینی و سدسازی روی رودخانه‌ها،‌ آب این دریاچه به‌شدت پایین آمده بود. البته بعد از بارندگی‌های شدید ابتدای سال ۹۸، سطح آب این دریاچه به اندازه قابل توجهی بالاتر آمد؛ تا حدی که کشتی معروف آرتمیا بعد از هفت سال روی آب دریاچه شناور شد.

رنگ طبیعی دریاچه‌ی ارومیه، آبی است؛ اما گاهی اوقات قرمز رنگ می‌شود که علت آن را می‌توان به افزایش جلبک‌ها و باکتری‌ها در اثر کاهش سطح آب، شوری بیش از حد آب و همینطور شدت زیاد نور خورشید به‌خصوص در فصل تابستان نسبت داد. بارندگی‌ها به افزایش سطح آب دریاچه و بازگشت رنگ طبیعی آبی آن کمک کرده‌اند.

دریاچه نمک

خیلی کم اتفاق می‌افتد که بتوانید وسط دل کویر، یک دریاچه ببینید؛ اما با چند ساعت رانندگی از تهران، حدود ۶۲ کیلومتری شرق قم به دریاچه‌ای برخورد می‌کنید که دریاچه نمک نام دارد. دریاچه‌ی نمک یا دریاچه‌ی نمک مسیله، نام دریاچه‌ای در منطقه کویر مرکزی ایران است که گاهی اوقات آن را با دریاچه‌ی حوض سلطان که بین قم و تهران واقع است، اشتباه می‌گیرند. این دریاچه از غرب به کوه‌های سفیدآب و سیاه کوه و منطقه‌ی پارک ملی کویر، از شمال و غرب به کویر مسیله و از جنوب به کویر مرنجاب و بند ریگ محدود است. انتخاب این نام به دلیل شوری بسیار زیاد دریاچه‌ است، به‌گونه‌ای که در فصل تابستان قطعات نمک روی آن شناور می‌شود.

زمین این دریاچه پوشیده از رسوبات نمک است که بر اثر انباشته شدن سیلاب‌ها و آب‌های سطحی در طول قرن‌ها پدید آمده‌ است. عمق نمک این دریاچه بین ۵ تا ۵۴ متر متغیر است که توسط لایه‌های خاک رس از یکدیگر جدا شده‌اند. با هر بار بارش و تبخیر آب در این دریاچه، نمک‌های موجود کرت‌بندی‌های زیبایی به شکل پلی گن تشکیل می‌دهند که دیدن مناظر آن خالی از لطف نیست.

در این دریاچه تا چشم کار می‌کند لایه‌های ضخیم نمک دیده می‌شود که می‌توانید به‌راحتی روی آن راه بروید. سکوت و آرامش و چشم‌انداز این دریاچه، آن را به مکانی عالی برای گشت‌و‌گذار تبدیل کرده است.

دریاچه مهارلو

شهر شیراز علاوه‌بر مسجد صورتی، دریاچه‌ی صورتی نیز دارد. دریاچه مهارلو یکی دیگر از دریاچه‌های نمکی است که در گذشته محل اسکان پرندگان مهاجر بود؛ اما متاسفانه به خاطر کم‌شدن سطح آب آن، تعداد این پرندگان به‌شدت کاهش یافته، هرچند سطح آب اینجا نیز همچون دریاچه‌ی ارومیه در اثر بارندگی‌ها بیشتر شده است.

دریاچه‌ی مهارلو واقع در شهرستان سروستان، از دریاچه‌های استان فارس است. درواقع مهارلو در سمت جنوب‌شرقی شهر شیراز و  ۵۷ کیلومتری مسیر جاده شیراز به فسا قرار دارد که گاه با رنگی سرخ و گاه با انبوه پرندگان مهاجر به ویژه فلامینگوها علاقه‌مندان به طبیعت‌گردی و گردشگران را به سوی خود جذب می‌کند. این دریاچه غنی از پتاسیم و سایر نمک‌ها است و به خاطر درصد بالای جلبک‌های صورتی رنگ، به رنگ صورتی درمی‌آید. کسانی که با هواپیما به شیراز سفر می‌کنند، از آن بالا می‌توانند کل دریاچه را ببیند و از زیبایی آن لذت ببرند.

حداکثر طول دریاچه مهارلو ۱۶۰ کیلومتر و عرض آن ۴۳ کیلومتر است و آبش تقریبا شور است و از منابع اصلی تأمین نمک در استان فارس به‌شمار می‌رود. اصلی‌ترین موجود زنده دریاچه آرتیما است که نقشی اساسی در تولید نمک دارد. در دریاچه مهارلو ماهی وجود ندارد؛ اما انواع دوزیستان و پرندگان مهاجر و جوجه‌آور در آن به‌چشم می‌خورد.

دریاچه نئور

دریاچه نُئور دریاچه‌ای مابین شهرستان تالش و شهر اردبیل و خلخال در استان اردبیل است که در مرز بین استان اردبیل و استان گیلان قرار دارد. در این دریاچه ماهی قزل آلای رنگین‌کمان وجود دارد که هر سال قبل از زمستان این ماهی‌ها از دریاچه بیرون آورده می‌شوند؛ زیرا آب یخ‌زده دریاچه باعث مرگ ماهی‌ها می‌شود و وقتی زمستان تمام شد دوباره این ماهی‌های کوچک پرورشی در دریاچه رها می‌شوند.

این دریاچه در ۴۸ کیلومتری جنوب شرقی اردبیل به‌طرف خلخال در یکی از دره‌های کوهستان باغرو و در ارتفاع ۲۵۰۰ متری از سطح دریا با مساحتی بالغ بر ۲۱۰ هکتار مشتمل بر دو دریاچه کوچک و بزرگ است که در فصل بهار به هم می‌پیوندند و دریاچه‌ی واحدی را به وجود می‌آورند که عمق آن به‌طور متوسط ۵ متر است.

با بهره‌گیری از آب این دریاچه، تعدادی استخر پرورش ماهی نیز در پیرامون اردبیل درست شده است. بارندگی مناسب و وجود چشمه‌های فراوان سبب پایداری وضعیت دریاچه شده، ضمن آنکه هوای مطبوع منطقه و زیستگاه پرندگان مهاجر زمینه بسیار مناسبی برای جذب گردشگر خصوصاً در اوقات گرم سال برای ماهیگیری، چادرزدن یا سایر فعالیت‌های تفریحی در محیط باز فراهم کرده است. وجود چشمه‌های متعدد حوضه آبریز دریاچه نئور از مهم‌ترین منابع تأمین آب دریاچه به‌شمار می‌رود. این دریاچه که بزرگ‌ترین دریاچه طبیعی و آب شیرین استان است، دارای ارزش‌های زیستگاهی، اکو توریستی، زنبورداری، کشاورزی و دامداری است.

شما می‌توانید جاهای دیدنی اردبیل را در کجارو مشاهده کنید و برای سفرتان به سایر نقاط این استان برنامه‌ریزی کنید.

دریاچه گهر

دریاچه‌ی گَهَر، یک دریاچه کوهستانی در ایران است که در جنوب شرقی دورود و در منطقه‌ی حفاظت شده‌ی اشترانکوه در استان لرستان با ارتفاع ۲۳۵۰ متر از سطح دریا قرار دارد. این دریاچه که به «نگین اشترانکوه» معروف است، به‌سبب نداشتن راه ماشین‌رو تا حد زیادی از خرابی و آلودگی به دست انسان به دور مانده ‌است. سالانه حدود ۷۰ هزار گردشگر اقدام به بازدید از این منطقه می‌کنند.

دریاچه‌ی گهر از دو قسمت اصلی تشکیل شده است که شامل گهر بزرگ (کله گهر) و گهر کوچک (کره گهر) می‌شود. اندازه‌ی گهر بزرگ حدود ۸۵ هکتار است و عمق آن در ژرف‌ترین نقطه به ۳۰ متر هم می‌رسد. دریاچه‌ی گهر کوچک هم که در دو کیلومتری دریاچه‌ی گهر بزرگ قرار گرفته است، حدود ۵ هکتار وسعت دارد و عمق آب دریاچه به ۲ متر می‌رسد. آب دریاچه بزرگ به وسیله‌ی چشمه‌های کوهستانی تأمین می‌شود. سرچشمه‌ی آب دریاچه‌ی کوچک نیز از رودخانه‌ی تاپله سرچشمه می‌گیرد.

یکی از ویژگی‌های طبیعت اطراف دریاچه، پوششی از درختان بلوط، ید، بادام، پسته وحشی، گلابی وحشی، چنار، نارون و... در ترکیب با گل‌های لاله واژگون، شقایق، زنبق، لاله وحشی تاج خروسی و اختر است که دریاچه بخشی از زیبایی خود را مدیون همین پوشش گیاهی است. این دریاچه همچنین زیستگاهی غنی دارد که شامل انواع مارماهی، لاک پشت، قورباغه و ماهی قزل آلای رنگین کمان و خال قرمز می‌شود. در این منطقه‌ی حفاظت‌شده ماهیگیری و شکار ممنوع است. با توجه به موقعیت جغرافیایی این دریاچه که در بین کوه‌های مرتفع قرار دارد، بهترین زمان سفر به آن در ماه‌های پایانی فصل بهار و اوایل فصل پاییز محسوب می‌شود.

دریاچه اوان

دریاچه‌ی اوان در نیمه‌ی شمالی الموت، در دامنه‌ی کوه خشچال، در فاصله‌ی ۷۵ کیلومتری قزوین و در میان چهار روستای اوان، وربن، زواردشت و زرآباد قرار دارد. این دریاچه در ۲۰ بهمن ۱۳۸۹ در فهرست میراث طبیعی ایران قرار گرفت. دریاچه اوان که بیش از هفتاد هزار مترمربع مساحت دارد، در ارتفاع هزار و هشتصد و پانزده متری از سطح دریا واقع شده‌ و طول آن در طویل‌ترین قسمت ۳۲۵ متر و عرض آن ۲۷۵ متر است.

در آب دریاچه ماهی‌های قزل‌آلای رنگین‌کمان و کپور وجود دارد و به سبب وجود گیاهان درون دریاچه محیط مناسبی برای زندگی اردک ماهی نیز فراهم شده است. دریاچه‌ی اوان شاهد بارش‌های فصلی شدیدی است و به‌لطف چشمه‌های زیرزمینی، آب آن همیشه شفاف و زلال به‌نظر می‌رسد.

در تابستان این دریاچه محل ماهی‌گیری، آب‌تنی و قایق‌رانی، کوه‌نوردی، پیک نیک و عکاسی؛ در پاییز مأمن پرندگان مهاجر مانند قو، غاز، مرغابی و در زمستان با توجه به برودت هوا و یخ‌زدن سطح آن، قابل اسکی‌سواری است. زمان بازدید از این دریاچه را با توجه به شرایط جغرافیایی می‌توان فصل‌های بهار و تابستان دانست، البته با آغاز فصل سرما و کاهش دما، سرما بر منطقه حاکم می‌شود؛ اما نمی‌توان از هزار رنگ پاییزی و سپیدی چهره زمستان گذشت و این زیبایی‌ها را نادیده گرفت.

دریاچه زریوار

تالاب آب شیرین زریبار یا زریوار در فاصله‌ی ۳ کیلومتری غرب شهر مریوان، در استان کردستان قرار دارد. زریوار با قرار گرفتن در میان کوه‌های پوشیده از درخت‌های بلوط ایرانی، گلابی وحشی، زالزالک و بادام، چشمان هر بیننده‌ای را متحیر خواهد کرد. طول این دریاچه‌ی زیبا ۵ کیلومتر و عرض آن حدود ۱٫۶ کیلومتر و عمق آن در عمیق‌ترین قسمت، ۵٫۵ متر است. این منطقه در فصول بهار و تابستان هوای بسیار متعدل و دلچسب و در پاییز و زمستان، هوایی سرد و خشک دارد. در بیشتر زمستان‌ها به دلیل سرد بودن هوا و همچنین شیرین بودن آب دریاچه، اکثر سطح این دریاچه یخ می‌بندد.

آب این دریاچه از تعدادی چشمه‌ی خودجوش در کف دریاچه و البته ذوب شدن برف کوهای اطراف تأمین می‌شود و هیچ رودخانه‌ای به آن نمی‌ریزد. تنها نقاطی از این دریاچه که در فصل زمستان یخ نمی‌زند، همین محل قرارگیری چشمه‌های خودجوش کف دریاچه هستند.

این منطقه یکی از اکوسیستم‌های منحصربه‌فرد غرب ایران است که به دلیل شرایط آب وهوایی خاص، بستر رشد و زندگی گونه‌های گیاهی و جانوری زیادی ازجمله گیاهان شناوری چون سراتوفیلیوم و سریوقیلیوم، بلوط، زالزالک، بادام وحشی، گلابی وحشی، نیلوفر آبی و جانورانی نظیر عروس ماهی، سیاه ماهی معمولی و خالدار، ماهی کپور و اردک سرحنایی و سرسبز، بوتیمار و انواع چنگر و... است.

یکی از شگفتی‌ها و زیبایی‌های بی‌پایان دریاچه زریوار، جزیره‌های کوچکی هستند که در میان آب وجود دارند. قایق‌سواری با قایق‌های پدالی در میان این جزایر و در هوای مطبوع بهار و تابستان می‌تواند لذت بی‌شماری را برای گردشگران به ارمغان آورد. پیاده‌روی در مسیرهای مشخص و سنگ‌فرش کنار دریاچه و تماشای نیزارهای بلند و درختان سر به فلک کشیده از دیگر تفریحاتی است که می‌توانید در کنار دریاچه تجربه کنید.

دریاچه ولشت

وَلَشت دریاچه‌ای در جنوب غرب شهر چالوس و شمال شرق کلاردشت و در نزدیکی شهر مرزن‌آباد قرار دارد. دریاچه‌ی ولشت یکی از دریاچه‌های آب شیرین ایران به‌شمار می‌رود که در ۱۵ مهر ۱۳۸۸ به ثبت میراث طبیعی ایران رسید.

دریاچه‌ی ولشت مرزن آباد که در میان کوه قرار دارد و از دیدها پنهان است، از چشمه‌ها سرچشمه می‌گیرد، البته علاوه‌بر جوشش چشمه‌ها، برف و باران نیز در تأمین آب این دریاچه نقش به‌سزایی دارند. این دریاچه در درون گودی بزرگی از زمین‌هایی با خاک‌های رانشی و فرسایشی قرار گرفته است و وسعتی به اندازه‌ی  ۱۵۰ هزار مترمربع و عمقی برابر با ۲۰ متر دارد. دریاچه به گونه‌ای است که فقط سطح آن بالا و پایین می‌رود و آب سریز ندارد.

قدم‌زدن در کنار دریاچه ولشت مرزن آباد و لذت‌بردن از چشم‌اندازهای آن یا ماهیگیری را در این مکان تجربه کنید. در حاشیه‌ی این دریاچه و به دلیل وجود درختان سر به فلک کشیده، امکان نشستن در زیر سایه‌ی درختان و لذت‌بردن از این شاهکار طبیعت وجود دارد. بهترین زمان برای سفر به مقصد دریاچه ولشت مرزن آباد فصل‌های بهار و تابستان است؛ ولی هر فصلی زیبایی‌های خاص خودش را دارد. در سفر خود به این منطقه بازدید از سایر جاهای دیدنی چالوس را نیز در برنامه‌ی خود قرار دهید