بعد از حادثه ناگوار سیل در کنار دروازه قرآن شیراز که باعث مرگ نزدیک به 20 نفر از هموطنان در ایام عید نوروز شد؛ اکنون احتمال وقوع چنین حادثه ای در بزرگراه امام علی به عنوان طولانی ترین اتوبان شمالی و جنوبی شهر تهران موضوعی است که مورد توجه رسانه ها و برخی از اعضای شورای شهر تهران قرار گرفته است. به گزارش تیتر شهر: اتوبان امام علی را می توان یکی از طولانی ترین بزرگراه های شهر تهران قلمداد کرد که شمال شرق تهران را به جنوب آن متصل می کند. این اتوبان 35 کیلومتری از تقاطع بزرگراه ارتش در دارآباد آغاز شده و در نهایت به کمربندی شهری ری یا همان بزرگراه شهید آوینی می رسد.
البته مسیر این بزرگراه از پل شهید آوینی تا بهشت زهرا ادامه دارد و در مسیر خود بسیاری از بزرگراه ها و خیابان های مواصلاتی شرقی-غربی را قطع کرده که همین اتفاق باعث شده تا دسترسی سریع تری به سایر نقاط شهر تهران به وجود آید. به عبارتی می توان گفت که اتوبان امام علی مانند یک حلقه ارتباطی در بین بسیاری از شریان های اصلی شهر تهران نقش محوری دارد.
به رغم آنکه برخی بر این تصور هستند که طراحی ابتدایی این بزرگراه با مسیر شمالی و جنوبی ای که دارد و درست هم جهت با شیب پایتخت قرار دارد، در دوره گذشته مدیریت شهری انجام شده است اما بررسی ها حکایت از آن دارد که طراحی چنین اتوبانی در سه دهه قبل انجام شده است. به گونه ای که کار تملیک و تخریب املاک معارض و ساخت بزرگراه امام علی ابتدا در دهه شصت آغاز و حتی قسمت هایی از این بزرگراه ساخته شد که این قسمت ها به هم پیوسته نبودند.
تکمیل پروژه بزرگراه امام علی در دوره‌ی شهرداری محمدباقر قالیباف از اوایل سال ۱۳۹۰ آغاز شد و در تاریخ ۳ خرداد ۱۳۹۲ توسط وی و با حضور رئیس مجلس افتتاح شد.
با توجه به اینکه در طراحی این بزرگراه سعی شد تا از جدیدترین متدهای بین المللی استفاده شود، اما از زمان بهره برداری از این مسیر گزارش های پلیس راهور و متعاقب آن مرکز کنترل ترافیک شهر تهران حکایت از وقوع بیشترین تصادفات در برخش از قسمت های این بزرگراه بود.
هر چند که در زمان ساخت و بهره برداری رسمی از آن بارها اعلام شد که این بزرگراه به عنوان نخستین بزرگراه مجهز به سیستم جمع آوری آب های سطحی شناخته می شود، اما برخی بارش های سنگین در طول سال های اخیر در تهران نشان داد که آب های سطحی به دلیل اینکه راه خود را در مسیر این بزرگراه باز می کنند، مشکلاتی مبنی بر آب گرفتگی و در برخی مواقع ایجاد سیلاب را در این مسیر 35 کیلومتری ایجاد می کند .
بارندگی های شدیدی که ایام عید در شهر تهران روی داد و روان شدن آب های سطحی به داخل این بزرگراه باعث شد تا پلیس راهور اقدام به ایجاد محدودیت ترافیکی در این بزرگراه کند.
اکنون سوال این است که آیا بزرگراه امام علی و بسیاری از بزرگراه های دیگر شهر تهران دارای پیوست مطالعاتی تاب آوری در مقابل حوادث طبیعی هست یا خیر؟
هر چند در دهه های اخیر بارها عنوان شده است که تمامی پروژه های بزرگ مقایس شهر تهران دارای پیوست های ترافیکی، محیط زیستی، اجتماعی و... است اما در عمل اینگونه نبوده است. به همین دلیل است که برخی از اعضای شورای شهر مانند رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران در گفت و گو با رسانه ها اعلام کرده است که بزرگراه های شهر تهران مانند بزرگراه امام علی نیاز به بازنگری و مطالعات کاربردی در خصوص میزان تاب آوری در مقابل بلایای طبیعی را دارد.
اینکه تا کنون این مطالعات در شهر تهران و توسط شهرداری پایتخت انجام نشده است جای سوال دارد و به نظر می رسد که تعریف این پروژه های مطلعاتی به غیر از اینکه در زمان ساخت وظیفه معاونت فنی و عمرانی شهرداری تهران بوده است، سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران نیز در این زمینه مسئول بوده است تا این طرح های مطالعاتی را در یک دهه اخیر انجام دهد.
هر چند در ابتدای سا 90 بود که طبق تفاهم نامه ای که بین معاونت حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران و ستاد پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران منعقد شد، قرار بود تا نقشه امداد رسانی در شبکه راه های شهر تهران بعد از وقوع زلزله تهیه شود. هر چند انعقاداین تفاهم رسانه ای شد اما هیچگاه درباره نتایج این تفاهمنامه اطلاع رسانی رسانه ای انجام نشد.
موضوع دیگری که در این میان مطرح است، این است که در طول دهه های اخیر مسئولان و مدیران شهری بر این باور بودند که تنها بحران طبیعی ای که احتمال دارد شهر تهران را تهدید کند، زلزله است به همین دلیل تمامی طرح های مطالعاتی که در زمینه مقابله با بلایای طبیعی برای شهر تهران تهیه شده و بارها در باره آن نیز صحبت شده است پیرامون بلاطی طبیعی زلزله بوده است و هیچ گاه صحبتی در خصوص سایر بحران های طبیعی نشده است.
هر چند در اوایل دهه 90 با ورود سیلاب به داخل تونل مترو شورای شهر تهران یک بار به موضوع میزان تاب آوری پایتخت د مقابل سیل تاکید کرد اما به دلیل خشکسالی هایی که تهران و به طور کلی کشور درگیر آن بودند، هیچ وقت این هشدار به صورت جدی مورد بررسی قرار نگرفت.
به هر حال باید قبول کرد که بزرگراه امام علی با توجه به اینکه از منطقه دارآباد شروع و به جنوب شهر منتهی می شود در مسیر رود دره های قرار گرفته است. عبور کانال آب سرخه حصار از میانه این بزرگراه نیز یکی دیگر از موضوعاتی است که می تواند در هنگام بارنگی خطر آفرین باشد.
از سوی دیگر سال 95 بود که محمدحسین ابدی یکی از اساتید شهرسازی دانشگاه تهران اعلام کرد که در اتوبان امام علی(ع) اصولی نظیر شیب طولی و عرضی، تقاطع‌ها و تخلیه آب‌های سطحی رعایت نشده و پیچ‌هایی در این اتوبان وجود دارد که هیچ سنخیتی با بزرگراه‌های استاندارد ندارد.
اما به نظر می رسد که لازم است شهرداری تهران به ای نسوال پاسخ قاطع دهد که میزان تاب آوری اتوبان امام علی و سایر بزرگراه های شهر تهران در مقابل بلایای طبیعی به ویژه سیل و زلزله چقدر است؟
دومین سوالی که نیاز به پاسخ کارشناسی دارد، این است که آیا بزرگراه امام علی در مسیر سیلاب قرار دارد یا خیر؟
سومین موضوع این است که شبکه جمع اوری آب های سطحی شبکه بزرگراهی شهر تهران چقدر می تواند سیلاب های احتمالی ناشی از بارندگی های سطحی را هدایت کند؟
سوال آخر اینکه برنامه شهرداری تهران در افزایش تاب آوری پایتخت به ویژه شبکه راه های این شهر در مقابل سیل و یا زلزله چه خواهد بود.
