دیدنی های اردبیل ؛ شهر کهن گردشگری

اردبیل سر حلقه فرقه صفویه بوده است و چندین تن از پادشاهان ایران در این شهر سکونت کرده‌اند. براساس نظر برخی باستان‌شناسان تمدن و سکونت در این شهر به ۶ هزار سال پیش از میلاد می‌رسد. محوطه‌های باستان‌شناسی و آثار کشف شده در این شهر گواهی بر قدمت دیرینه این منطقه در طول تاریخ است. با ما همراه باشید تا با جاهای دیدنی اردبیل آشنا شوید.

کاروانسرای سنگی صائین

کاروانسرای سنگی صائین یا کاروانسرای عباسی که در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است، در ۱۵ کیلومتری جاده سراب قرار دارد. قرار گرفتن اردبیل در حوالی جاده ابریشم منجر به احداث کاروانسراهایی با معماری بی‌نظیر از لحاظ نوع معماری و هنر ظریف ایرانی شده و وجود کاروانسراهای متعدد بیانگر رونق اقتصادی این منطقه در گذشته‌ است. کاروانسرای سنگی صائین از مهم‌ترین کاروانسراهای تاریخی این شهر است که قدمت آن به دوران صفویه می‌رسد.

 شهر یری

شهر یری با ۴۰۰ هکتار وسعت محوطه‌ای باستانی در نزدیکی مشگین شهر است که از سه قسمت دژ نظامی، معبد و قوشا تپه تشکیل می‌شود. قدمت قلعه و معبد به ۱۴۵۰ سال پیش از میلاد و قوشا تپه به ۷ هزار سال پیش از میلاد می‌رسد. بیش از ۳۰۰ سنگ‌افراشت با ارتفاع‌های مختلف در این شهر وجود دارد که به شکل‌های انسانی بدون دهان ساخته شده‌اند. با توجه به کشفیات باستان‌شناسی این منطقه برای اولین بار قدمت سکونت بشر در اردبیل به دوره مس سنگ رسید. این محوطه باستانی به ثبت ملی رسیده است.

تپه نادری

تپه نادری آخرین اثر ثبت شده در دوران پهلوی است که گفته می‌شود، نادرشاه افشار به سربازان دستور داد تا با مشت‌های خود تپه‌ای بسازند تا بتواند بر بلندای آن برای سربازان سخنرانی کند. بیشتر سفال‌های کشف شده از تپه نادری بدون لعاب، ساده و متعلق به دوران اسلامی است. این تپه تاریخی در ۳ کیلومتری جاده اردبیل به تبریز قرار دارد.

مجموعه بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی

مجموعه بقعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی از نظر معماری اسلامی دارای اهمیت بسیاری است. شاه اسماعیل یکم و چندی از سران صفویه در این مجموعه تاریخی به خاک سپرده شده‌اند. معماری این بنا همانند معماری عصر رنسانس است و هنر خالص شرقی را با کاشی‌کاری، طرح‌ها، قاب، پنجره‌ها، مقرنس‌کاری‌ها و آجرکاری‌ها به خوبی نشان می‌دهد. این مجموعه تاریخی از شاهکارهای دوران اسلامی است که روی بنایی از عصر مغول احداث شده است. ۳ موزه تخصصی باستان‌شناسی، موزه سنگ و کتابخانه تخصصی بقعه شیخ صفی و موزه چینی‌ها یا چینی‌خانه در این مجموعه تاریخی قرار دارد. موزه چینی‌خانه، با حدود ۴ قرن قدمت، در بخش شرقی رواق اصلی مجموعه‌ی شیخ صفی‌الدیل اردبیلی، قرار دارد و طراح آن شیخ بهایی از مشاهیر و دانشمندان دوران حکومت صفویان است.

مجموعه بقعه شیخ امین الدین جبرئیل

مجموعه بقعه شیخ امین‌الدین جبرئیل از بهترین نمونه‌های آرامگاهی معماری اسلامی است که از شاهکارهای دوران صفویه محسوب می‌شود. این مجموعه تاریخی شامل حصار، حیاط بقعه، ایوان جلوبنا، رواق، بنای اصلی بقعه، حجرات و غرفه‌ها است. بنای این مقبره به‌طور نامساوی از دو قسمت تشکیل شده است، یک عمارت چهارگوش مرکزی و یک مقصوره مانند پنج ضلعی در جلو دارد. 

مسجد جامع اردبیل

مسجد جامع اردبیل یا جمعه مسجد مربوط به دوران سلجوقیان است که کنار آتشکده‌ای احداث شده است. این مسجد تا اوایل دوره صفوی کاربری داشت. در دوران ایلخانی جمعه مسجد برای آخرین بار مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت. نقشه این مسجد بر خلاف مساجد دوره سلجوقی که اغلب به‌صورت چهار ایوانی بنا می‌شده‌اند، ساخته شده‌ است. زیر تالار اصلی مسجد، به منظور تسهیل عبور و مرور مردم و دسته‌ها و اجتماعات، دهلیزها و راهروهایی به‌صورت شبکه‌ای منظم، طراحی شده است. مسجد جامع اردبیل از مهم‌ترین و قدیمی‌ترین مساجد اسلامی ایران است که هم‌اکنون محوطه مکعبی آن سرپا است.

دریاچه شورابیل

دریاچه شورابیل از جاذبه‌های طبیعی اردبیل است که قدمت آن بیش از دریاچه ارومیه است. این دریاچه در داخل شهر اردبیل در خیابان دانشگاه قرار دارد و دارای امکانات تفریحی، ورزشی و فرهنگی بسیاری است. این دریاچه از مناطق شکار ممنوع اردبیل است که به منطقه نمونه گردشگری شورابیل تبدیل خواهد شد.

رودخانه بالیقلو چای

رودخانه بالیقلو چای يا رودخانه ماهی‌دار از کوه سبلان سرچشمه می‌گیرد و از شهر اردبیل می‌گذرد و به رودخانه قره‌سو می‌ریزد. جریان آب این رودخانه کشاورزی را در بیشترین مناطق روستایی اردبیل رونق داده است.

دریاچه نئور

دریاچه نئور بزرگ‌ترین دریاچه طبیعی اردبیل است که یکی از بزرگترین دریاچه‌های آب شیرین کشور نیز محسوب می‌شود. عمق دریاچه تا ۱۳ متر می‌رسد و وسعت آن بیش از ۲۰۰ هکتار است. این دریاچه به‌عنوان یک منطقه حفاظت‌شده زیست محیطی، تحت نظارت سازمان حفاظت محیط زیست است و اهمیت‌های زیستگاهی، اکوتوریستی، زنبورداری، کشاورزی و دامداری دارد.

جنگل فندق‌لو

جنگل فندق‌لو دارای درختان مختلف میوه مانند فندق، سیب وحشی، گوجه سبز، ازگیل ، به، تمشک و توت فرنگی است و از جاذبه‌های طبیعی اردبیل به شمار می‌رود. تله كابين حيران در میان این جنگل از دیگر دیدنی‌های این منطقه است. این تله کابین از استانداردترین ایستگاه‌های موجود در تله کابین‌های کشور است.

پیست اسکی آلوارس

پیست اسکی آلوارس علاوه بر اینکه بزرگ‌ترین پیست اسکی ایران است، بسیار منحصربه‌فرد و خاص است. این پیست در دامنه‌های مرتفع سبلان و در نزدیکی روستایی با همین نام واقع شده است. بالابر و تله‌سیژ از امکانات این پیست اسکی است. در برخی تابستان‌ها نیز بارش برف در این پیست اسکی مشاهده شده‌ است.

پیست اسکی روی چمن جنگل فندق‌لوی نمین

پیست اسکی روی چمن جنگل فندق‌لوی نمین در منطقه‌ای کوهستانی و در نزدیکی اردبیل، با ارتفاع ۱۷۰۰ متر از سطح دریا قرار دارد. اولین دوره مسابقات اسکی روی چمن در سال ۱۳۹۲ در این پیست برگزار شد.

پیکره سنگی بابا داوود عنبران

پیکره سنگی بابا داوود در شهر عنبران در ۴۰ کیلومتری اردبیل قرار دارد. ارتفاع این مجسمه سنگی حدود ۲۰ متر است که به شکل چهره انسانی است که به رو به نگاه می‌کند. این مجمسه را شبیه به مجسمه ابوالهول مصر می‌دانند.

تفرجگاه بولاغلار

تفرجگاه بولاغلار در غرب اردبیل واقع شده و نام آن به معنای چشمه سارهای جوشان است و از مناطق ویژه گردشگری طبیعی این منطقه محسوب می‌شود که مناظر طبیعی و فضای سبز و بکر، پوشش گیاهی خاص و چشمه‌های متعددی دارد.

موزه‌ها

اردبیل با توجه به تاریخ کهن خود آثار و دیدنی‌های باستانی و تاریخی بسیاری دارد و به همین دلیل موزه‌های متعددی در این شهر بنا شده است. موزه تاریخ طبیعی، مردم‌شناسی، موزه صنایع دستی، موزه مفاخر دینی و موزه مفاخر اردبیل از موزه‌های بی‌نظیر این منطقه به شمار می‌روند. در یکی از حمام‌های تاریخی شهرستان اردبیل به نام حمام آقا نقی، موزه مردم‌شناسی اردبیل واقع شده است که می‌توان انواعی از مجسمه‌ با پوشش محلی مردم اردبیل، آثار و دست‌نوشته‌هایی از تاریخ، فرهنگ و هویت این ناحیه از کشور را مشاهده کرد.

بازار تاریخی اردبیل

بازار تاریخی اردبیل یادگاری از دوران صفویه است که در زمان حکومت شاه طهماسب اول رونق بسیاری داشته است. این بازار از راسته اصلی بازار، راسته قیصریه، علافان، راسته پیرعبدالملک، بازار زرگران، سراجان، پارچه فروشان، کفاشان، مسگران، چاقوسازان و آهنگران تشکیل شده بوده است. 

گرمابه‌های تاریخی

در اردبیل گرمابه‌های تاریخی بسیاری همچون گرمابه قرادگنک، حاج محسن، پیر، سرچشمه، یعقوبیه و حمام تاریخی اوچ دکان دیده می‌شود. این گرمابه‌ها عموما در بافت قدیمی شهر و در کنار مسجدی بنا شده‌اند.

پل‌های تاریخی

در اردبیل باتوجه به وجود رودخانه‌های متعدد و گذرگاهی بودن بر سر راه جاده ابریشم، پل‌های تاریخی متعددی دارد. پل هفت چشمه در دوران صفویه روی رودخانه بالیقلو چای احداث شده و در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. پل ابراهیم‌آباد نیز در دوران صفویه در محله‌های اوچدکان و ابراهیم‌آباد احداث شده و به ثبت ملی رسیده است. پل یعقوبیه نیز در دوران صفویه با پنج دهنه بر دو سوی رود بالیق لی بنا شده است. معماری طاق‌های این پل از آجر همراه ملات گچ و آهک است که به‌صورت طاق ضربی و به فرم جناغی ساخته شده‌اند  پل نادری، پل سیدآباد، پل قره سو، پل سامیان و قرمزی کورپی (پل قرمز) از دیگر پل‌های تاریخی این شهر به شمار می‌روند.

کاروانسرای عباسی نقدی کندی

کاروانسرای عباسی نقدی کندی مشرق به دره نقدی در حاشیه رودخانه‌ای با همین نام قرار دارد و قدمت آن به عصر صفویان می‌رسد. در کنار این کاروانسرا قبرستانی وجود دارد که احتمال می‌رود متعلق به زمان کاربری آن بوده باشد.

کاروانسرای سرباز وطن (قانلی بلاغ)

کاروانسرای سرباز وطن (قانلی بلاغ) تنها کاروانسرای نوع چهار ایوانی از عصر صفویه است که در فاصله حدود ۸۰۰ متری نوار مرزی ايران و جمهوری آذربايجان واقع شده است. ايوان‌های چهارگانه آن از خارج به شکل پنج ضلعی و حالت برج پنج ضلعی به خود گرفته است. نماي خارجی کاروانسرا شامل يک دروازه ورودی در ضلع شرقی به عرض چهار متر و ارتفاع حدودا پنج متر و سه اطاق در اطراف آن است و فضای خارجی کاروانسرا فاقد طاق‌نما و تزیينات کاشيکاری است.

کاروانسرای شورگل

کاروانسرای شورگل روی تپه‌ای به ارتفاع سه متر قرار دارد. از ویژگی‌های خاص بنا استفاده از لاشه سنگ در کل بنا حتی در زدن طاق‌ها، قوس‌ها و سر درها و کوهستانی بودن پلان کاروانسرا است. در این محوطه سفال‌هایی از دوران اسلامی و دوران اشکانی کشف شده است که براساس آن‌ها قدمت این کاروانسرا احتمالا به قرن پنجم تا اواخر قرن هشتم هجری قمری می‌رسد.

عمارت‌های تاریخی

اردبیل شهری است با خانه‌ها و عمارت‌های تاریخی متعدد که ساخت این خانه‌های تاریخی از دوران قاجار در این شهر رونق گرفته است. عمارت آقازاده در مرکز شهر اردبیل در میدان عالی‌قاپو قرار دارد. این خانه تنها عمارت از هفت عمارت حاج اسماعیل آقااُف تاجر سرشناس دوره قاجار است. این عمارت به صورت متقارن ساخته شده است و شامل دهلیز، تالار اصلی، مخارجه، صندوقخانه، نشیمن، قول  دوبام، مطبخ و محل حمام می‌شود. در میان حیاط آجر فرش شده، حوض سنگی مستطیل شکلی، با سنگ‌های تراشیده و فواره قرار دارد. هم‌اکنون رستوران سنتی تاج شهر در این عمارت برپا است. خانه خلیل‌زاده، حاج یوسف صادقی، خادم باشی، رضازاده، شریعت، میر فتاحی، نوری زینال (خوئی)، وکیل‌الرعایا و خانه مروج (خلیل‌زاده) همگی از عمارت‌های تاریخی دوران قاجار در اردبیل به‌شمار می‌روند که در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌اند. خانه سید هاشم ابراهیمی نیز در دوران زندیه و خانه مناف زاده در دوره پهلوی اول بنا شده‌اند