در تاریخ تهران قدیم از خیابان لاله زار به عنوان راسته فرهنگی و البته مرکز مُد طهران قدیم یاد می شود. ظهور سینماها، کافه ها و البته سالن های تئاتر دراین خیابان که قدمت آن به دوره ناصری باز می گردد، باعث شد تا این محور به راسته ای برای هنر سینما و تئاتر شهر تهران تبدیل شود. هر چند در طول دهه های اخیر تهرانی ها خیابان لاله زار را به عنوان به راسته بورس لوستر و و سایل برقی می شناسند؛ اما با مطالعاتی که شهرداری تهران انجام داده است، این خیابان تاریخی با ساماندهی می تواند بازگشت دوباره ای به تاریخ قدیمی پنهان خود داشته باشد. به گزارش تیتر شهر: آنچه در تاریخ تهران درباره لاله زار آمده است، بیانگراین موضوع است که ناصرالدین شاه پس از بازگشت از سفر اول خود به فرنگ به خیال ایجاد خیابانی مانند «شانزه‌لیزه» پاریس در تهران به عنوان «دارالخلافه» افتاد. به همین دلیل دستور داد تا از میان باغ مصفای لاله‌زار خیابانی به سمت قلب تهران کشیده شود و زمین‌های اطراف خیابان نیز میان «مقربین درگاه» تقسیم شود.
لاله‌زار باغی بود بین خیابان لاله‌زار و میدانی در متمم خیابان اسلامبول و خیابان ماشین یا همان اکباتان کنونی. قسمت شرقی این خیابان به باغ وحش معروف بود که بعدها به عمارت تبدیل شد.
ناصرالدین شاه لاله‌زار را به نود هزار تومان فروخت. هر چند در آن زمان برخی بر این باور بودند که حفظ باغ لاله زار می تواند به لطافت شهر کمک کند چرا که در تابستان این خیابان لاله‌زار هوای خنک بسیار خوبی داشت. اما ناصر الدین شاه توجهی نکرد تا به رویای خود یعنی احداث خیابانی شبیه شانزه لیزه پاریس برسد.
در دوره پهلوی این خیابان به مرکز موسیقی، ئاتر و سینمای تهران تبدیل شد. زمانی در لاله‌زار ۱۵ سینما و چندین تئاتر و تماشاخانه فعالیت داشتند . در اوایل خیابان لاله‌زار از سوی میدان توپخانه، مغازه‌ای به نام پیرایش قرار داشت که به جهت داشتن پوشاک مد روز در تهران شهرت داشت. روبه‌روی این مغازه، کافه قنادی لاله‌زار واقع بود. اما امروزه بیشتر لاله‌زار را صنف فروشندگان لوازم برقی در اختیار گرفته‌اند.
در حال حاضر «خانه و باغ اتحادیه» یا «خانه امین‌السلطان» عمارتی مربوط به دوران قاجار است که به عنوان تنها بازمانده از خیابان لاله‌زار قدیم و یکی از نفایس معماری عصر قاجار شناخته می‌شود.
احیای دوباره هویت تاریخی خیابان لاله زار از جمله برنامه هایی است که در سال های اخیر مورد توجه شهرداری تهران قرار گرفته است و در این زمینه نیز طرح های مطالعاتی زیادی توسط پژوهشگران انجام شده است.
هر چند در دوره گذشته شهرداری تهران تصمیم داشت تا با احیای هویت تاریخی این خیابان، آن را به یک راسته پیاده راه با هدف انتقال اصناف شاغل در این محدوده به جایی دیگر و رونق مشاغل فرهنگی و هنری این محدوده را به ییکی از پاتوق های تهرانی ها در قلب تاریخی تهران تبدیل کند؛ اما ماقومت مردم اعم از ساکنان و کسبه باعث شد تا اجرای این طرح با مشکلات زیادی روبه رو شود و حتی در برهه ای از زمان مدیریت شهری از خیر انجام این کار گذشت.
اما در دروه جدید فعالیت شهرداری تهران، احیای دوباره لاله زار در دو بخش شمالی و جنوبی در دستور کار شهرداری تهران قرار گرفته است با این تفاوت که در اجرای این طرح قرارنیست زندگی جاری این محور و کسب و کار پر رونق لوستر فروشی ها جمع شود؛ بلکه هم کسبه می مانند و هم امکانات شهری در این محدوده مانند بهبود وضعیت مسیر پیاده راه، باز خوانی بناهای تاریخی، بهبود وضعیت پارک حاشیه ای و ... در با حمایت شهرداری تهران و همراهی مالکان افزایش می یابد.
آنطور که شهردار منطقه 12 تهران به خبرنگار تیتر شهر توضیح می دهد؛ اتفاق خاصی قرار نیست در راسته خیابان لاله زار از منظر مداخله مستقیم و عمیق شهرداری تهران روی دهد، بلکه هدف این است تا با ساماندهی مسیر پیاده رو این خیابان امکان حرکت عابران پیاده تقویت شود.
به گفته علی محمد سعادتی؛ ساماندهی پارک حاشیه ای موتور سیکلت ها، مناسب سازی المان های شهری، بازخوانی دوباره بناهای واجد ارزش واقع در بَر خیابان لاله ساز و حذف زوائد بصری از جداره های این محور مهمترین اقدامی است که قرار است با همکاری شهرداری منطقه 12 و سازمان زیباسازی شهر تهران انجام شود.
احیای دوباره بناهای تاریخی و واجد ارزش معماری در این خیابان یکی از موضوعاتی است که در طول سال های اخیر بارها از سوی کارشناسان و رسانه ها به آن پرداخته شده است. اما ورود شهرداری تهران به احیا و مرمت این بناها در طول خیابان لاله زار شمالی کار آسانی نیست. اما برای تشویق مالکان به این کار شهرداری منطقه 12 بسته های تشویقی ای را در نشر گرفته است.
سعادتی در این باره نیز به تیتر شهر توضیح داد: بر اساس وضعیت بناهای واجد ارزش از نظر کالبدی و مالکیتی، شهرداری بسته های تشویقی خاصی را در نظر گرفته است. به هر حال بر اساس میزان مشارکت مالکان برای مرمت و احیای دوباره املاک تاریخی تحت مالکیتشان، تعاریف خاصی در نظر گرفته شده است . اما در مجموع باید به این موضوع اشاره کرد که سیاست کلی شهرداری تهران در این محور تاریخی باز پیرایی ساختمان های با ارزش تاریخی در حد به سازی جداره و در برخی موارد نیز محتوای کارکردی ، توجه به ایمنی و ایستایی ساختمان هاست.
برآوردهای شهردار منطقه 12 نشان می دهد که با ورود شهرداری در همین حد مالکان نیز ترغیب و تشویق می شوند تا با بهبود وضعیت بنای تاریخی خود کاربری مناسبی را برای استفاده بهینه از این ملک در نظر بگیرند.
بهبود وضعیت ترافیکی خیابان لاله زار یکی دیگر از موضوعاتی است که شهرداری تهران در نظر دارد تا به وضعیت موجود آن سر و سامانی بدهد. هر چند در طول سال های اخیر این محور به دلیل نوع کسب و کار رونق گرفته در آن به یک بار انداز تبدیل شده بود که همین موضوع به ترافیک لاله زار در ساعات اوج سفر می افزود، اما طبق برنامه ریزی های انجام شده قرار است هم محل هاییث را به عنوان پهلوگاه با همکاری و همفکری کسبه برای تخلیه بار فروشگاه ها در نظر گرفته شود و هم وضعیت پارک حاشیه ای موتور سیکلت ها نیز در این محدوده بهبود یابد.
علی محمد سعادتی بر این باور است که با مشارکت کسبه نه تنها وضعیت ترافیکی و حمل و نقل این خیابان بهبود می یابد، بلکه با برنامه ریزی های انجام شده فضاهایی برای تخلیه بار در این محدوده در نظر گرفته می شود تا اختلالی در نظام کسب و پیشه مشاغل فعال در این راسته ایجاد نشود.
در حال حاضر وضعیت سینماهای قدیمی خیابان لاله زار یکی از دغدغه هایی است که حامیان میراث فرهنگی دارند. تبدیل برخیاز این سینماها و سالن های تئاتر به انبار و یا ساختمانی مخروبه باعث شده تا چهره نا زیبایی را از تاریخ سینماداری در تهران قدیم به تصویرکشد.
شهردار منطقه 12 درباره بهبود وضعیت سینماهای متروکه و سالن های تئاتر در لاله زار به خبرنگار تیتر شهر تاکید کرد: باید قبول کرد که برای احیای دوباره سینماها و سالن های تئاتر قدیمی لاله زار نمی توان یک نسخه واحد را پیشنهاد و یا اجرایی کرد به هر حال وضعیت ملکیت این بناها و علاقه مالکان به کارکرد دوباره این سالن ها با یکدیگر متفاوت است. شهرداری تهران به دنبال ایجاد رغبت در بخش خصوصی برای احیای دوباره بناهای با ارزشی است که در این محدوده در اختیار دارند.
البته برای ایجاد این انگیزه در نظر داریم تا پایگاه هایی را به عنوان پاتوق های فرهنگی و هنری در خیابان لاله زار ایجاد کنیم. به عنوان مثال احیای خانه اتحادیه و تئاتر نصر از جمله اقداماتی است که مدیریت شهری در سال های گذشته در این محور انجام داده است. احیای دوباره سایر بناهای تاریخی و فرهنگی در این محدوده برعهده مالکان و بخش خصوصی است و لازم است تا حوزه های تخصصی برای باز گشت دوباره هویت به این خیابان تاریخی وارد عمل شوند.
آنطور که سعادتی توضیح می دهد، در حال حاضر نشست هایی را با اصناف، پلیس راهور و حوزه حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران با هدف بهبود و ساماندهی خیابان لاله زار برگزار شده است .
این مقام مسئول در شهرداری منطقه به این موضوع تاکید دارد که نه قرار است خیابان لاله زار به عنوان یک مسیر پیاده روی تبدیل شود و نه قرار است اصناف شاغل در این راسته شغل خود را بر اساس رویکرد فرهنگی و هنری این محور تغییر دهند. بلکه هدف نهایی شهرداری از مناسب سازی این محور بهبود وضعیت حمل و نقل، بهبود المان های شهری، ساماندهی پارک حاشیه ای و موتور سیکلت ها و در نهایت پالایش برخی از جداره های این محدوده است . همچنان مسیر عبور خودرو در این بخش حفظ خواهد شد اما برای تعریض پیاده رو در خیابان لاله زار طرح هایی اجرا می شود.
