علائم کمبود پتاسیم

به نظر می‌ٰسد رژیم‌های غذایی غربی که غذاهای فرآوری شده در آن به غذاهای گیاهی مانند میوه‌ها ترجیح داده می‌شوند، عامل اصلی کمبود پتاسیم باشند، اما واقعیت این است که رژیم‌های غذایی کم پتاسیم به ندرت عامل کمبود پتاسیم یا هایپوکالمیا هستند. اگر سطح پتاسیم خون به کمتر از ۳.۵ میلی اکی والان در لیتر برسد، کمبود پتاسیم تلقی می‌شود.

کمبود پتاسیم زمانی روی می‌دهد که بدن ناگهان مقدار زیادی مایعات از دست بدهد. دلایل معمول شامل استفراغ، اسهال، تعریق زیاد و خونریزی می‌شوند. در این مطلب ۸ علامت کمبود پتاسیم را برای‌تان می‌گوییم.

۱. ضعف و خستگی

ضعف و خستگی معمولا از اولین علامت‌های کمبود پتاسیم هستند. کمبود این ماده‌ی معدنی به چند دلیل سبب ضعف و خستگی می‌شود؛ اول اینکه پتاسیم به تنظیم انقباضات عضلانی کمک می‌کند. وقتی سطح پتاسیم خون پایین است، عضلات انقباضات ضعیف‌تری انجام می‌دهند. کمبود پتاسیم می‌تواند به نحوه‌ی استفاده‌ی بدن از مواد مغذی نیز اثر گذاشته و منجر به خستگی شود. مثلا برخی از شواهد نشان داده که کمبود پتاسیم می‌تواند تولید انسولین را مختل کرده و باعث افزایش قند خون شود.

۲. گرفتگی و اسپاسم عضلانی

گرفتگی عضلانی، انقباضات ناگهانی و کنترل نشده‌ی عضلات است که می‌تواند در صورت پایین بودن سطح پتاسیم در خون روی بدهد. پتاسیم در سلول‌های عضله کمک می‌کند تا سیگنال‌های فرستاده شده از مغز، انقباضات را انجام داده و همچنین به پایان برسانند. وقتی پتاسیم خون پایین است، مغز نمی‌تواند این سیگنال‌ها را به طور موثر جابجا کند. این اتفاق باعث می‌شود تنظیم انقباضات طولانی‌تر شوند، مثلا گرفتگی‌ها عضلانی.

۳. مشکلات گوارشی

مشکلات گوارشی دلایل زیادی دارند که یکی از آنها کمبود پتاسیم است. پتاسیم کمک می‌کند سیگنال‌ها از مغز به عضلات واقع در سیستم گوارشی منتقل شوند. این سیگنال‌ها انقباضات سیستم گوارشی را که غذا را زیرورو کرده و پیش می‌رانند تولید می‌کنند تا غذا هضم شود. وقتی سطح پتاسیم خون پایین است، مغز نمی‌تواند این سیگنال‌دهی را به طور موثر انجام دهد. از این رو، انقباضات سیستم گوارش ضعیف شده و حرکت غذا را کُند می‌کنند. این می‌تواند موجب مشکلات گوارشی چون نفخ و یبوست شود. ضمنا برخی مطالعات توصیه کرده‌اند که کمبود شدید پتاسیم می‌تواند منجر به از کارافتادن روده‌ها شود. اما سایر مطالعات دریافته‌اند که ارتباط بین کمبود پتاسیم و روده‌ی از کارافتاده کاملا مشخص نیست.

۴. تپش قلب

آیا تا به حال تجربه کرده‌اید که قلب‌تان شروع کند به تند تند تپیدن؟ به این حالت تپش قلب می‌گویند که معمولا با اضطراب و استرس مرتبط است. اما تپش قلب می‌تواند علامت کمبود پتاسیم هم باشد. زیرا جریان پتاسیم در داخل و بیرون سلول‌های قلب، ضربان قلب را کنترل می‌کند. پایین بودن سطج پتاسیم می‌تواند این جریان را تغییر دهد و منجر به تپش قلب شود. همچنین تپش قلب می‌تواند علامت آریتمی یا ضربان قلب نامنظم باشد که آنهم می‌تواند با کمبود پتاسیم ارتباط داشته باشد. آریتمی برخلاف تپش قلب منجر به بیماری‌های جدی قلبی می‌شود.

۵. سفتی و درد عضلات

درد و سفتی عضلات می‌تواند علامت کمبود شدید پتاسیم باشد. این علائم می‌توانند نشاندهنده‌ی نابودی سریع عضلات باشند که به آن رابدومیولیز می‌گویند. پتاسیم به تنظیم جریان خون به سمت عضلات کمک می‌کند. وقتی سطح پتاسیم شدیدا پایین باشد، رگهای خونی می‌توانند جریان خون به سمت عضلات را محدود کنند. یعنی سلول‌های عضله اکسیژن کمتری دریافت کرده که می‌تواند موجب پارگی و نشتی آنها شود. رابدومیولیز همراه با علائمی چون سفتی و درد عضله است.

۶. مورمور و کرخت شدن

افرادی که دچار کمبود پتاسیم هستند ممکن است دچار مورمور شدن و کرختی در اندام‌ها شوند. این اتفاق پارستزی نامیده شده و معمولا در دست‌ها و پاها روی می‌دهد. پتاسیم برای سلامت عملکرد اعصاب مهم است. پایین بودن سطح پتاسیم در خون می‌تواند سیگنال‌های عصبی را ضعیف کند و موجب مورمور شدن و کرختی شود. البته این علائم بی‌ضرر هستند اما تدام این کرختی و بی‌حسی می‌تواند علامت یک بیماری پنهان باشد. اگر پارستزی ادامه پیدا کرد بهتر است به پزشک مراجعه کنید.

۷. مشکلات تنفسی

کمبود شدید پتاسیم می‌تواند موجب مشکلاتی در تنفس شود. زیرا پتاسیم به سیگنال‌دهی‌های ریه و انقباض و انبساط آن نیز کمک می‌کند که اگر مناسب نباشد سبب تنگی نفس خواهد شد. همچنین پایین بودن پتاسیم خون می‌تواند با بروز تنگی نفس، ضربان قلب را غیرعادی کند. یعنی خون کمتری از قلب به سمت سایر قسمت‌های بدن پمپاژ خواهد شد. خون، اکسیژن را به تمام بدن می‌رساند پس جریان خون مختل شده می‌تواند موجب تنگی نفس شود. ضمنا کمبود شدید پتاسیم می‌تواند مانع عملکرد درست ریه‌ها که عملی حیاتی است شود.

۸. نوسانات خلقی

کمبود پتاسیم می‌‌تواند سبب نوسانات خلقی و فرسودگی ذهنی شود. پایین بودن پتاسیم خون، سیگنال‌هایی را که به خفظ عملکرد بهینه‌ی مغز کمک می‌کنند دچار اختلال می‌کند. مثلا پژوهشی دریافت ۲۰ درصد از افرادی که دچار ناهنجاری‌های روانی بوده‌اند، کمبود پتاسیم داشتند. اما تحقیقات انجام شده تا کنون، آنقدر دقیق وکافی نیست که توصیه‌ی خاصی در این زمینه به شما بکنیم.

منابع پتاسیم

بهترین راه افزایش دریافت پتاسیم، خوردن غذاهای سرشار از پتاسیم است مانند میوه‌ها و سبزی‌ها و مغزها و حبوبات. طبق توصیه‌‌ی استاندارد، نیاز روزانه‌ی شما به پتاسیم ۴۷۰۰ میلی گرم است. در ادامه لیستی از غذاهایی را می‌گوییم که منابع عالی پتاسیم هستند.

. چغندر پخته شده: ۲۶ درصد از نیاز روزانه به پتاسیم

. سیب زمینی هندی پخته شده: ۱۹ درصد از نیاز روزانه به پتاسیم

. لوبیا سفید پخته شده: ۱۸ درصد از نیاز روزانه به پتاسیم

. سیب زمینی سفید پخته شده: ۱۶ درصد از نیاز روزانه به پتاسیم

. سیب زمینی شیرین پخته شده: ۱۴ درصد از نیاز روزانه به پتاسیم

. آوکادو: ۱۴ درصد از نیاز روزانه به پتاسیم

. لوبیا چیتی پخته شده: ۱۲ درصد از نیاز روزانه به پتاسیم

. موز: ۱۰ درصد از نیاز روزانه به پتاسیم

آیا باید مکمل پتاسیم مصرف کنید؟

توصیه می‌کنیم بدون تجویز پزشک مکمل پتاسیم مصرف نکنید. مطالعات نشان داده مکمل‌هایی که حاوی دوزهای بالایی از پتاسیم هستند می‌توانند به روده‌ها آسیب زده و موجب ضربان قلب غیرعادی شوند که خطرناک است. پتاسیم زیاد در خون می‌تواند موجب تجمع این ماده‌ی معدنی در خون شده و بیماری به نام هایپرکالمیا به وجود بیاید. هایپرکالمیا می‌تواند منجر به آریتمی شود.