باکو مقصد گردشگری هنری

این محصول بخشی از جشنواره مپ (MAP) در باکو، آذربایجان است و ما در انبار نگهداری کشتی‌های دریایی در دریای خزر، محل اصلی جشنواره‌ی هنرهای معاصر یارت (YARAT)، هستیم.

این نمایش، به نوعی نیست که شما احتمالاً آن را با منطقه قفقاز پیوند بدهید که به خاطر فرش‌ها و مخازن نفتی بزرگ شناخته شده و شهر مدرن تفلیس در گرجستان است؛ اما آذربایجان در تلاش است تا با استفاده از ثروت پتروشیمی این را تغییر دهد تا پایتختش باکو را به‌عنوان مرکز بین‌المللی هنر و معماری قرار دهد: «یک دبی در دریای خزر». تزریق یک فرهنگ، تلاش برای جذب گردشگران به کشور و زنده کردن هنر پس از سقوط اتحاد جماهیر شوروی است.

جشنواره‌های تبلیغاتی با نویسندگان سرمقاله روزنامه‌های بزرگ بین‌المللی و معماری در مقیاس بزرگ، نمونه‌هایی از این حرکت رو به جلو است. این‌ها توسط دولت و حامیان شرکت‌های بزرگ تأمین می‌شوند.

وسعت جشنواره مپ از سال ۲۰۱۷، بیش از دو برابر شده است. این رویداد در سال جاری شامل ۱۶ نمایش و ۱۳ محصول از شرکت‌ها و هنرمندان از سراسر جهان است. یارات، چهره‌ی جشنواره مپ را از طریق زمان برگزاری نمایشگاه در ۹ نوامبر ـ که همزمان با انتشار گسترده و تبلیغاتی از یک افتتاحیه توسط هنرمندی به نام پدرو گومز اگنا بود، مطرح کرد.

گومز اگنا، متولد کلمبیا اما در نروژ مستقر بود. وی قصد داشت تا کار خود را مطابق با امکانات و مقیاس فضای نمایشگاه یارات به آذربایجان بیاورد. او همچنین از دیدگاه کارگردان هنری پر انرژی یارات، سعد گارایوا ملکی، به شوق آمده است. گومز اگنا می‌گوید: «قبل از دیدار ملکی، باکو در رادار من نبود».

یارات توسط آیدا محمودوا، یکی از مامورین مرکزی سنت مارتینز و خواهرزاده بانوی اول آذربایجان در سال ۲۰۱۱ تأسیس شد و در اصل یک مجموعه برای هنرمندان محلی بود. گرایوا ملکی (Gerayeva maleki) می‌گوید که از آن زمان، این گروه به یک سازمان غیر دولتی و غیر انتفاعی با سرمایه و سازمان‌بندی بیشتر تبدیل شده است. او می‌گوید حمایت دولت به جای اینکه که به بسیاری از تولیدات تئاتر مپ که در سال جاری در صحنه ظاهر می‌شود اختصاص داده شود، به فضای عمده نمایشگاه محدود شده است.

از دیگر برنامه‌های فرهنگی دولت آذربایجان، مرکز جاز باکو (و جشنواره سالانه آن)، موزه قالی آذربایجان و کارهای معماری گسترده مانند طراحی‌های زاها حدید، به‌عنوان مثال، مرکز حیدر علی اف است. همچنین موزه فرش که توسط معمار اتریشی، فرانتس جانز، طراحی شده است، مانند یک فرش غول پیکر لوله‌ای شکل ساخته شده است. گرایوا می‌گوید: «هنرهای همگانی توسط دولت حمایت شده‌اند. آن‌ها شهر را تزیین می‌کنند».

اما آیا صحنه هنر در باکو بیشتر سبکی متداول است تا محتوای درونی؟ گومز اگانا باکو را به‌عنوان شهر نما معرفی می‌کند که در آن رویدادهای هنری توجه کمی به خود کار دارند. بعد از همه، مرکز حیدر علی اف، به‌خوبی مانند سه برج شعله آتش باکو پدیدار می‌شود. به نظر می‌رسد به نمای بیرونی بیشتر اهمیت می‌دهند تا آنچه که در نمای داخلی است.

اما دبی، که اکنون مرکز سرمایه‌گذاری معاصر مسلمان در خاورمیانه است، ۳۰ سال پیش یک مکان دور افتاده بیابانی بود. آذربایجان کمتر از ۲۰ سال است که پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی سابق بهبود یافته است. گرایوا ملکی می‌گوید: «برای ۲۰ سال این حالت پا برجا بود که ما هر چند سال یک بار کودتا می‌کردیم. این فروپاشی،‌وحشتناک و دیوان‌وار بود. تمام هنرمندان مجبور شدند کارهای هنری خود را متوقف کنند و تمام زمان و توان خود را برای به‌دست آوردن غذا برای خود و خانواده‌هایشان صرف کنند.»

بخشی از دستورالعمل یارات این است که شعله‌های خاموش هنرهای انسانی در کشور را تحریک کند و هنرمندان آذری جوان هویت خود را پیدا کنند. نیمی از محل اقامت ساکنان موقت هنرمندان یارات برای هنرمندان آذری، که توسط گروهی از ساکنان دائمی آذربایجان اداره می‌شود، محفوظ است.

فضای پروژه آرتیم، یک گالری کوچک در خیابان و کوچه قدیمی باکو است که برای نسل جوان مناسب است. در ماه نوامبر، این فضا میزبان اثر هنرمندی ۲۶ ساله به نام Agil Abdullayev است. اثر این هنرمند، the Shy Boy of the Pink Future installation نام دارد که با هویت و دگرگونی در عصر رسانه‌های اجتماعی تعریف می‌شود.

پدرو گومز-اگانا می‌گوید: «هنر همیشه می‌تواند راهی برای مفید نشان دادن برند برخی از شهرها باشد؛  اما نباید دست کم گرفت این فرصت‌ها چگونه فضاسازی می‌کنند. چشم‌انداز‌های مناسبی وجود دارد، افرادی با نشان دادن کارهای چالشی، مخاطبان جدید به‌دست می آورند.»

شش موسسه هنری در باکو که باید به دیدن آن‌ها بروید

فضای هنری معاصر یارات

این فضای هنری، پیش از این، یک انبار نگهداری به شکل کشتی قدیمی بود که به فضای مدرن بسیار بزرگی تبدیل شد که قابلیت اجرای تاسیسات، کارگاه‌ها و نمایش‌های تئاتر را دارد.

موزه نقاشی یارات

در کنار فضای هنری معاصر، موزه نقاشی، کارهای جذابی از کادر نقاشان آذربایجانی تحت تاثیر شوروی که در اواسط قرن بیستم کار می‌کرده‌اند، به نمایش می‌گذارد.

 پروژه هوایی آرتیم

این فضای دنج که توسط یارات مدیریت می‌شود، میزبان آثار هنری نمایشی و تجربی از هنرمندان جوان آذربایجانی است.

مرکز حیدر علی اف

شاهکار بی‌نظیر زاها حدید از مکان‌های جذاب برای کاربران ایسنتاگرامی است.

گالری یای

فضای مدیریت شده توسط یارات در شهر قدیمی، عکاسی و آثار هنری معاصر آذری را در بر دارد که بر نوین شدن جمهوری آذربایجان تمرکز دارد.

موزه قالی آذربایجان

موزه فرش آن طور که شاید شما فکر می‌کنید دور از هنر معاصر نیست. این موزه، مجموعه‌ای از فرش‌های شگفت‌انگیز بافته‌شده با تصاویر حفاری نفت است. شکل ساختمانش همانند قالی لوله شده است. اینجا از روی دماغه هواپیما بسیار دیدنی است.