سرنوشت کاروانسرای قجری یزدگرد در گیر و دار انکار متولی!

به گزارش تیتر شهر: هر چند معاون میراث قرهنگی شهر تهران با انجام مصاحبه های رسانه ای سعی دارد تا صورت مساله دلیل اصلی تخریب سردر بنای قجری یزدگردی را پنهان کند، اما تنها در یکی، دو ماه اخیر حوادثی که برای بناهای تاریخی منطقه 12 به عنوان قلب طهران قدیم روی داده، به خوبی نشان می دهد بی توجهی متولیان حفظ بناهای تاریخی باعث شده تا آرام-آرام شاهد تخریب و از بین رفتن بناهای هویتی تهران در این منطقه باشیم.

از بی توجهی میراث فرهنگی به سرای فیلخانه گرفته که دچار حریق شد تا آب گرفتگی تالار آینه عمارت نصیرالدوله و این اواخر نیز تخریب سر در کاروانسرای یزدگردی نماد گج سلیقگی متولیات حفظ میراث تاریخی در شهر تهران است.

هر چند به تازگی معاون میراث فرهنگی در گفت و گو با خبرگزاری ایلنا اعلام کرده است: این تخریب به دلیل ناهماهنگی‌های موجود در شهرداری منطقه ۱۲ اتفاق افتاده است که بر اثر آن حدود ۴۰ درصد نمای بنای یزدگرد ویران شد.

این در حالی است که به گفته محسن شیخ الاسلامی چندی پیش ابلاغیه رفع خطر توسط ناحیه ۵ شهرداری منطقه ۱۲ به مالک داده شده بود به همین دلیل این ابلاغیه منجر شد تا صورت مسئله پاک شود؛ چراکه رفع خطر می‌تواند از راه‌های دیگر نیز انجام شود اما مالک درصدد تخریب نمای ضلع غربی ساختمان برآمد که به محض اطلاع ما، کارشان متوقف شد.

نکته قابل تاملی که در صحبت هایاین مقام مسئول وجود دارد، این است که تمامی هشدارها نسبت به مقاوم سازی بنای یزدگردی با امضای شهردار منطقه به معاونت میراث فرهنگی استان تهران ارسال شده است و در نتیجه ابلاغیه رفع خطر نیز باید در ابتدا برای شهردار منطقه ارسال می شد نه شهردار یکی از نواحی منطقه که اجرا هر کاری در حوزه بناهای تاریخی واقع در محدوده تحت مدیریتش را باید با دستور مستقیم شهردار منطقه انجام دهد.

این در حالی است که بررسی های خبرنگار تیتر شهر نشان می دهد که هیچ ابلاغیه ای به شهردار ناحیه 5 منطقه 12 مبنی بر مقاوم سازی این بنا ارسال نشده است.

ازهمه مهمتر شیخ الاسلامی اعلام کرده که« رفع خطر می توانست از راه های دیگری نیز انجام شود» همین جمله نشان می دهد که میراث فرهنگی به تعلل خود در ابلاغ مقاوم سازی و روشی که باید در این زمینه از سوی مالک انجام شود، تلویحا اشاره کرده است اما با توجه به مشکلاتی که در خصوص مقاوم سازی و یا مرمت بناهای تاریخی بدون اظهار نظر کارشناسان میراث فرهنگی نه تنها در تهران بلکه در بیشتر بناهای تاریخی کشور به وجود آمده است، عقل سلیم حکم می کرد تا تمامی این مراحل با نظرو ابلاغ متولی انجام شود نه اینکه شهرداری و یا مالک به صورت خودسرانه اقدام به مقاوم سازی بنایی کنند که هر کدام از اجزای معماری آن دارای ارزش تاریخی است و باید حفظ شود.

نامه هایی که شهردار منطقه 12 در خصوص تعیین وضعیت عمارت یزدگردی و سایر بناهای نا ایمن تاریخی منطقه به میراث فرهنگی شهر تهران ارسال شده، وجود دارد که در این گزارش نیز این اسناد رونمایی خواهد شد. اما به نظر می رسد که معاون میراث فرهنگی شهر تهران نیز برای روشن شدن افکار عمومی بهتر است تا ابلاغیه سازمان مطبوعش را به شهردار ناحیه 5 شهرداری منطقه 12 رسانه ای کند تا قضاوت در خصوص دلایل تخریب این بنای تاریخی به راحتی انجام شود.

آنطور که معاون میراث فرهنگی شهر تهران عنوان کرده، قرار است تا بخش تخریب شده از سردر بنای یزدگردی عین به عین توسط مالک انجام شود. گویا قرار است تا پاسخ اهمال کاری های متولی حفظ بناهای تاریخی را مالکان بناهای تاریخی بدهند.آن هم در شرایطی که ازیک ماه قبل مالک منتظر ابلاغیه میراث فرهنگی برای مقاوم سازی بنا بود و اکنون باید به خاطر تخریب ناگهانی این بنا براثر بارش باران هزینه بی تفاوتی میراث فرهنگی را با ساخت دوباره سر در بنا بپردازد.

شهردار منطقه12 تهران نیز درباره سرگذشت کاروانسرای تاریخی یزدگردی معروف به بنگاه فرد شیشه نیز در آخرین گفت و گوی خود با خبرگزاری فارس تاکید کرده است: بنگاه فرد شیشه به دلیل سازه ناایمن تخریب شد. مدت ها با میراث مکاتبه کردیم تا دستور العمل ایمنی سازه‌های تاریخی را اعلام کند؛ اما تا همین لحظه که با شما صحبت می کنم میراث هیچ پاسخی نداده است.

هر چند تا کنون شهرداری منطقه 12 در مقابل تخریب احتمالی این بنا توسط مالک برای تبدیل آن به پاساژ تجاری را گرفته است و مکاتبات شهرداری با میراث فرهنگی شهر تهران در نهایت منجر به ثبت این بنا در فهرست آثار گران بهای شهر تهران شد؛ اما بی توجهی متولیان به این درخواست ها باعث شد تا 40 درصد از این بنا تخریب شود.

اما روایت دیگری نیز از سوی حسن خلیل آبادی رئیس کمیته میراث فرهنگی شورای شهر تهران مطرح است، مبنی بر اینکه برخی شواهد نشان می‌دهد که کارمند یکی از نواحی شهرداری منطقه ۱۲ با مالک تبانی کرده و مالک با کمک او توانسته است این ملک را تخریب کند.

علی محمد سعادتی درباره پی گیری های شهرداری منطقه در خصوص مقاوم سازی بنگاه فرد شیشه اعلام کرده است: این بنا یک نمونه از ساختمان‌های تاریخی ناایمن شهر تهران است به طور کلی ساختمان‌های تاریخی از نظر ایمنی، حریق و آتش‌سوزی، وضعیت استفاده از ساختمان و ایستایی سازه مورد بررسی قرار می گیرند. با بررسی این موارد در سال 94 و 95 به مالک بنگاه فرد شیشه در خصوص عدم ایمنی اخطار داده شد.

این در حالی است که فعالیت تعدادی از غرفه‌های داخل این بنگاه خطرناک بود چرا که لاستیک‌های مستعمل نگهداری می‌کردند؛ به آنها اخطارهای پی در پی داده شد و سپس این بنگاه پلمب شد. بعد از مدتی غرفه‌داران بنگاه را تخلیه و لاستیک‌های کهنه را از آنجا خارج کردند.

بررسی های کارشناسان شهرداری منطقه 12 حکایت از آن دارد که این ساختمان تاریخی از لحاظ ایستایی ایمن نبود. همچنین امکان بروز مشکلاتی برای ساختمان‌های اطراف نیز وجود داشت. به همین دلیل جلساتی برگزار و از نماینده میراث خواسته شد تا در خصوص ایمن‌سازی و مقاوم‌سازی ساختمان‌های تاریخی و با ارزش روش‌های و مکانیزم‌های ایمنی را ارائه دهند.

هر چند میراث اقدام به ثبت این اثر در فهرست آثار تاریخی شهر تهران کرد و به شهرداری منطقه اعلام کرد هیچ گونه پروانه ساختمانی برای این سازه صادر نشود؛ چرا که قرار است بنگاه فرد شیشه را ثبت ملی کنند. بعد از این نامه میراث بود که حساسیت شهرداری منطقه نسبت به این بنا بیشتر شد چرا که قرار بود این سازه ثبت ملی شود.

سعادتی درباره مکاتبات خود با میراث برای دریافت دستورالعمل ایمنی یادآور شده است: در مهر و آذر سال جاری با سازمان میراث در این باره مکاتبه کردیم تا روش‌های ایمن‌سازی ساختمان‌های تاریخی را اعلام کنند؛ چرا که از یک طرف به مالک گفته بودیم که به سازه دست نزنند و از سوی دیگر این ساختمان از لحاظ سازه‌ای ایمنی نداشت و در حال فرو ریختن بود. تا امروز که با شما صحبت می‌کنم هیچ پاسخی از سوی میراث در این باره به شهرداری داده نشده است که مالک چطور ساختمان خود را که ارزش میراثی دارد مقاوم‌سازی کند.

عدم پاسخ میراث فرهنگی شهر تهران باعث شد تا بخشی از سقف این سازه تاریخی در 24 آذر و بخش دیگر در نیمه شب 30 آذر به دلیل بارندگی‌ فرو بریزد که شهردار شب مستندات را تنظیم و موضوع را اعلام کرد.

در ریزش اول بخشی از سردر تخریب و در بارندگی دوم بخش‌ عمده‌ای از سقف فرو ریخت. نخاله‌های ساختمانی در داخل گذر قرار داشت و مأموران شهرداری آن را پاکسازی کردند. وظیفه ما ایمن‌سازی است چرا که عابرانی که رد می‌شوند نباید دچار مشکل شوند.

در حال حاضر بخشی از پیاده راه در محدوده بنای یزدگردی توسط شهرداری منطقه مسدود شده است تا میراث فرهنگی اقدام به تعیین تکلیف این بنا کند.

شهردار منطقه درباره ادعای رئیس کمیته میراث فرهنگی شورای شهر تهران نیز به این نکته تاکید دارد: دوستان شورا فکر می‌کردند که مالک سازه را تخریب کرده؛ چرا که ماشین‌آلات را در داخل گاراژ دیده بودند این در حالی است که ماشین‌آلات در حال حمل نخاله ها بودند.