کم کاری میراث فرهنگی تهران، عامل تخریب بنای تاریخی میدان شوش/چرا کمیته میراث فرهنگی شورای شهر بعد از تخریب بناهای تاریخی رسمیت پیدا می کند؟

به گزارش تیترشهر: کاروانسرای تاریخی یزدگرد معروف به بنگاه فرد شیشه یک بنای به جای مانده از اواخر دوره قاجار و اوایل دوره پهلوی است که به رغم پیگیری های دوستداران میراث فرهنگی بالاخره چهاردهم آذرماه سال جاری سازمان میراث فرهنگی مجبور می شود تا این بنا را به صورت اضطراری با شماره 32170 در فهرست میراث ملی ثبت اضطراری کند.

بنایی که به دلیل نا ایمن بودن آن بیم تخریبش وجود داشت در نتیجه با ورود اداره کل میراث فرهنگی شهر تهران نسبت به ثبت این اثر به شکل اضطراری تصمیم بر آن بود تا جلوی هر گونه حادثه ای برای این بنا چه از سوی مالک و چه به صورت طبیعی گرفته شود.

اما درست یک هفته بعد از این تلاش بود که خبر تخریب این بنا توسط نیروهای ناحیه 5 شهرداری منطقه 12 به سرعت در رسانه ها منتشر شد.

اخبار به گونه ای تنظیم شده بودکه شهرداری منطقه با بیل های مکانیکی به جان سر در این بنای تاریخی افتاده اند و اقدام به تخریب آن کرده اند.

کاروانسرای قجری یزدگرد که به بنگاه فرد شیشه نیز در میدان شوش مشهور است، یک بنای تاریخی به وسعت 6000 متر مربع است که تا پیش از ثبت آن به عنوان یک بنای تاریخی، مالک از این فضا به عنوان مرکز تهیه و توزیع شیشه های سنتی استفاده می کرد. هر چند تا قبل از ثبت آن در فهرست آثار میراث فرهنگی بیم تخریب آن از سوی مالک وجود داشت، اما با ورود اداه کل میراث فرهنگی شهر تهران با ثبت این اثر این امکان نیز از مالک گرفته شد.

آنطور که دلاور بزرگ نیا مدیرکل میراث فرهنگی استان تهران در گفت و گو با خبرگزاری ایلنا اعلام کرده، زمانی که یک اثری آن هم به صورت اضطراری ثبت می شود به این معناست که تصمیم بر این بوده تا جلوی تخریب بیشتر بنا چه به صورت طبیعی و چه توسط مالک گرفته شود.

صحبت های این مقام مسئول در میراث فرهنگی شهر تهران تاکید به این موضوع دارد که اکنون که سر در تاریخی این بنا تخریب شده باید بررسی کرد که به چه دلیلی این اتفاق روی داده است.

این در حالی است که معاون میراث فرهنگی تهران نیز با اعلام خبر تخریب سر در بنای فرد شیشه به خبرنگاران اعلام کرده بود که با توجه به اینکه این بنا با جدیت تمام در حال تخریب است اما طی تماسی که با شهردار منطقه 12 گرفته شده، دستور به توقف تخریب سر در این ملک صادر شده است .

محسن شیخ الاسلامی این گونه تبیین کرده بود که به دلیل ناهماهنگی شهرداری منطقه با شهردار ناحیه 5، هفته گذشته بخشی از ضلع غربی این بنای ثبت ملی و برخی از تزئینات نما، اجر کاری و طبقه دوم بنا در مجاورت خیابان ری توسط مالک به طور کلی خریب شده است.

برآوردهای کارشناسان میراث فرهنگی نشان می دهد که در حال حاضر 40 درصد از نمای بنای یزدگرد معروف به بنگاه فرد شیشه به صور کامل تخریب شده است.

استدلالی که مسئولان میراث فرهنگی شهر تهران برای رسانه ها انجام داده بودند، حکایت از آن دارد که با توجه به تاکید شهردار منطقه 12 مبنی بر عدم تخریب این بنا اما عوامل ناحیه 5 شهرداری منطقه بی توجه به این دستور علی محمد سعادتی اقدام به تخریب سر در این بنا کرده اند و این رویکرد نشان می دهد که زور پول از میراث فرهنگی بیشتر است.

وارانه جلوه دادن یک حادثه برای فرار از رسانه ها

صحبت هایی که مدیرکل میراث فرهنگی استان تهران و همچنین معاون میراث فرهنگی شهر تهران با رسانه ها انجام داده اند، موید چند نکته است:

نخست آنکه این سازمان مذکور برای جلوگیری از تخریب احتمالی این بنای ناایمن به صورت ضرب العجل اقدام به ثبت اضطرای این بنا در فهرست آثار میراثی شهر تهران کرده اند. در نتیجه میراث فرهنگی به وظیفه ذاتی خود عمل کرده است.

دومین نکته این است که بدون اطلاع سازمان میراث فرهنگی عوامل ناحیه 5 شهرداری منطقه 12 با تبانی ای که با مالک این بنای تاریخی انجام داده اند، با دریافت وجوهی اقدام به تخریب سر در این ملک با بیل مکانیکی کرده اند

سوم اینکه این تخریب از سوی مالک و با هدایت وی اما با استفاده از عوامل شهرداری منطقه انجام شده است.

این در حالی است که بررسی های خبرنگار تیتر شهر جلوه دیگری از این ماجرا را که اتفاقا مسئولان سازمان میراث فرهنگی شهر تهران تمایل به مخفی نگاه داشتن آن کرده بودند، نشان می دهد.

اصل ماجرای تخریب بنای قجری میدان شوش چه بود؟

مطالعات نشان می دهد که در منطقه 12 حدود 11 ملک تاریخی ناایمن وجود دار که اتفاقا به ثبت میراث فرهنگی رسیده است و یا تحت مدیریت این سازمان قرار دارد. املاکی که سازمان مذکور تنها اقدام به ثبت آنها در فهرست آثار گرانبای میراثی کرده است و نسبت به ایمن سازی و یا مرمت آن اقدام خاصی انجام نداده است.

این در حالی است که در نیمه دوم سال جاری طی جلسه ای مشترک بین نماینده سازمان میراث فرهنگی تهران با نماینده شهردار منطقه برگزار شده، مقرر شده بود تا میراث فرهنگی شیوه ایمن سازی این املاک ناایمن را اعلام کنند. این تصمیم حتی به صورت یک صورت جلسه نیز وجود دارد.

با توجه به اینکه شهرداری منطقه 12 نمی توانست به صورت یک جانبه اقدام به ایمن سازی این 11 ملک ناایمن اما تاریخی و به ثبت رسیده واقع در این محدوده کند و از همه مهمتر نیز مالک یا مالکان این املاک نیز نمی توانستند بدون اجازه سازمان میراث فرهنگی نسبت به مقام سازی املاک خود اقدامی خود سرانه انجام دهند، در نتیجه نامه دیگری به تاریح 97.8.12 از سوی شهرداری منطقه به معاون میراث فرهنگی شهر تهران ارسال شد تا یک بار دیگر توافقات انجام شده در صورت جلسه قبلی را یاد آوری کرده و هشدار دهد که با شروع فصل بارش اماکن بروز حوادثی برای این املاک ناایمن در سطح منطقه وجود دارد.

اما بار دیگر این نامه نیز بدون پاسخ صریح از سوی متولیان میراث فرهنگی شهر تهران بایگانی شد تا اینکه در اواخر آذرماه امسال همزمان با تغییرات جوی تهران و بارش باران بخشی از سر در ملک تاریخی یزدگرد شبانه فرو ریخت.

آنطور که مالک این ملک عنوان می کند، شبانه مردم و کارگران خبر تخریب سر در ملک را بر اثر باران به وی می دهند و وقتی او به محل مراجعه می کند، می بیند که بخشی از ملک تخریب شده و بخشی دیگر نیز در آستانه فرو ریختن قرار دارد و شرایط ناایمن ملک احتمال بروز حوادث ثانویه ای را برای رهگذران و عابران پیاده این محدوده ایجاد خواهد کرد.

این اتفاق بالافاصله به شهرداری ناحیه 5 منطقه 12 گزارش داده می شود و عوامل شهرداری نیز به دلیل ناایمن بودن بخش تخریب شده این ملک اقدام به تخریب بخش ناایمن می کنند که اتفاقا این عملیات نیز طی تماس تلفنی شهردار منطقه متوقف می شود.

شرح ماجرای دوم نشان می دهد که هر چند سازمان میراث فرهنگی اقدام به ثبت اضطراری کاروانسرای تاریخی یزدگرد یا همان فرد شیشه کرده است اما به وظایف قانونی و توافقاتی که با شهرداری منطقه مبنی بر ارائه راهکار برای ایمن سازی این بنا داشته عمل نکرده است.

نکته دیگر اینکه شهرداری منطقه 2 بار توافقات صورتجلسه نخست بین نماینده میراث فرهنگی تهران و نماینده شهرداری منطقه را یاد آوری کرده اما پاسخی از سوی متولیان دریافت نکرده است.

سومین نکته این است که در ابتدا بخشی از این بنا بر اثر بارش باران تخریب شده و فضای ناایمنی را برای عابران این محدوده به وجود آورده اما به رغم اینکه عوامل ناحیه 5 شهرداری در حال ایمن سازی این بخش با تخریب قسمتی از سر در بنا بودند، با تماس تلفنی شهردار منطقه این روند نیز متوقف شده است.

هر چند مدیر بافت و بنای تاریخی شهر تهران در گفت و گو با خبرگزاری فارس اعلام کرده که هنوز این بنا به ثبت میراث فرهنگی نرسیده و سازمان مذکور در تلاش برای ثبت آن بوده است؛ اما با تمام این مسائل به نظر می رسد که متولیان میراث فرهنگی سعی داشته اند تا با پاک کردن صورت مساله کم کاری خود را به گردن متهم دیگری بیندازند.

نکته مهم دیگری که در این میان وجود دارد، این است که با توجه به تشکیل کمیته میراث فرهنگی و گردشگری در شورای پنجم شهر تهران اما چرا کارشناسان و مهم تر از همه حسن خلیل آبادی رئیس کمیته قبل از تخریب یک بنا اقدامات لازم و تذکرات خود را به سازمان میراث فرهنگی و یا مالک نمی دهند.

آیا وظیفه این کمیته این است که بعد از بروز حادثه برای بناهای تاریخی اقدام به بررسی ابعاد اتفاق روی داده کنند یا اینکه به طور کامل با جلساتی که با شهرداران مناطق و متولیان میراث فرهنگی می گذارند؛ باید در جریان ریزترین مسائل مربوط به حفظ هویت تاریخی تهران باشند و قبل از هر اتفاق تصمیمات تاثیرگذاری را در این رابطه بگیرند!