اگر انحلال شورای اول شهر تهران را دردولت اصلاحات نخستین انحلال خبر ساز شوراهای اسلامی شهرها در بدو تاسیس آن بدانیم اما نکته جالب اینجاست که در این دوره که احزاب اصلاح طلب بار دیگر به صورت یکدست به مجموعه شوراهای اسلامی شهرها و شهرداری ها راه یافتند، اکنون سخنگوی وزارت کشور در گفت و گو با خبرگزاری ایلنا خبر از انحلال رسمی 8 شورای شهر و سلب عضویت 283 عضو شورا می دهد. دستاوردی که برای اصلاح طلبان کارنامه موفقی به شمار نمی رود. به گزارش تیتر شهر: خبر بازداشت 9 عضو شورای اسلامس استان تهران، بازداشت 6 نفر از اعضای شورای شهر بابل به دلیل فساد اخلاقی، انحلال شورای شهر پرند و سلماس، تخته شدن در شورای شهر بروجرد توسط مردم و ... از جمله خبرهایی است که در طول یک سال اخیر در رسانه ها منتشر و در مقابل عملکرد ضعیف اصلاح طلبان را در اداره شهرها نشان می دهد.
نکته ای که در این میان حائز اهمیت است، این است که یک بار دیگر این سوال را بعد از انحلال تاریخی شورای شهر اول تهران در ذهن منتقدان زنده می کندکه آیا در زمانی که اصلاح طلبان به صورت یک دست در پارلمان های شهری با شعار خدمت به مردم قرار می گیرند؛ آیا نمی توان به تاثیرگذاری آنها در رفع مشکلات شهروندان و اداره بهتر شهرها امیدوار بود؟
انحلال شورای اسلامی شهر تهران در دوره اول فعالیت این پارلمان شهری درس های عبرت و تجربه های خوبی را در اختیار اصلاح طلبان قرار می دهد تا با دوری جستن از این اشتباهات انتظار می رفت تا در پنجمین دوره فعالیت شوراهای شهر که اتفاقا بار دیگر اصلاح طلبان با قدرت بیشتر و به صورت یکدست وارد مجموعه مدیریت شهری شهرها و کلانشهرها شدند؛ با درایت بیشتر و پخته تر از شورای اول شهرها فعالیت کنند.
اما به نظر می رسد در زمان هایی که اصلاح طلبان به صورت یکدست در یک مجموعه تصمیم گیر و اجرایی وارد می شوند؛ جز شکست و تکرار تجربه های تلخ دستاورد دیگری ندارند.
البته انحلال شوراهای شهر در طول سال های اخیر تنها مختص به اصلاح طلب ها نیست بلکه در زمان هایی که اصولگراها نیز به صورت یک دست به این نهاد تصمیم گیر در حوزه شهری راه یافتند نیز در شهرهای کوچک تر این تجربه را داشتند مانند انحلال شورای شهر خرمشهر و یا اهواز در دوره سوم. اما به نظر می رسد که تعداد تجربه های تلخ انحلال آنها کمتر از تجربه انحلال در دوره اصلاحات است.
این مساله یک موضوع مهم را نشان می دهد اینکه ، زمانی که احزاب به صورت یکدست به یک مجموعه تصمیم گیری و حتی مدیریتی وارد می شوند، به این دلیل که مخالفان حزبی(به صورت کلی) را ندارند، بیشتر درگیر کش مکش های درون حزبی از یک طیف می شوند و همین مساله باعث می شود تا سرانجام این ورود به شکست و یا ارائه یک کارنامه ضعیف منجر شود.
اما زمان هایی که طیف های محتلف سیاسی به این مجموعه ها ورود داشته اند، اختلاف دیدگاه های سیاسی باعث شده تا لابی ها و فسادهای پشت پرده ای که امکان دارد در این فضاها بین اعضا با صاحبان قدرت و ثروت ایجاد شود؛ به دلیل اینکه هر لحظه امکان لو رفتن و افشاگری در این زمینه از سوی سایر اعضا با طیف سیاسی مخالف وجود دارد؛ کمتر شود. مگر اینکه در ارتکاب به یک تخلف یک ائتلاف جمعی متشکل از طیف های مختلف در نهادهایی مانند شوراهای اسلامی شهرها به وجود آید.
آنطور که سخنگوی وزارت کشور به خبرگزاری ایلنا گزارش داده است؛ کارنامه یک ساله ورود اصلاح طلبان به شوراهای اسلامی شهرها در پنجمین دوره فعالیت آنها انحلال 8 شورای شهر و سلب عضویت 283 از اعضا بوده است. کارنامه ضعیفی که معلوم نیست تا پایان دوره 4 ساله وضعیت آن به چه صورتی رقم بخورد.
مرور اخبار شبکه های مجازی در ماه های اخیر در حوزه مدیریت شهری اعم از شورا و شهرداری نه تنها در تهران بلکه در سایر کلانشهرهای کشور حکایت از افشاگری های رسانه ها و مردم درباره فسادهای اعضای شورای شهرهای کوچک و بزرگی است که با نام اصلاحات و با رای مردم به این نهاد تصمیم گیر و مهم راه یافتند اما در همان یک سال نخست دست خود را برای پیش برد اهداف حربی و شخصی رو کردند.
اتفاقی که در شورای شهر بابل افتاد که متعاقب ان 6 عضو از این شورا به دلیل فساد اخلاقی به دادگاه قضایی کشیده شدند، اتفاق خوبی در این حوزه به شمار نمی رود و این سوال را در ذهن شهروندان ایجاد می کند که وقتی در یک شهر کوچک 6 عضو یک شورا می تواند توسط یک زن و ماجراهایی که در یک آتلیه عکاسی به وجود می آید به فساد اخلاقی کشانده و برای از بین بردن فیلم هایی که در این زمینه تهیه شده حتی حاضر هستند مبالغ هنگفتی را بپردازند؛ در کلانشهرهای بزرگتر که اتفاقا تعداد اعضای شوراهای شهر آن نیز بیشتر است؛ امکان دارد که چه حوادث ریز و درشتی در حاشیه و پشت پرده آن به وجود آید؟
این اتفاقات زمانی که در شبکه های مجازی رسانه ای می شود؛ اعتماد مردم را بیشتر از قبل از مجموعه مدیریت شهری صلب می کند و ماجرا به این ختم می شود که شهروندان با علم بر اینکه می دانند مدیران شهری و اعضای شورا در جحت احقاق حقوق آنها، حتی به صحبت ها و درد دل های آنها گوش نمی دهند؛ با خود سوزی و یا اقداماتی این چنینی توجه مردم، رسانه ها و بعضا تا حدودی مدیران شهری را به مشکل پیش آمده جلب می کنند.
تمامی این اتفاقات هر چند در لحظه تاثیرات زیادی دارد؛ اما در طولانی مدت از نظر جامعه شناسی و حتی روان شناسی شهری تاثیرات مخربی را بر شهروندان و رابطه آنها با مدیریت شهری خواهد گذاشت.
هر چند در زمبنه انحلال و صلب عضویت اعضای شوراهای اسلامی شهرها وزارت کشور مسئولیت مستقیم دارد، اما به نظر می رسد که شوراعلی استان ها که اتفاقا از تمام شهرها نمایندگانی را در خود دارد باید به این مساله به عنوان یک بحران مدیریتی پیش آمده در مجموعه شورا و شهرداری نگاه کرده و با مطالعه این مشکلات را حل کند.
آنطور که سید سلمان سامانی عنوان کرده است: نظارت جدی بر عملکرد شوراها همواره مورد تاکید وزیر کشور بوده است که بر این اساس در دولت تدبیر و امید، اقدامات نظارتی وزارت کشور بر عملکرد شوراها منجر به انحلال ۸ شورای شهر و سلب عضویت ۲۸۳ نفر از اعضای شوراهای سراسر کشور شده است.
به گفته سخنگوی وزارت کشور؛ در صورتی که افراد مرتکب جرایم شده باشند، رسیدگی به جرم صرفاً در صلاحیت دستگاه قضایی است و در صورت اثبات آن در دادگاه، وزارت کشور از این حیث که عضو شورا عملی خلاف شئونات مرتکب شده است در امتداد برخورد قضایی مجازات‌های اداری لازم را به عمل می آورد.
البته اگر از انحلال شوراهی اسلامی شهر ها بگذریم، اختلافات دامنه دار برخی از اعضا در شوراهای شهرها و کلانشهرها نیز عاقبتی جز انحلال را برای آنها ندارد. مانند مشکلاتی که اکنو نشورای پنجم شهر تبریز با آن روبه روست و جرقه این اختلاف از همان ابتدا در جریان انتخاب شهردار ای نشهر زده شد و در نهایت بعد از یک ماه تعلل اعضا 7 نفر از 13 عضو شورا در نهایت شهردار این کلانشهر را انتخاب کردند.
البته در این میان شهر گرگان نیز در زمان انتخاب شهردار این شهر دچار کش مکش های زیادی شد.شورای شهر اردبیل هم در زمان انتخاب شهردار این شهر دچار این مشکل شد و در نهایت کاندیدای مورد نظر با تک ماده توانست صندلی شهردار این شهر را تصاحب کند.
البته هستند شهرهایی که هنوز به تصمیم جدی برای انتخاب شهردار این شهر نرسیده اند و هنوز اعلام کی کنند برای انتخاب شهردار وقت دارند. مانند اتفاقی که در شورای شهر کرمانشاه افتاده است و هر چقدر که فرماندار این شهر اصرار دارد تا تکلیف اداره شهر از سوی اعضا مشخص شوند، اما آنها در جواب فرماندار می گویند: هنوز وقت هست! به این دلیل که اکنون اعضای شورای این شهر بیشتر درگیر کش مکش های مربوطبه عزل و نصب های درون شهرداری کرمانشاه هستند و هنوزوقت به انتخاب شهردار این کلانشهر نرسیده است.!
شورای شهر اهواز نیز در طول تاریخ تشکیل شوراها تجربه زیادی در انحلال و درگیری میان اعضا داشته است یک بار در سال 89 بعد از برکناری شهردار این شهر، در نهایت شورای شهر نیز به انحلال کشیده شد یک بار هم همین سال گذشته فیلم دعوای لفظی دو عضو این شورا در شبکه های مجازی منتشر شد اما بعدها مشخص شد که این فیلم برای سال 93 بوده است اما برخی بر این باورند که هر جرقه ای در شورای شهر اهواز می تواند دوباره فضای این نهاد را بر هم زده و خاطره تلخ انحلال در دوره سوم را دوباره تکرار کند.
بررسی این مواردنشان می دهد به رغم آنکه شوراهای اسلامی شهرها به سن 20 سالگی خود رسیده اند اما هنوز بلوغ فکری لازم را در اداره شهرها به دست نیاورده اند و این آفتی است که نه از نگاه شهروندان و نه از نگاه نهادهای متولی مانند وزارت کشور و نه از دید نمایندگان مجلس مخفی می ماند.
مثلا در چی به بلوغ فکری رسیدیم؟ 
