نذر محیط زیست در ایام محرم/ روح محرم با تخریب محیط زیست همخوانی ندارد

به گزارش تیترشهر؛ نذر و نذری دادن یکی از مراسم‌های مذهبی است که در تمام ادیان الهی به آن اشاره شده و مردم جهان با آن آشنایی دارند. توسل جستن برای رفع بلا، دفع مصیبت ، گرفتن حاجت و یا خشنود کردن یکدیگر از اهداف نذورات است بدین ترتیب هر کسی می‌کوشید تا فضل و رحمت و محبت الهی را به شکلی به سوی خود جلب کند. دین اسلام، مسیحیت، یهود ، زدتشت و... همگی به فلسفه نذر و نذری دادن اشاره‌ای داشته‌اند. در جامعه ما نیز افراد برای به دست آوردن حاجات خود نیت نذرهای مختلفی را می‌کنند که این فرهنگ در ایام محرم نمود بسیار زیادی دارد؛
فارغ از اين حركت انسان دوستانه نياز است كه افراد خير به نكات هر چند ريز ولي موثر در سلامت مردم و محيط اطراف توجه جدي داشته باشند.

با توجه به قرار گرفتن در ایام شهادت اباعبدالله حسین و یارانشان هیئت ها و افراد مختلفی اقدام به پخش نذورات می کنند اما چگونگی ارائه آن در سال های اخیر چالش برانگیز شده و توجه فعالان زیست محیط، پزشکان و سایر دستگاه ها را به خود جلب کرده است.
بحث های مربوط به سلامتی، مصرف 300 درصدی پلاستیک در این ایام و به هم ریختگی فضای شهری اتفاقی است که در سال های اخیر انتقادهای بسیاری متوجه خود کرده است.

ابتدا اگر بخواهیم به بحث های مربوط به سلامتی ورود پیدا کنیم می توان عنوان کرد استفاده از ظروف یکبار مصرف پلاستیکی براي ارائه نذورات خطرات جدی برای سلامت دارد که متاسفانه در سال های اخیر به عنوان یک فرهنگ غالب نادرست در مراسمات مذهبي جهت دادن نذورات رواج یافته است.

ظروف یکبار مصرف پلاستیکی حاوی مواد زیانبار شیمیایی است که به محض مجاورت با مواد غذایی به ویژه غذاهای داغ مونومرهای موجود در آن آزاد شده و وارد محتویات ظرف می شود و ریختن انواع نوشیدنی‌ها و غذاهای داغ مانند چای،شیر و آش در آنها مضر است. ریختن غذای گرم در داخل ظروف یکبار مصرف پلاستیکی علاوه بر اینکه منجر به بروز انواع بیماری ها از جمله سرطان در افراد می شود، تولید انبوه زباله و بروز مشکلات زیست محیطی را نیز به دنبال خواهد داشت.

تا چند سال پیش که استفاده از ظروف یکبار مصرف پلاستیکی هنوز در میان مردم متداول نشده بود و مردم نذورات خود را در کاسه- های فلزی و بشقابهای ملامینی و استیل توزیع میکردند(ظروفی با قابلیت شستشو وعدم مشکلات زیستمحیط ) مشکلاتی برای نظافت و محیط زیست شهر وجود نداشت؛ ولی متاسفانه در چند سال اخیر بنا به عللی چون افزایش تولید ظروف یکبار مصرف پلاستیکی و پایین بودن قیمت این ظروف و همچنین راحتی استفاده از این ظروف (به علت نداشتن مشکلاتی همچون شست شو و غیره) نذورات بیشتر در ظروف یکبار مصرفی که از جنس پلاستیک می باشند توزیع می گردند که علاوه بر ایجاد مشکلاتی برای سلامتی مردم، اختلالات بسیاری در امر مدیریت محیط زیست و ارایه خدمات شهرداری ها ایجاد می نمایند، که بررسی و حل این معضلات از نظر بهداشتی، سلامتی، اقتصادی و مالی بسیار حایز اهمیت می باشند.

از طرف دیگر نحوه جمع آوری این پسماندها که گاه از بین پسماندهای تر و آلوده جمع آوری و دوباره بازیافت می شوند نیز حائز اهمیت می باشد که البته کارگاه های غیر بهداشتی در این امر را نباید نادیده گرفت و از آنها غافل شد .

مشكل ديگري كه ليوان هاي يكبار مصرف دارند بحث ريخت و پاشي است كه مردم پس از مصرف انجام مي دهند كه شهرداري بايد هزينه جمع آوري آن را تقبل كند و به ازاي هر ايستگاه صلواتي هزينه رفت و روب نيز اضافه مي شود. اين هزينه نيز به طور غير مستقيم از جيب شهروندان صرف شده و باعث مي شود ساعات زيادي شهر سيماي خوبي نداشته باشد.
ریختن زباله در معابر و جو ها است که سبب نا زیبایی شهری و گرفتگی کانال ها می شود؛ تعدادی از شهروندان پس از استفاده نذورات، با رها کردن ظروف یک بار مصرف در سطح شهر باعث آلودگی محیط می شوند. ورود این زباله ها در جوی آب و نهرهای داخل شهر ضمن ایجاد آب گرفتگی موجب مسدود شدن کانال ها می شود همچنین سبب نا زیبایی فضای شهری و کار چندین برابری کارکنان خدوم شهرداری می شود که با روح ایام محرم سازگاری ندارد.

همه مي دانيم كه بايد نسبت به جمع آوري زباله هاي ايجاد شده از نذري ها اقدام مناسب انجام داد و بايد از ظروفي كه صدمه اي به طبيعت وارد نكند، استفاده كرد و تدابير لازم باید از سوی سازمان های متولی و مردمی که اقدام به پخش نذورات می کنند صورت بگیرد.

طولانی بودن عمر این ظروف و تجزیه ناپذیری از عمده ترین مشکلات زیست محیطی می باشند. استفاده از ظروف یکبار مصرف گیاهی با عمر کوتاهی برای تجزیه باعث می شود تا عمر این کره خاکی افزایش یابد و زمینی زیبا و پاکیزه برای فرزندانمان به ارمغان بگذاریم.

نکته دیگر مباحث اقتصادی است؛ از طرفی ثروت خدادادی همچون مواد نفتی به جای اینکه در کشور به ساخت قطعات و تجهیزاتی صنعتی با کاربری بالا انجام شود و از مواد نفتی استفاده بهینه بشود ولی ما با ساخت ظروف یکبار مصرف پلاستیکی "طلای سیاه "را به چیز کم بها تبدیل می کنیم که استفاده از آن برای چند دقیقه است ودفع زباله آن نیز خیلی پر هزینه می باشد .در ضمن با کمبودکارخانه های بازیافت بسیاری از این پسماندها به چرخه بازیافت باز نمی گردند که علاوه بر خطرات زیست محیطی، هزینه های مصرفی نیز جبران نمی گردد.

اما راه حل چیست؟

در این راستا هر یک از دستگاه ها باید به وظایف خود عمل کنند. شهرداری در این خصوص باید به وظیفه ذاتی خود عمل کند که یکی از آنان قرار دادن سطل های زباله خشک است. چرا که سطح آگاهي مردم افزایش پیدا کرده است؛ اگر سطل زباله اي در مكان قرار داده شود ديگر شاهد ريخت و پاش زباله ها در سطح معابر كه ناشي از نذري مي باشد، نيستيم. خوشبختانه در سال جاري كمتر شاهد ريختن زباله در سطح معابر بوده ايم كه نشان از تاثير فرهنگ سازي مثبت در اين زمينه دارد.
هر ايستگاه صلواتي سطح شهر باید مراقب هزینه های مستقيم و غير مستقيم براي شهر باشد؛ هزينه هاي مستقيم ايجاد شده شامل هزينه پرسنلي كه شهرداري به پاكبان براي جمع آوري زباله اي اطراف ايستگاه ها صلواتي مي دهد و هزينه غير مستقيم اين امر كه مسئله بهداشتي استفاده از ظروف پلاستيكي است و براي سلامت جامعه خطر دارد.

از سوی دیگر جايگزينی مناسب ليوان هاي پلاستيكي يكبار مصرف در درجه اول ظروف گياهي است، پيشنهاد بعدي استفاده از ليوان هاي شيشه اي است. اما افراد براي تهيه اين دو ظرف مشكلاتي را دارند. ظروف گياهي هزينه اي دو تا سه برابر ليوان هاي پلاستيكي داشته و ليوان هاي شيشه اي مشكل دسترسي به شير آب براي شستشو را دارد.

ظروف كاغذي نيز متداول است كه آن هم زيان هاي خاص خود را دارد. لايه داخلي ظروف كاغذي نيز پلاستيكي است. از نظر بهداشتي استفاده از اين ظروف فرقي ندارد ولي نسبت حجم پلاستيك به كار برده شده از نظر محيط زيستي آسيب كمي را در برخواهد داشت.

حركت هاي خوبي در برخي شهرها صورت گرفته است كه ظروف را جمع آوري مي كنند. چندين سال است كه در تهران نيز اين امر صورت مي گيرد ولي نفس عمل ريختن زباله مذموم است.

در این راستا مردم باید تشویق شوند تا در درجه اول ظروف خود را در سطل های مخصوص قرار دهند و همچنین به همکاری با پاکبانان خدوم خدمات شهری مبادرت کنند.

در همین حال شهرداری و شورای شهر خلخال دست به ابتکار جالبی زدند و شعاری را که پیشتر در سال‌های قبل از سوی فعالان محیط زیست در فضای مجازی می‌چرخید تا مردم را از ریختن ظروف غذای نذری در خیابان‌ها منع کنند به‌ صورت بنر در سراسر شهر نصب کردند. روی این بنرها یکی از پاکبانان شهرداری به تصویر کشیده بود که در حال جارو زدن خیابان از لیوان‌های یکبار مصرف بود و زیر آن نوشته بود: «ظروف یکبار مصرف را داخل سطل زباله بیاندازید، رفتگر، جزولشکر یزید نیست!» بنرهای شهرداری خلخال در فضای مجازی نیز دست به دست چرخید، در همین حال برخی گروه‌های محیط زیستی نیز در روزهای تاسوعا و عاشورا نذر خود را با نیت کمک به پاکبانان به نذر محیط زیستی تبدیل کرده و اقدام به جمع‌آوری زباله در اطراف برخی تکایا و هیأت‌های مذهبی کردند.

از سوی دیگر ضمن مرور بر قوانین و مقررات مدیریت پسماند، متوجه می شویم که قانون، ماده و حتی تبصره ایی در مورد پسماند ظروف یکبار مصرف پلاستیکی در قانون اساسی ایران وجود ندارد. از این رو از مسئولان زیرربط خواهشمندیم تا تدبیری در این خصوص بیاندیشند؛ همچنین فرهنگ سازی توسط صدا و سیما ، آموزش های شهرداری ، ایجاد پوسترهای تبلیغاتی و همچنین تهیه و فراهم سازی امکانات جمع آوری پسماند ظروف یکبار مصرف از مساجد و هیات ها و انتقال به کارخانه های بازیافت نیز باید بیشتر مورد توجه واقع شود. برای سهل الوصولی امر جمع آوری، آموزش تفکیک در مبدا، ارائه کیسه زباله های مخصوص به این اماکن و جمع آوری در ساعات مشخص در طی شبانه روز که البته ساعات جمع آوری توسط مسولان زیربط به این اماکن اعلام شده باشد، ضروری است. علاوه بر این موارد آموزش نیروی انسانی اهمیت به سزایی دارد؛ آموزش فردی توسط افراد داوطلب، انتشار کتاب و مجلات آموزشی جهت استفاده عموم بصورت رایگان، ایجاد فرهنگ بازیافت و تفکیک از مبداء در میان مردم از طریق تبلیغات و رسانه های گروهی مثل رادیو، تلویزیون، روزنامه، پوستر و ... آموزش و ایجاد فرهنگ کاهش در تولید زباله و استفاده از ظروف قابل شستشو برای صاحبان نذور و تبلیغات و فرهنگ سازی بیشتر در مورد احساس مسئولیت درباره آینده از مواردی است که می توان بدان ها اشاره داشت.