به گزارش تیتر شهر: در یک دهه اخیر توسعه مترو آن هم در 200 جبهه کاری یکی از افتخاراتی بود که توانست مدیریت شهری تهران را به عنوان یک شهر در حال توسعه به جهانیان بشاناساند. روند توسعه مترو به عنوان ستون فقرات حمل و نقل عمومی کشور آنقدر زیاد بود که توانست رتبه بندی های بین المللی را در این زمینه جابه جا کند و جوایز و تقدیر نامه های جهانی را روانه دفتر شهردار وقت پایتخت کند.
هر چند در همان زمان نیز نسبت به روند توسعه خطوط مترو برخی از منتقدان ایراداتی را وارد می دانستند. اما نمی توان از تلاشی که برای گسترش مترو به عنوان اولین مد حمل و نقل عمومی در شهر تهران توسط مهندسان ایرانی انجام شد؛ به راحتی گذشت.
تکمیل خطوط مترو تهران فرصتی برای ارتقای کارنامه شهرداران تهران
طبق برنامه ریزی هایی که شهردار پانزدهم شهر تهران انجام داده بود، تعیین شده بود که پرونده 7 خط مترو تهران (با تمام کاستی هایی که وجود داشت) خیلی زودتر بسته شود. حتی برخی بر این باور بودند که تکمیل خطوط مترو و بهره برداری از آن در زمان محمد باقر قالیباف رقم خواهد خورد و این اقدام می تواند برای وی به یک برند تبدیل شود.
اما در 4 ساله دوم مدیریت شهری محمد باقر قالیباف، بدهی های شهرداری و اختلافات ریشه داری که آغاز ان با دولت نهم و پایان آن نیز با دولت دوازدهم بود؛ باعث شد تا همچنان پرونده مترو باز بماند و حتی در گزارش هایی که در دوره چهارم شورای شهر تهران مطرح شد؛ روند توسعه مترو 50 درصد از برنامه اصلی عقب بماند.
عقب ماندگی در تکمیل 7 خط مترو باعث شد تا حتی شهردار پانزدهم نتواند به وعده افتتاح هر ماه یک ایستگاه پایبند باشد و حتی مجبور به افتتاح نصف و نیمه بخش میانی خط 7 مترو شد که در دوره اصلاحات شهرداری تهران این بخش از خط مترو برای تامین تجهیزات ایمنی تعطیل شد.
توقف چرخ توسعه مترو تهران در دوره اصلاحات
توقف چرخ توسعه مترو در دوره جدید مدیریت شهری به عنوان یک نمره منفی که از دوره گذشت هبه جای مانده تعبیر و انتقادهایی به عملکرد شهردار سابق روانه شد. مصداق بارز این تحلیل ها نیز افتتاح نصف و نیمه خط 7 مترو بود که در صورت بروز حادثه سلامت مسافران را به خطر می انداخت.
با توجه به همراه شدن شهرداری با سیاست های دولت و یکسان شدن نگاه سیاسی آنا انتظار می رفت تا وضعیت تامین منابع مترو به نسبت دوره طولانی قبلی بهتر شود. اما در طول یک سال اخیر حتی این انتظار شهروندان نیز تامین نشد و باعث مایوس شدن تیم جدید مدیریت شهری از همکاری دولت نسبت به توسعه مترو شد.
اما به رغم تمامی این مسائل و مشکلات در سال 96 و همچنین 97 مجلس برای تامین منابع مالی مترو تسهیلاتی را برای شهرداری یهای کلانشهرها قرار داد که از جمله می توان به انتشار اوراق مشارکت، امکان برداشت از صندوق توسعه ارزی، کمک از محل صرفه جویی سوخت، دریافت فاینانس هدای داخلی و بین المللی و ... بود.
در دوره های گذشته شهردار پانزدهم شهر تهران توانسته بود تا با دریافت فاینانس و یا انتشار اوراق مشارکت بخشی از هزینه های توسعه مترو را تامین کند. اما در دوره جدید مدیریت شهری حتی مدیران جدید و اصلاح طلب شهرداری تهران نتوانستند از این امکانات که در قانون بودجه سالانه دولت در نظر گرفته شده بود؛ استفاده کنند.
تعلل شهرداری تهران به ویژه معاونت حمل و نقل و ترافیک در همراه کردن بانک های عامل جهت انتشار اوراق مشارکت و یا دریافت فاینانس هااقدامات تاثیرگذاری را در تامین منابع مالی مترو انجام دهد.
تعلل شهرداری تهران در استفاده از امکانات مالی دولت
در وقع یکی از دلایل عدم موفقیت شهرداری تهران در استفاده از این امکانات مالی دولتی را می توان به خاطر بدهی زیادی که به بانک ها دارد، دانست. بدهی 15 هزار میلیارد تومانی شهرداری تهران به سیستم بانکی کشور باعث شده تا بانک های عامل تمایلی به همکاری با مجموعه شهرداری تهران برای دریافت فاینانس و یا انتشار اوراق مشارکت نداشته باشند.
در واقع رفع این مشکل شهرداری تهران در تامین منابع مالی مترو نیاز به تاکید وزیر اقتصاد و رئیس بانک مرکزی به بانک ها دارد تا یک بار دیگر با شهرداری تهران جهت استفاده از این منابع مالی همراه شوند.
عدم همکاری بانک های عامل با تامین منابع مالی مترو
روی دیگر سکه مشکلات توسعه مترو وضعیت بد اقتصادی ای است که اکنون دولت با ان دست به گریبان است. نوسانات ارزی و پولی در کشور باعث شده تا بانک های عامل با تامل بیشتری دست به این ریسک بزرگ برای تامین منابع مالی مترو و شهرداری تهران بزنند و اگر همراهی های بانک شهر نبود شاید می توان این گونه گفت که درهای سیستم بانکی کشور به روی شهرداری تهران به طور کامل بسته باقی می ماند.
با انتخاب محمد علی نجفی به عنوا نشهردار شانزدهم شهر تهران و متعاقب ان با روی کار آمدن محمد علی افشانی به عنوان شهردار هفدهم پایتخت با توجه به اینکه آنها ارتباط خوبی با دولت داشتند، انتظار می رفت تا مشکلاتی که بر سر راه تامین منابع مالی مترو وجود دارد با وساطت دو شهردار اخیر تهران با دولت حل و فصل شود از همه مهمتر اینکه محسن پور سید آقایی به عنوان معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران نیز ارتباطات ریشه داری را با دولت و بدنه آن داشت اما تمرکز بیش از اندازه معاون وقت حوزه حمل و نقل به برخی از طرح های ترافیکی و حمل و نقلی مانند طرح ترافیک باعث شد تا مدت زمانی را که شهرداری تهران و به طور اخص تر شرکت هلدینگ مترو برای همراه کردن بانک ها جهت انتشار اوراق مشارکت و دریافت فاینانس ها داشتند، به سرعت سپری شده و این امکان مالی نیز برای شرکت مترو از دست برود.
موضوعی که امروز در تذکر چند نفر از اعضای شورای شهر تهران نیز به آن اشاره شد. حتی در حاشیه جلسه علنی امروز رئیس شورای شهر تهران در جمع خبرنگاران به این موضوع نیز اشاره کرد: با توجه به اینکه بانک شهر تأمین کننده اعتبار مالی خط 6 است اما از آنجایی که شهرداری نتوانسته به الزامات قراردادی خود از جمله واگذاری زمین در ازای سرمایه گذاری اقدام کند، بانک شهر عنوان کرده که بهتر است شهرداری تهران به تعهدات خود عمل کند.
مشکل اصلی بانک شهر این است که با استعفای مدیرعامل آن است و با توجه به اینکه مدیرعامل جدید تعیین نشده در نتیجه تکلیف این قرارداد بانک شهر با شهرداری تهران نیز به این زودی ها مشخص نخواهد شد.
انتشار اوراق مشارکت، فرصتی که از دست می رود!
انتشار اوراق مشارکت مترو برابر قانون بودجه دولت در سال 96 و 97 موضوع دیگری بود که توسط یکی از اعضای کمیسیون برنامه و بودجه شورای شهر تهران در صحبن علنی شورا به آن اشاره و تاکید شد.
به اعتقاد مجید فراهانی هر چند شهرداری تهران در دوره شورای شهر پنجم اولین تجربه انتشار اوراق مشارکت را تجربه کرد و بر اساس آن مجوز انتشار اوراق مشارکت توسط شهرداری برای تکمیل خطوط 6 و 7 را صادر کرد اما اکنون 6 ماه از مصوبه شورای شهر می‌گذرد و آنطور که باید مسئولان شهرداری نتوانستند از این ظرفیت استفاده کنند.
نکته قابل تامل در زمینه عدم استفاده شهرداری تهران از امکان انتشار اوراق مشارکت این است که اگر در گذشته مدیریت شهری پایتخت اولین مجموعه ای بود که می توانست اقدام به انتشار اوراق مشارکت توسعه مترو کند، اما اکنون شهرداری مشهد توانست گوی سبقت را از شهرداری تهران بگیرد که همین مقایسه نیز امروز به یک انتقاد از عملکرد مدیریت شهری تهران توسط اعضای شورای شهر تبدیل شد.
آنطور که مطالعات دبیر کمیسیون عمران و حمل و نقل شورای شهر تهران، نشان می دهد؛ شهرداری تهران می تواند با دو فاینانس ۳۴۸ میلیون یورویی، خطوط ۶ و ۷ مترو را تمدید کرد.
به گفته محمدعلی کرونی؛ برای تکمیل خطوط ۶ ، ۷ و ۳، فاینانس پیش بینی شده بود که دو فاینانس مهلت اعتبار آن از دست رفت، از این سه اعتبار خارجی برای خطوط ۶ و ۷ یک اعتبار ۳۴۸ میلیون یورویی برای خط ۶ است که از سوی چین و بانک عامل آن نیز مشخص شده اما متاسفانه تاریخ مهلت آن منقضی شده و باید در شورای اقتصاد این مجوز باردیگر تمدید شود.
فاینانس ۳۴۸ میلیون یورویی دیگری که برای خط ۷ پیش بینی شده بود، نیز متاسفانه به سرنوشت فاینانس اول این خط دچار شد.
این در حالی است که به گفته دبیر کمیسیون عمران و حمل و نقل شورای شهر تهران؛ فاینانس ۴۵۰ میلیون یورویی نیز برای خط ۳ در نظر گرفته شده که بانک عامل ندارد و شورای اقتصاد مجوز آن را صادر نکرده است. از این سه فاینانس، دو فاینانس همچنان امکان محقق شدن دارد و اگر مسئولان حمل و نقل تهران وقت را هدر نمی دادند، به راحتی قابل تحقق بود و خطوط ۶و ۷ با مشکل مالی کمتری تکمیل می شد.
گرانی ارز مشکل دیگر مترو تهران
این تعلل شهرداری تهران در روبه راه کردن محل های تامین منابع مالی اتفاق بزرگتری را برای مترو می تواند رقم می زند. این اتفاق مربوط به تامین تجهیزات مترو با توجه به گران شدن ارز است. هشداری که رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مترو نیز مطرح کرد و گفت: برای خرید تجهیزات خط ۶ مترو کمتر از ۴۵ روز فرصت داریم.
انطور که مرتضی الویری بیان کرده؛ با بیان اینکه در خط۶ مترو پیشرفت زیاد بوده اما تجهیزات کمتری نصب شده است، گفت: ما برای خرید تجهیزات این خط کمتر از ۴۵ روز فرصت داریم. این در حالی است که خطوط ۶ و ۷ مترو از مهمترین خطوط هستند که آغاز به کار آنها از نظر کاهش ترافیک و آلودگی هوا بسیار اثرگذار است.
با تمامی این موضوعات مشکلات مالی مترو این روزها بسیار بیشتر از گذشته شده است. عدم تامین به موقع منابع مالی این مجموعه باعث شده تا پیمانکاران شاغل در مترو طلب های مالی خود را نتوانند از شهرداری تهران وصول کنند همین مساله نیز باعث شده تا حقوق کارگران مترو نیز چند ماهی پرداخت نشود.
به گفته معاون نظارت شورای شهر تهران؛ از اواخر سال 96 تا حالا پرداخت حقوق کارگران مترو دچار وقفه شده است و شاهد پرداخت دستمزد حداقلی کارگران از سوی پیمانکاران به دلایل متعدد هستیم.
افشین حبیب زاده راهکار حل این معضل را این گونه می داند که شاید لازم باشد در صورت تداوم این وضعیت بندی در قراردادهای پیمانکاران بیاوریم که در صورت پرداخت دیرهنگام حقوق، از محل دریافت پیمانکار، حقوق پرداخت شود.
به نظر می رسد که محمد علی افشانی شهردار تهران باید در مورد حل مشکلات مترو فکر دیگری کند و این رخوتی را که معاونت حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران نسبت به این بخش مهم از وظایف سازمانی خود دچار شده از بین ببرد.
