به گزاش تیتر شهر ، چهاردهم تیرماه سال ۱۳۹۵ بود که رئیس جمهوری،
لایحه ایجاد هشت منطقه آزاد تجاری- صنعتی و ۱۲ منطقه ویژه اقتصادی را طی تشریفات قانونی
به مجلس شورای اسلامی تقدیم کرد. پس از آن نیز دولت یک لایحه جدید در خصوص ایجاد منطقه
آزاد قصر شیرین را به مجلس شورای اسلامی برد تا ایجاد این مناطق جدید در دستور کار
کمیسیون اقتصادی قرار گیرد.
انتقادهای مخالفان تشکیل مناطق آزاد جدید
این لایحه از همان زمانی
که مطرح شد تا کنون که حدود دو سال از آن می گذرد با اما و اگرهایی رو به رو بوده و
مخالفان زیادی دارد.مخالفان طرح معتقدند تعدد و گسترش مناطق آزاد و ویژه اقتصادی درکشور
به از بین رفتن تولید، افزایش پدیده قاچاق،کاهش نرخ اشتغال و تعطیلی بسیاری از واحدهای
تولیدی می انجامد و اکنون مناطق آزاد به محلی برای انبار کالاهای خارجی تبدیل می شود.
نگرانی از افزایش واردات یکی از دغدغه های مهم مخالفان بوده و واقعیت هم این است که
در مناطق ازاد معمولا تولیدات زیادی انجام نمی شود.علاوه بر واردات، فرارهای مالیاتی
از دیگر انتقاداتی است که به مناطق آزاد وارد می کنند.
فلسفه مناطق آزاد
البرت بغازيان استاددانشگاه تهران در گفت و گو با تيتر شهر در
اين باره گفت: فلسفه مناطق آزاد تجاري اين است كه يك منطقه از كشور را از بروكراسي
هاي اداري موجود خلاص كرده و وكمترين تعرفه های وارداتی و صادراتی در آن اعمال شود.همچنین
يكسري معافيت هاي مالیاتی نیز برای فعالان اقتصادی این مناطق در نظر گرفته می شود تا
بتوانند به خوبی از پتانسيل هاي آن منطقه استفاده کنند.
وی با بیان این که منطقه
آزاد تجاري بايد از نظر مكان يابي نيز مناسب باشد، تصریح کرد: مناطق آزاد باید در جوار
آب هاي آزاد يا يك منطقه مرزي باشد تا با كشورهاي هم مرز مراودات تجاري، تولیدي و صنعتي
داشته باشند.
برخی مناطق ازاد محدود به یک کشور خاص اند
به گفته این استاد دانشگاه بررسي ها نشان مي دهد كه بسيار از
مناطق آزاد کشور از اين ويژگي ها برخودار
نیستند. در واقع به جز چابهار، كيش و قشم بقيه مناطق به نوعي محدود به يك كشور خاص
اند و مجبورند فقط با آن کشور مبادلات داشته باشند .در مجموع می توان گفت اکثر آن
ها فاقد پتانسيل هاي مورد نیاز مناطق آزاد هستند. مناطق آزاد موجود آن چنانکه باید
موفق نبوده اند، بنابراین ایجاد مناطق آزاد جدید چندان منطقی به نظر نمی رسد.
به گفته این کارشناس اقتصادی برخي مسوولان فكر مي كنند دلیل
عدم موفقيت مناطق آزاد به تعداد کم آن ها بر می گردد و به دنبال تشكيل مناطق جديد هستند.
در حالي كه اين گونه نيست زيرا نه اين مناطق نه توليدي وصنعتي شده و نه سكوي صادرات
شده اند بلكه اكثرا به گلوگاه هاي واردات تبديل شده اند.
تشکیل مناطق آزاد نیاز به شیوه های جدید مدیریتی دارد
وی ادامه داد: تشكيل مناطق آزاد جديد بايد به گونه اي باشد كه
شرايط منطقه آزاد را داشته و با شيوه ای متفاوت اداره شوند. اما اگر با همین شیوه
و طرز تفکر مناطق جدیدی ایجاد شود، شاهد مشکلات جدیدی در این مناطق خواهیم بود.
یکی از انتقاداتی که به مناطق آزاد وارد می کنند، قاچاق
کالا در این مناطق است. بغازیان در این باره گفت: اکثر مناطق آزاد مستعد پولشويي و
قاچاق هستند اما اين كه قاچاق در آن ها صورت
مي گيرد را نه تاييد و نه رد مي كنم .
او ادامه داد: اكنون مناطق آزاد از فلسفه وجودي خودشان دور شده
اند و جذب سرمايه گذاري خاجي و ايجاد اشتغال و صادرات در آن ها صورت نگرفته است.
با وجود این انتقاد ها مرتضی بانک دبیر شورای عالی مناطق آزاد
معتقد است انجام واردات از مناطق آزاد به دلیل نبود محصولات رقابتی داخلی با محصولات
خارجی است و این مناطق سهم اندکی در واردات دارند.موافقان ایجاد مناطق تجاری جدید نیز عقیده دارند افزایش
مناطق آزاد و ویژه اقتصادی می تواند به رشد بهره وری و استفاده از ظرفیت های کشور کمک
کند.
لازم به یادآوری است، براساس این لایحه، به دولت اجازه داده
میشود در استانهای گلستان(اینچهبرون)، ایلام(مهران)، اردبیل(اردبیل)، سیستان و بلوچستان(سیستان)،
کردستان(بانه – مریوان)، هرمزگان(جاسک)، بوشهر(بوشهر)، منطقه آزاد تجاری – صنعتی را در محدودههایی که به
تصویب هیاتوزیران میرسد، ایجاد کند.