قرار بود تا باغ پرنده ها در دل جنگل های لویزان به یکی از مقاصد بزرگ گردشگری شمال شرق تهران تبدیل شده و جای کابوس آسیب های اجتماعی رود دره لویزان را که پر بود از معتادان متجاهر و کارتنخواب ها را بگیرد. اما بعد از گذشت 6 سال هنوز مشکلات حل نشده زیادی دارد. از واردات پرنده های قاچاق برای افتتاح فاز نخست این باغ گرفته تا ایمن نبودن راه های ایجاد شده برای بازدید گردشگران که امکان بروز اتفاقات ناگوار برای آنها وجود دارد.
به گزارش تیتر شهر: در دهه 80 جنگل های لویزان که به عنوان یکی از مناطق بکر گردشگری و منابع طبیعی شهر تهران بر بلندای شمال شرقی تهران و در محدوده مدیریتی منطقه 4 قرار دارد، به پاتوق معتادان متجاهر و توزیع کنندگان مواد مخدر تبدیل شده بود.
رود دره لویزان که در میان این جنگل وجود داشت، پر بود از آسیب های اجتماعی و چهره نازیبایی را برای این محدوده ایجاد کرده بود و سایه ناامنی بر درختان جنگل لویزان مستولی شده بود.
زمانی که محمد باقر قالیباف، شهردار تهران شد، با توجه به تجربه ای که در نیروی انتظامی داشت و بسیاری از پاتوق های آسیب های اجتماعی را در منطقه 4 از لویزان گرفته تا خاک سفید می شناخت؛ تصمیم گرفت تا با ساماندهی معتادان و مواد فروشان و کارتنخواب های این محدوده، این فضا را که در دل جنگل لویزان قرار داشت؛ به یکی از بزرگترین مراکز گردشگری پایتخت تبدیل کند.با توجه به اینکه بوستان طبیعی و حفاظت شده لویزان با گونه های جانوری و گیاهی خاصی که دارد، در کنار رود دره لویزان قرار داشت؛ تصمیم بر این شد تا قسمت بالایی رود دره بعد از پاکسازی به بزرگترین باغ پرندگان کشور تبدیل شود.
عملیات عمرانی این پروژه به سرعت آغاز شد و از این طرح به عنوان یکی از ابر پروژه های مدیریت شهری نام برده شد.
این باغ در ۲ فاز طراحی شده‌است. فاز اول به نام «دشتچر» نام‌گذاری شده‌است و شامل پرنده‌هایی است که در قفس نگهداری می‌شوند یا توان پرواز ندارند. فاز دوم که مساحتی معادل ۶.۲ هکتار دارد و در محدوده شمالی احداث شده‌است، «آبچر» نام دارد. «آبچر» مخصوص پرندگانی است که قابلیت پرواز دارند، پوسته و توری طراحی شده برای این بخش از خروج پرندگان از این فضا جلوگیری می‌کند. احداث این باغ ۳ سال به طول انجامید.یکی از مزیت های این باغ که در همان سال ها تبلیغات زیادی روی آن از سوی شهرداری تهران انجام شد؛ پرندگان منحصر به فردی بود که به گفته مدیران آن دوره شهرداری تهران از نقاط مختلف جهان راهی باغ پرندگان تهران شده بودند تا در قفس های فلزی ای که برای آنها ایجاد کرده بودند؛ زیبایی دیگری به این باغ بدهند.
حتی برخی از پرندگان مانندی طوطی های رنگارنگ و کاسکوهای آمریکای مرکزی نیز در شرایطی که امکان نزدیک شدن گردشگران و بازدید کنندگان این مجموعه با آنها وجود داشت؛ درون این باغ خودنمایی می کردند.
در واقع سعی شده بود تا از قوی های سیاه تا انواغ کبوترهای خاص و لاکچری و گران قیمتی که در کشورهای اروپایی یافت می شود، یک جفت در باغ پرندگان تهران وجود داشته باشد.
در لابه لای بوته ها و درختان این مجموعه نیز کپک های خاکی رنگ کوچک نیز آزادانه زندگی می کردند.
اما بعد از مدتی کارشناسان محیط زیست عدم رسیدگی های پزشکی و درمانی این پرنده ها و نبود یک مرکز درمانی و دامپزشکی در صورت بروز بیماری را به عنوان یکی از ایرادات این مجموعه قلمداد کردند و در این زمینه کنش هایی بین شهرداری تهران و محیط زیست استان تهران به وجود آمد.
البته در زمان هایی که خبر بیماری آنفلانزای مرغی به گوش می رسید نیز درهای این باغ بزرگ برای عدم سرایت این بیماری به مردم بسته می شد. حتی در زمانی نیز اعلام شده بود که مردم می توانند پرندگان خانگی خود را از جوجه های اردک و مرغ گرفته تا پرنده های آواز خوان خود را می توانند به این باغ اهدا کنند.
فاز اول باغ پرندگان که در اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۲ افتتاح شدو به بهره‌برداری رسید. در قسمت ورودی محوطه باغ اولین چیزی که جلب توجه می‌کند طوطی‌های سخنگو هستند که به شما خوشامد می‌گویند. پرندگانی نظیر کبوتر، طوطی، کلاغ، خروس، فنج . . .. در این محوطه قرار گرفته‌اند.
باغ پرندگان تهران محدوده بزرگی دارد و به دلیل طراحی مسیرهای پیچ در پیچ در آن مسیر طولانی را شامل می‌شود. با توجه به اینکه ورودی باغ در بالاترین قسمت آن قرار دارد و از بالا تقریباً محوطه باغ قابل رویت است.
در شمالی‌ترین قسمت باغ پرندگان بزرگترین قفس آن جلب توجه می‌کند که گونه‌هایی از عقاب‌ها بر روی درختان تنومند اما بی شاخه در آن قرار داده شده‌اند.
برخی گونه‌های لاشخور هم در این قفس به چشم می‌خورند، گونه‌هایی از جغد، شاهین نیز در قفس‌های کوچکی در آن قرار گرفته‌اند. در قسمت میانی باغ پرندگانی نظیر قرقاول، طاووس، پلیکان، فلامینگو و . . . . قرار گرفته‌اند.
این محدوده توسط آبشارها و برگه‌های بزرگی که از بالادست باغ آبگیری می‌شوند احاطه شده‌است. دوطرف برگه‌های آب توسط پل‌های چوبی و زیبایی به هم وصل شده‌است. در محدوده جنوبی باغ هم پرندگان نام آشنایی هم چون اردک، قوی سیاه و سپید، غاز و . . . به چشم می‌خورند.
ابتدای سال 95 بود که محمد باقر قالیباف تصمیم گرفت سازه عمرانی فاز دو باغ پرندگان را در آخرین روزهای مدیریتی خود در شهر تهران به بهره برداری برسد و در حالی این بخش ازباغ پرندگان افتتاح و به بهره برداری رسید که هیچ پرنده آبچری در آسمان فلزی آن به پرواز در نیامد.
ازسوی دیگر ساکنان محله استقلال و استخر که در نزدیکی باغ پرندگان قرار دارند، از بوی نامطبوعی که به دلیل عدم رسیدگی مناسب شاکی بودند و گاهی این بو تا پایین خیابان استقلال و تقاطع دلاوران نیز استشمام می شد.
بعد از تغییر مدیریت شهری تهران و البته تغییر شهردار منطقه، بررسی هایی که انجام شد؛ نشان داد که حتی بخش عمرانی فاز دو که در اواخر دوره شهردار اسبق تهران به بهره برداری رسیده است نیز دارای نواقص زیادی است.
به گفته شهردار منطقه 4 ؛ به عنوان مثال همچنان بسیاری از توری های این باغ فاقد صاعقه گیر هستند. همچنین در مورد ایجاد مرکزی برای درمان بیماری پرندگان، فضایی برای اسکان کارگری و از همه مهمتر ایمنی آن نیز بحث های متعددی وجود دارد.
اما در کنار تمام نواقصی که در باغ پرندگان تهران قرار دارد، ورود قاچاقی پرندگان فاز اول این مجموعه نیز شنیدنی است. در واقع برای افتتاح این قطب گردشگری شمال شرق تهران مدیران اجرای این مجموعه به صورت قاچاق تمامی پرندگان گران قیمت از طوطی های سخنگو تا کبوترهای پا پر انگلیسی و عقاب های نوک زرد آمریکایی را وارد کشور و این مجموعه کردند.به گفته علیرضا حسینی در مورد ورود قاچاق این پرندگان همچنان شهرداری تهران درگیر شکایت هایی است که سازمان محیط زیست کشور به و یژه اداره کل محیط زیست استان تهران هستند و هنوز پرونده قاچاق پرنده در زمان محمد باقر قالیباف به باغ پرندگان در مراجع قضایی باز است.
با توجه به اینکه حکم واردات اجناس چقاچاق در ایران امحاء است معلوم نیست که حکم نهایی قاضی در مورد این پرونده چه خواهد بود؟
زمانی که یک پرنده به صورت قاچاق وارد کشور می شود، در واقع شرایط زیستی این حیوانات از سوی قاچاقچیان رعایت نمی شود و همین عدم توجه باعث خواهد شد تا برخی از گونه های نادر پرندگان تلف شوند.
به نظر می رسید اگر در آن زمان شهردار پانزدهم تهران فکر می کرد که واردات پرنده های قاچاق به تهران و این مجموعه به عنوان یک پرونده قضایی بر علیه وی و مدیرانش محسوب خواهد شد؛ حتما به فکر خرید پرنده های نادر از کوچه مرغی مولوی و یا مرکز خرید و فروش پرنده های زینتی که در بزرگراه خلیج فارس ایجاد شده بود؛ می افتاد.
در ان زمان حتی شایعه شده بود که امکان وارد کردن پنگوئن از قطب شمال نیز وجود دارد و معلوم نبود قاچاقچیان ظرف چه مدت زمانی قرار بود تا یک جفت پنگوئن را با چه ترفندی به باغ پرندگان تهران برسانند
البته این باغ هنوز ایمنی لازم را برای گردشگران و بازدید کنندگان این مجموعه نیز وجود ندارد. آنطور که شهردار منطقه 4 می گوید؛ حدود یک کیلومتر از مسیر این باغ که نرده های حفاظ ندارد این در حالی است که در این مسیر که برای تردد مردم در نظر گرفته شده است، دره هایی قرار دارد که احتمال بروز هر حادثه و خطری را برای گردشگران به وجود می آورد.
نظافت و بهره برداری مناسب از این مجموعه نیز یکی دیگر از معضلاتی است که باغ پرندگان با ان دست به گریبان است. به نظر می رسد که برون سپاری بهره برداری ازاین مجموعه به جای استخدام کارمند و یا انتقال کارکنان شهرداری منطقه 4 به این مجموعه بهترین راه باشد.
از همه مهمتر اینکه شهرداری تهران اقدام به ایجاد یکی از بزرگترین مراکز ننگهداری پرندگان نادر کرده است که هیچ دستور العملی برای طریقه نگهداری و حفاظت از این جانواران ندارد. حتی از تجربه های باغ رضوان اصفهان نیز در این زمینه تا قبل از این دوره مدیریت شهری تهران استفاده نشده بود.
به همین خاطر است که به تازگی شهرداری منطقه 4 تهران طی تفاهم نامه ای با اداره کل محیط زیست استان تهران قرار است دراین زمینه با یکدیگر همکاری داشته باشند.
از قرار معلوم برنامه ریزی شده تا فاز دوم این باغ در نیمه اول امسال به بهره برداری برسد اما باید دید که مدیران این دوره شهرداری تهران قرار است که پرندگان آبچری که قرار است زیر آسمان فلزی فنس های این باغ به پرواز در آینده باز هم قاچاقی وارد می شوند یا تنها از گونه های پرندگان آبچر داخل کشور استفاده خواهد شد.
