مهناز افشار در فیلم گلشیفته
این مطلب روی حرف و بحث ها شکل نگرفته بلکه وقتی دامنه نظرها را دیدیم، یاد بازیگران دیگری افتادیم که با چادر جلوی دوربین رفته اند ولی واکنش به همراه نداشته. مجموعه نقش های بازیگران مطرح سینما که چادر داشته اند، در مطلب پیش رو گردآوری شده و نقبی هم به ماحصل کار زده ایم. فریما فرجامی، گلچهره سجادیه، آنا نعمتی و پریناز ایزدیار هم می توانستند در این فهرست حضور یابند که حجم مطلب اجازه نداد. این نکته را هم یادآوری کنیم که فارغ از همه واکنش ها، بازی مهناز افشار در «گلشیفته» قابل دفاع است و در قسمت اول ثابت کرد درک درستی از شخصیت، جایگاه او و نوع استفاده ای که از پوشش چادر می کند، دارد.
مهناز افشار؛ گلشیفته
چه کسی آن را ساخت؟ بهروز شعیبی، بعد از ساخت سریال «پرده نشین» برای تلویزیون، حالا دومین سریالش را به اسم «گلشیفته» در شبکه نمایش خانگی ساخته است. تا الان فقط یک قسمت سریال به بازار آمده
چه نقشی: افشار در این سریال نقش راحله گلشیفته، استاد و رئیس دانشگاه را بازی می کند. او بسیار متمول است و هر کاری می کند تا بتواند چهره موفقی باشد.
دلیل دراماتیک: مهناز افشار استاد معماری دانشگاه است اما به نظر می رسد علت چادر سر کردن او زیاد ربطی به حرفه اش ندارد. از اطلاعاتی که راجع به شغل همسرش شنیده ایم، به نظر می رسد علت چادر سر کردن او به جایگاه همسرش در دستگاه سیاسی مرتبط باشد. او در همان قسمت اول به عنوان رئیس دانشگاه هنر و معماری هم انتخاب شد و این چادر حالا دیگر کاملا به شخصیت اش در سریال می آید. البته فعلا فقط یک قسمت سریال را دیده ایم و معلوم نیست در آینده چه اطلاعاتی درباره زندگی و شخصیت او در قصه ببینیم.
تجربه های دیگر: تا پیش از این هیچ وقت و در هیچ فیلمی چادر مشکی به سر نداشت اما در «یک عاشقانه ساده» به واسطه زندگی در روستا، با چادر رنگی در محل رفت و آمد می کرد. مخاطبان در گلشیفته برای اولین بار روی سر افشار چادر مشکی دیدند و برای همین هم این تغییر خیلی به چشم آمد.
موفقیت نقش: همین که افشار با چهره ای کاملا متفاوت ظاهر شده اتفاق جالبی است منتها هنوز باید مدتی بگذرد تا بشود درباره این نقش قضاوت کرد.
مهتاب کرامتی؛ بیست
چه کسی آن را ساخت؟ عبدالرضا کاهانی سال 1387 بعد از ساخت دو فیلم «آدم» و «آنها»، سراغ ساخت فیلم «بیست» رفت. او به واسطه این فیلم بسیار مورد توجه قرار گرفت و از آن به بعد به عنوان یک کارگردان کاربلد شناخته شد.
چه نقشی: کرامتی در این فیلم نقش یک زن تنها و بی سرپرست را داشت که حتی سقف هم بالای سرش نبود. او با یک بچه کوچک در رستوران کارگری می کرد. غذایش را از همانجا می برد و شب ها هم جایی برای ماندن نداشت.
دلیل دراماتیک: چادر سر کردن مهتاب کرامتی در فیلم بیست، دلیل مهمی داشت. او متعلق به سطح پایین جامعه بود اما با این حال حاضر نمی شد برای بهتر شدن وضعیت اش دست به هر کاری بزند. این چادر یک جورهایی نشانه حجب و حیای درونی او و تعلقش به خانواده ای سنتی و مذهبی بود که در آخر داستان برای شناخت شخصیت به کارمان می آید.
تجربه های دیگر: مهتاب کرامتی اولین بار در سریال «خاک سرخ» ابراهیم حاتمی کیا با چادر سیاه ظاهر شد. او نقش یک مادر جنوبی را داشت و این چادر کاملا با تعریف شخصیت اش مرتبط بود. او علاوه بر «بیست» و «خاک سرخ»، در تله فیلم «آذر» به کارگردانی فرزاد موتمن هم نقش یک زن چادری را بازی کرد. سال 89 در فیلم سینمایی «آلزایمر» به کارگردانی احمدرضا معتمدی هم به عنوان زنی از خانواده ای سنتی جلوی دوربین رفت و آنجا هم چادر به سر داشت.
موفقیت نقش: برای این نقش، از جشنواره بیست و هفتم برنده بهترین بازیگر نقش مکمل زن شد.
نیکی کریمی؛ سارا
چه کسی آن را ساخت؟ داریوش مهرجویی «سارا» را سال 71 ساخت که جزو بهترین آثار این کارگردان دسته بندی می شود.
دلیل دراماتیک: نیکی کریمی نقش زنی به نام سارا را بازی می کرد که از نظر پایگاه اجتماعی متعلق به طیف سنتی است. بنابراین چادر یکی از عناصر شناسنامه ای او محسوب می شد.
تجربه های دیگر: نیکی کریمی جزو بازیگران رکوردداری است که نقش خانم های چادری را بازی کرده. در این میان بیشتر تجربیات او مربوط به سال های اخیر است و بعد از «سارا» تا سال ها او در چنین شمایلی دیده نشد. نیکی کریمی در «دوزن» تهمینه میلانی، «بشارت به یک شهروند هزاره سوم» ساخته محمدهادی کریمی، «تلفن همراه رئیس جمهور» به کارگردانی علی عطشانی، «دیوانه ای از قفس پرید» ساخته احمدرضا معتمدی و «بیداری» به کارگردانی فرزاد موتمن هم نقش هایی برعهده داشت که به اقتضای موقعیت شغلی و طبقه ای شان، چادر به سر می کردند.
بازیگر چه موقعیتی داشت؟ اولین بار که نیکی کریمی در فیلم «سارا» در نقش یک زن چادری ظاهر شد، بازیگری مطرح بود و شهرتش به واسطه «عروس» عمومی شده بود. با این حال نقش های چادری او در دوره شهرت کنونی به دست آمده است.
موفقیت نقش: نیکی کریمی به خاطر بازی در «سارا» موفق به دریافت دو جایزه بهترین بازیگر زن از جشنواره های سن سباستین و سه قاره نانت در سال 1992 شده است. این فیلم و «دیوانه ای از قفس پرید» جزو نقش های تحسین شده کارنامه خانم کریمی به حساب می آید.
هدیه تهرانی؛ دوئل
چه کسی آن را ساخت؟ احمدرضا درویش «دوئل» را سال 1382 آماده اکران کرد که نخستین بار در جشنواره بیست و دوم فیلم فجر به نمایش درآمد.
دلیل دراماتیک: هدیه تهرانی در فیلم «دوئل» نقش دختری جنوبی را بازی کرد که با توجه به خاستگاه، چادر حزو کاراکتر او بود. هانیه در طول روایت داستان باید چادر به سر می داشت که شکل آن مطابق با الگوی خانم های جنوبی است.
تجربه های دیگر: تهرانی یکی سال بعد در چند سکانس فیلم بهمن فرمان آرا یعنی «یک بوس کوچولو» هم چادر به سر داشت. فرمان آرا در این فیلم به شرح سفر و در نهایت مرگ دو نویسنده می پردازد. او برای فرشته مرگ هدیه تهرانی را انتخاب کرد که چهره اش قرابت کاملی با نقش دارد. او در نقش الهه مرگ بازی کرد که به اقتضای موقعیت کاراکتر، وارد جلد شخصیت های دیگر از جمله افسر نیروی انتظامی می شد و خب باید چادر به سر می داشت. هدیه تهرانی در «چهارشنبه سوری» اصغر فرهادی هم چادری بودن را تجربه کرد. این اتفاق در سکانس رخ داد که او می خواست توسط همسرش شناخته نشود.
بازیگر چه موقعیتی داشت؟ هدیه تهرانی به عنوان سوپراستار این سه نقش را پذیرفت.
موفقیت نقش: هر سه فیلم جزو نقش های موفق تهرانی محسوب می شوند. او برای «چهارشنبه سوری» سیمرغ فجر و تندیس خانه سینما دریافت کرد. البته این جایزه به خاطر بازی قدرتمند او در نقش زنی بحران زده به او رسید.
سحر دولتشاهی؛ عرق سرد
چه کسی آن را ساخت؟ سهیل بیرقی، کارگردانی که دو سال پیش با فیلم سینمایی «من» مورد توجه قرار گرفت امسال «عرق سرد» را به جشنواره فجر فرستاد.
چه نقشی: دولتشاهی در عرق سرد نقش مهرانه نوری، سرپرست تیم فوتسال بانوان را داشت.
دلیل دراماتیک: مهرانه نوری به دلیل جایگاهی که در فدراسیون داشت، مجبور بود با چادر ظاهر شود. با توجه به خلق و خویی که از او در فیلم می بینیم، می توانیم مطمئن باشیم چادر فقط وسیله رسیدن او به اهدافش است اگرنه اعتقاد چندانی به آن ندارد. نوری از ابتدا فقط به دنبال پیشرفت است و برای نیل به این هدف دست به هرکاری می زند. او حتی برای این که موقعیتش به خطر نیفتد، مدام با دخترها درباره پوشش و این که آستین تان بالا نرود، هدبند یادتان نرود و... چانه می زند. یکی از جذاب ترین ویژگی های بازی سحر دولتشاهی در این نقش، دقیقا همخوان کردن لحن صحبت کردن و نمایش علایق چنین فردی است.
تجربه های دیگر: اولین بار در عرق سرد دولتشاهی با چادر مشکی مقابل دوربین قرار گرفت و از این جهت خیلی مورد توجه قرار گرفت اما پیش از این در فیلم «آسمان زرد کم عمق»، با چادر سفید حضور پیدا کرده بود. او در آن فیلم نقش یک تازه عروس شهرستانی را داشت که چادر را همراه لباس های رنگ روشن اش روی سر انداخته بود.
موفقیت نقش: دولتشاهی به خاطر حضور کاملا متفاوت اش در فیلم عرق سرد، سیمرغ بهترین بازیگر نقش مکمل زن را از جشنواره فجر امسال گرفت.
لیلا حاتمی؛ پریدخت
چه کسی آن را ساخت؟ سامان مقدم سال 86 سریال «پریدخت» را روانه آنتن کرد که قصه آن از دل تاریخ معاصر و اتفاقات دهه بیست تا دهه چهل گرفته شده بود.
دلیل دراماتیک: وقتی داستان در دهه بیست ایران بگذرد، طبیعی است که پوشش بازیگر منطبق با الگوی ان زمان است. برای همین است که لیلا حاتمی در نقش پریدخت، حتی رونده به صورت دارد.
تجربه های دیگر: شاید فیلم های «لیلا» و «سر به مهر» مثال های ملموس تری از تجربه بازیگری لیلا حاتمی در نقش یک خانم چادری باشد. او در فیلم «لیلا»ی داریوش مهرجویی نقش دختری را بازی می کند که اصالتا چادری نیست اما به خاطر شرایط و موقعیت در یکی دو سکانس انتهای فیلم و درست جایی که درش ب عروسی همسرش نمی تواند فضای خانه را تحمل کند، چادر سر می کند. حاتمی در فیلم سینمایی «سر به مهر» به کارگردانی هادی مقدم دوست هم، نقش دختری را بازی می کند که از یک زمانی به بعد تصمیم می گیرد از زندگی قبلی اش فاصله بگیرد و نماز بخواند. درواقع نماز خواندن یکی از خصلت های اوست. با این حال پوشش چادر را برای مراودات اجتماعی انتخاب نکرده و برای همین فقط او را در حین نمازخواندن با چادر رنگی می بینیم.
بازیگر چه موقعیتی داشت؟ «لیلا» که آغاز رسمی فعالیت های حاتمی بود ولی زمان بازی در سریال «پریدخت» و فیلم «سر به مهر» تبدیل به سوپراستار شده بود.
موفقیت نقش: این سه نقش جایزه ای برای لیلا حاتمی به همراه نیاورد. در این میان «لیلا» همچنان جزو نقش های به یادماندنی کارنامه او به شمار می رود و بازی اش تحسین می شود.
فاطمه معتمد آریا؛ اینجا بدون من
چه کسی آن را ساخت؟ سال 89 بهرام توکلی یکی از بهترین فیلم هایش با نام «اینجا بدون من» را ساخت.
دلیل دراماتیک: فاطمه معتمد آریا در فیلم «اینجا بدون من» نقش مادری سنتی از طبقه پایین جامعه را بازی می کند. پس طبیعی است که وقتی برای امور یومیه به بیرون از منزل می رود، چادر سر کند و با این پوشش در جامعه ظاهر شود.
تجربه های دیگر: فاطمه معتمد آریا از جمله بازیگرانی است که نقش شخصیت های چادری را زیاد بازی کرده است.«ریحانه» از تجربیات اولیه اوست و البته پرسر و صداترین آن «پریناز» است که حتی از سوی برخی عنوان می شد شخصیت او توهین به خانم های چادری است. معتمد آریا نقش زنی مذهبی را بازی می کند که زیاد از حد وسواس دارد اما با اکران فیلم مشخص شد، قصد توهین نداشته و هدفش آسیب شناسی یک موضوع بوده است. معتمد آریا در سریال های تلویزیونی هم نقش چادری داشته که معروف ترین آن «زیر تیغ» است؛ زنی از طبقه میانی جامعه با عقاید سنتی. او در «آباجان» که نوروز امسال اکران شد هم شخصیتی چادری را بازی کرده است.
بازیگر چه موقعیتی داشت؟ معتمد آریا خیلی زود به عنوان بازیگری مطرح شناخت شد و نقش هایی که با چادر بازی کرده، مربوط می شود به دوران شهرت او.
موفقیت نقش: معتمدآریا از جشن خانه سینما برای «اینجا بدون من» تندیس گرفت. او در سریال و فیلم هایی که اشاره شد هم خوش نقش ظاهر شده است.
باران کوثری؛ صاحبدلان
چه کسی آن را ساخت؟ یازده سال پیش محمدحسین لطیفی یکی از بهترین سریال هایش را برای ماه رمضان ساخت و از باران کوثری دعوت به همکاری کرد.
چه نقشی: کوثری در این سریال نقش دختر جوانی به اسم «دینا» را داشت. او دختر نجیب سید خلیل صحاف زاده بود که همراه پدرش وارد وقایع عجیب زندگی او می شد. این به یکی از مهم ترین نقش های کوثری تبدیل شد و در کارنامه بازیگری اش برای همیشه پررنگ ماند.
دلیل دراماتیک: طبیعتا از آنجایی که دختر یک پدر کاملا مذهبی بود و در خانواده ای سنتی، در محله ای قدیمی زندگی می کرد، باید با پوشش چادر در این نقش ظاهر می شد. داستان زندگی سید خلیل صحاف زاده با قرآن و مسائل ماورایی گره خورده بود و پوشش دختر این خانواده نمی توانست چیزی متفاوت از آنی باشد که حسین لطیفی برای باران کوثری در نظر گرفته بود. دینا علاوه بر پوشش، رفتارش هم درست مثل دختران نجیب خانواده های مذهبی بود.
تجربه های دیگر: کوثری سال 83 در فیلم سینمایی «گیلانه» به کارگردانی رخشان بنی اعتماد هم در نقش یک دختر چادری حضور داشت. او یک بار دیگر هم در فیلم «من مادر هستم»، زمانی که به عنوان مجرم به زندان رفت چادر به سر کرد. باران کوثری در نمایش «روایت ناتمام یک فصل معلق» هم با چادر روی صحنه رفت که این مسئله جزو اتفاق های مهم این نمایش به حساب آمد.
موفقیت نقش: صاحبدلان جزو یکی از آثار ماندگار تلویزیون است و جزو نقش های ماندگار کوثری
طناز طباطبایی؛ ویلایی ها
چه کسی آن را ساخت؟ منیر قیدی، کارگردان تازه کار سینما سال گذشته با فیلم «ویلایی ها» در جشنواره فجر ظاهر شد و در چند رشته نامزد دریافت سیمرغ بود.
چه نقشی: طناز طباطبایی نقش همسر یکی از رزمندگان دفاع مقدس را داشت. او با حضور همسرش در جبهه مخالف بود و درست زمانی که قصد داشت به هایش را با خودش از ایران ببرد، متوجه شده بود مادرشوهرش بچه ها را با خود نزد پدرشان برده است. علت حضور او در مناطق جنگی به همین دلیل بود.
دلیل دراماتیک: دلیل اول این بود که به عنوان همسر رزمنده حتما در خانواده ای مذهبی زندگی می کرد و از این جهت چادر به سر داشت. دلیل دوم حضور او در منطقه جنگی بود. احتمالا هیچ خانمی نمی توانست بدون پوشش چادر در این منطقه حضور پیدا کند. تمام زن هایی که در این منطقه زندگی می کردند، همگی با این پوشش رفت و آمد داشتند.
تجربه های دیگر: طباطبایی اولین بار در سریال «میوه ممنوعه» در نقش دختر حاج یونس فتوحی با چادر ظاهر شد. البته نقش خیلی زیادی نداشت اما همه او را در این نقش با چادر به یاد می آورند. او در فیلم هایی مثل «هیس دخترها فریاد نمی زنند» و «خشم و هیاهو» هم از آنجایی که در زندان حضور پیدا می کند، در سکانس هایی با چادر جلوی دوربین رفته. البته حضور بازیگران با چادر در زندان، چندان مورد توجه بحث ما نیست.
موفقیت نقش: تندیس بهترین بازیگر نقش مکمل زن را از جشن انجمن منتقدان گرفت.
رویا نونهالی؛ نیمه شب اتفاق افتاد
چه کسی آن را ساخت؟ تینا پاکروان بعد از ساخت فیلم «خانوم» در دومین تجربه کارگردانی اش روی یک داستان عاشقانه دست گذاشت و از رویا نونهالی هم برای نقش اصلی آن دعوت به همکاری کرد.
چه نقشی: داستان درباره یک عشق نامتعارف پسر جوان به زنی میانسال است. رویا نونهالی در نقش «زیبا» خدمتکار چندین و چندساله یک باغ بزرگ است. او سال ها پیش همسرش را از دست داده و با پسر نوجوانش زندگی می کند. حالا در شرایطی که سنی ازش گذشته است، پسری جوان به عنوان باغبان و خواننده وارد باغ می شود و به او دل می بندد.
دلیل دراماتیک: زیبا زنی زحمتکش و سختی کشیده از طبق فرودست جامعه است. او شب ها خیلی دیر از سر کار به خانه بر می گردد و هیچ وقت به خودش نمی رسد. درواقع چادر ساده ترین پوششی است که زنی با این مختصات و تعریف می تواند داشته باشد. او هیچ لذتی از زندگی نمی برد و حتی لباس خوبی هم نمی پوشد. چادر سر می کند که نیاز به پوشش بهتری نداشته باشد. زیبا تا پایان فیلم چادر به سر دارد اما رنگ چادرهایش تغییر می کند.
تجربه های دیگر: نونهالی در فیلم «تراژدی» به کارگردانی آزیتا موگویی هم با پوشش چادر ظاهر شده بود. با این حال مهمترین نقش او در «عروسی خوبان» رقم خورد که برای نخستین بار شاهد شمایل یک زن معتقد بودیم و همچنان جزو بهترین اثر نونهالی است که به خاطر آن جایزه هم گرفت.
موفقیت نقش: خانم نونهالی برای نیمه شب اتفاق افتاد به جایزه نرسید.
الناز شاکردوست؛ خدا نزدیک است
چه کسی آن را ساخت؟ علی وزیریان سال 85 «خدا نزدیک است» را ساخت و یک سال بعد اکران عمومی شد.
دلیل دراماتیک: فیلم «خدا نزدیک است» در یک روستای شمالی می گذرد و الناز شاکردوست نقش یک معلم را برعهده دارد. شرایط محیطی و حرفه ای باعث شده کارگردان، کاراکتر را چادری ببیند.
تجربه های دیگر: الناز شاکردوست به فاصله کوتاهی از فیلم «خدا نزدیک است» دو فیلم بازی کرد که در هر دو چادری بود. نقش او در «اتوبوس شب» کیومرث پوراحمد کوتاه است و احتمالا دلیل انتخاب پوشش برای او موقعیتی است که همسرش دارد چون فیلم وارد محل زندگی شخصیت نمی شود. او در فیلم سید روح الله حجازی یعنی «در میان ابرها» نقش دختری عراقی را برعهده داشت که مدام بین کشورش و ایران در رفت و امد است. بنابراین طبیعی است که نوع چادر بازیگر در این نقش متفاوت از پوشش رایج کشورمان باشد. شاکردوست در سراسر فیلم روح الله حجازی چادر عربی به تن داشت.
بازیگر چه موقعیتی داشت؟ الناز شاکردوست «خدا نزدیک است» را زمانی بازی کرد که به عنوان بازیگر فیلم های گیشه پسند شناخته می شد. او به این نقش نیاز داشت و در مجموع حضوری موفق در فیلم داشت که البته به چشم نیامد.
موفقیت نقش: برای هیچ کدام از نقش هایش موفقیتی به دست نیاورد. بازی اش در فیلم «در میان ابرها» هم دیده نشد و نقش او در فیلم «اتوبوس شب» کوتاه بود.
مریلا زارعی؛ بادیگارد
چه کسی آن را ساخت؟ ابراهیم حاتمی کیا سال 94 «بادیگارد» را کارگردانی کرد.
دلیل دراماتیک: مریلا زارعی در «بادیگارد» نقش همسر یک محافظ (پرویز پرستویی) را بازی می کند که از چهره های سرشناس است و سابقه ای درخشان در زمان انقلاب، جنگ و پس از آن داشته. سبک زندگی شخصیت زارعی منطبق با مرام آقای بادیگارد است؛ یعنی خودش زنی مومن و پایبند است و با چنین مختصاتی انتخاب پوشش چادر بدیهی ترین اتفاق است.
تجربه های دیگر: مریلا زارعی نقش شخصیت های چادری را زیاد بازی کرده است. از سریال های تلویزیونی او که بگذریم محض نمونه می توان به فیلم «شیار 143» نرگس آبیار، «دعوت» ابراهیم حاتمی کیا و «خرس» خسرو معصومی اشاره کرد.
بازیگر چه موقعیتی داشت؟ غالب نقش هایی که مریلا زارعی با پوشش چادر بازی کرده است، به دوران شهرت او مربوط می شود.
موفقیت نقش: مریلا زارعی برای «شیار 143» هم سیمرغ جشنواره فجر را گرفت و هم تندیس خانه سینما را. نقش الفت یکی از بهترین کاراکترهایی است که درباره مادران چشم انتظار ساخته شده و زارعی یکی از بهترین بازی های کارنامه اش را با آن رقم زد. بازی او در فیلم هایی که اشاره شد هم تحسین برانگیز است اما جایگاهی برای آن ها به دست نیاورده. در این میان «خرس» همچنان در توقیف به سر می برد و سرنوشت نمایش عمومی آن مشخص نیست.
