دوازدهمین نمایشگاه زنان و تولید ملی در حالی امروز به صورت رسمی فعالیت خود را در محل برگزاری نمایشگاه های تخصصی شهرداری تهران شروع کرد، که به نظر می رسد حضور فناوری های نوین در آینده ای نه چندان دور بر تولید و اشتغال زنان به ویژه زنان سرپرست خانوار تاثیرات خود را خواهد گذاشت.
به گزارش تیتر شهر: هر چند در طول یازده دوره گذشته نمایشگاه زنان و تولید ملی، استفاده از فناوری های نوین در ارتقایسطحی کمی و کیفی اشتغال و تولید زنان سرپرست خانوار زیاد قابل توجه و محسوس نبود، اما دوازدهمین نمایشگاه زنان و تولید ملی نشان داد که بانوان نیز می توانند با قدرت با راه اندازی استارت آپ ها در تمام حزوه های اشتغال و تولید نقش مهم و تاثیرگذاری داشته باشند.
با توجه به رویکرد مدیریت شهری تهران در دوره جدید فعالیت، تبدیل تهران به شهر هوشمند به عنوان یکی از ابزارهای توسعه یافتگی معرفی شده است و به همین دلیل استفاده از فناوری های نوین اطلاعاتی و ارتباطی در ایجاد کارآفرینی و مشاغل زود بازده که در کنار ارائه خدمات به شهروندان تهرانی، بخشی از وظایف ذاتی شهرداری تهران را نیز می توانند با کیفیت بیشتری انجام دهند، به شدت مورد توجه این مجموعه قرار گرفت.
هر چند برآوردهای کارشناسان حوزه شهری با نیم نگاه به تجارب بین المللی این واقعیت تلخ را نشان می دهد که شهر تهران به عنوان شهری که بر مدار توسعه و پیشرفت قرار دارد، در حوزه مدیریت هوشمند شهری به اندازه نیم قرن عقب ماندگی دارد، اما گویا شهرداری تهران در نظر دارد تا با سرعت بخشیدن به به طی کردن این دوره گذار حداقل در یک دوره زمانی 20 ساله خود را به شاخصه های بین المللی از منظر شهر هوشمند برساند.
در این میان نقش شرکت های دانش بنیان و متعاقب آن حمایت دولت باعث شده تا ظهور استارت آپ ها در شهرها و کلانشهرها شتاب بیشتری به خود بگیرد. این در حالی است که آمارهای موجود نشان می دهد که در جریان ظهور استارت آپ ها زنان نیز نقش موثری داشته اند به گونه ای که بین 20 تا 30 درصد از این مجموعه ها توسط زنان مدیریت می شود.
با توجه به ورود شهرداری تهران به ساماندهی وضعیت زنان سرپرست خانوار در یک دهه اخیر و ارائه الگویی موفق در کارآفرینی و اشتغال این افراد، برای خروج از شرایط سنتی کار و فعالیت به شیوه های نوین کسب درآمد لازم است تا نوع آموزش ها به زنان سرپرست خانوار نیز تغییر کند. یکی از مشکلات زنان سرپرست خانوار در کسب درآمد، عرضه محصولات تولیدی و خدماتی است که ارائه می کنند و در این میان استفاده از روش های سنتی عرضه محصولات و خدمات نمی تواند درامدزایی قابل توجهی را برای این قشر داشته باشد.
به همین دلیل است که فاطمه راکعی، مشاور امور بانوان شهردار تهران خبر از حمایت شهرداری تهران از استارت آپ های حوزه شهری می دهد.
به جرات می توان گفت که در تمام حوزه های تولیدی زنان توانسته اند از مردان نیز پیشی بگیرند و این نشان می دهد که توانایی مدیریتی زنان در امر تولید و اشتغال برابر با مردان و در برخی موارد نیز بیشتر از آنها بوده است اما آنچه تا کنون اتفاق افتاده این است که از این توانایی و ظرفیت ها در حوزه های صنعت، اشتغال، کارآفرینی و مدیریتی کمتر استفاده شده است.
آنطور که ابراهیم شیخ معاون منابع انسانی شهرداری تهران می گوید، 22 درصد از معاونان منابع انسانی مناطق شهرداری تهران را زنان تشکیل می دهد. هر چند در استفاده از توانایی مدیریتی زنان هنوز انتقادهایی به شهرداری تهران در انتصابات اخیرش وارد است، اما کم و بیش شهردار تهران به این نتیجه رسیده است که برای حل مشکلات و معضلات شهری باید از ترکیبی از توان مدیریتی زنان و مردان استفاده کند.
هر چند به رغم ورود زنان به جامعه کاری و ایجاد کارآفرینی و اشتغال در سال های اخیر اما سهم زنان از حوزه اشتغال در کشور از جمعیت 24 میلیون نفری شاغل تنها 4 میلیون نفر است. البته مشکل بی توجهی به زنان تنها مختص به ایران نیست بلکه سبقه جهانی دارد چرا که آمارهای بین المللی نشان می دهد که تنها یک صدم از اموال جهان برای زنان است اما در مقابل سهم زنان در پژوهش های علمی 50 درصد است.
براساس آمارهای منتشرشده، زنان خاورمیانه نه تنها نسبت به زنان اروپایی انگیزه بیشتری برای داشتن استارت‌آپ دارند، بلکه در این زمینه نیز بیشتر فعالیت می‌کنند که این موضوع می‌تواند فرصت مناسبی را برای توسعه اقتصادی کشور فراهم کند.
بررسی های انجمن زنان کارآفزین نشان می دهد؛ حدود 10.5 درصد از کارآفرینان ایران زن هستند. در سطوح مدیریتی این آمار کمی بیشتر می‌شود، اما در مجموع با وجود اینکه تعداد زنان فارغ‌التحصیل دانشگاهی حدود 60 درصد است، این آمار هنوز به کسب‌وکار منتقل نشده است.
به نظر می‌رسد علت این موضوع ویژگی‌های شخصیتی باشد که شاید ریسک‌پذیری زنان کمتر از مردان است. هرچند گرفتن تسهیلات نیز برای زنان بسیار دشوار است؛ زیرا اگر بخواهند وامی بگیرند، باید وثیقه بگذارند و به دلیل اینکه اکثر سندها به نام مردان است، زنان وثیقه‌ای برای گرفتن تسهیلات ندارند.
بنابراین تنها فضایی که می‌توانند به آن وارد شوند، راه‌اندازی کسب‌وکارهای کوچک‌تری است که نیاز چندانی به تسهیلات و وام نداشته باشد و با سرمایه خود بتوانند آن را راه بیندازند.
در ایران بیش از 97 درصد کسب‌وکارها، متوسط و کوچک هستند که خرد را نیز شامل می‌شود. پس نقش استارت‌آپ‌ها که کسب‌وکارهای خرد هستند، در وضعیت اقتصادی کشور انکارناپذیر است، اما این کسب‌وکارها باید در زنجیره کسب‌وکارهای بزرگ‌تری قرار بگیرند و بتوانند به بازارهای جهانی متصل شوند؛ زیرا تا این اتفاق نیفتد، نمی‌توانند نقش خود را به خوبی ایفا کنند. داشتن کسب‌وکارهای کوچک که دسترسی به بازار نداشته باشند، فایده‌ای ندارد، بلکه باید شرایط فراهم باشد و محیط آماده باشد تا این افراد بتوانند فعالیت خود را بزرگ کنند.
در دنیا حدود 10 تا 11 درصد استارت‌آپ‌هایی که در رویدادهای کارآفرینی شرکت می‌کنند، پس از پایان آن منجر به کسب‌وکار واقعی می‌شوند و پایدار می‌مانند که در ایران این نرخ 40 درصد است که شاید دلیل آن آشنایی افراد با فرهنگ استارت‌آپ باشد.
یکی دیگر از دلایل، نرخ بالای بیکاری است که افراد می‌بینند که چقدر خوب است کسب‌وکارهای خودشان را داشته باشند.
بخش عمده این اتفاق به دلیل برگزاری رویدادهای کارآفرینی در دانشگاه‌ها است که در نتیجه مراکز رشد، دانشگاه‌ها و پارک‌های علم و فن‌آوری حمایت‌هایی انجام می‌دهند و به تیم‌های برنده مکانی برای فعالیت‌های‌شان می‌دهند. ازآن‌جایی‌که پیداکردن فضا و دفتر کار مشکل است، این امر یکی از حمایت‌های خیلی خوب به شمار می‌رود.
افراد و گروه‌های برنده بر اساس قوانین مراکز رشد، دانشگاه‌ها و پارک‌های علم و فن‌آوری بین 6 ماه تا یک سال می‌توانند از مکانی که به آنها تعلق گرفته است، استفاده کنند. حتی در مواردی مانند مرکز رشد قزوین به تمام تیم‌ها اعم از برنده و بازنده فضا داده می‌شود. این موضوع به جوانان انگیزه بسیاری می‌دهد و باعث پیشرفت آنها می‌شود.
شاید بتوان اولین حضور زنان در یک رویداد استارت اپی را از شهر اصفهان بدانیم. این رویداد کارآفرینی در حوزه مشاغل خانگی برگزار شد؛ یعنی زنان خانه‌دار نیز می‌توانند در دوره‌هایی شرکت کنند و کسب‌وکار را به خانه منتقل کنند. تعدادی از افرادی که در رویداد اصفهان شرکت کرده بودند، در ابتدا با ایده بافتنی وارد شدند و زمانی که نیاز بازار را سنجیدند، متوجه شدند روی بافتنی نمی‌توانند خوب برنامه‌ریزی کنند؛ در نتیجه ایده را تبدیل به تولید شیرینی کردند. بر این اساس شیرینی سالم با مواد اولیه سالم به زنان خانه‌دار سفارش می‌دهند و با تشکیل شبکه فروش، شیرینی‌ها را می‌فروشند. حدود 60 زن در خانه‌هایشان کار می‌کنند و حدود 10 نفر در مجموعه به بازاریابی و فروش می‌پردازند. در واقع مانعی برای کارکردن زنان وجود ندارد و هرکس با هر شرایط و محدودیتی می‌تواند کسب‌وکار مناسب با خود را پیدا کند و به شکل تنها یا گروهی شروع به کار کنند؛ البته من همواره پیشنهاد می‌کنم که اگر فعالیت‌ها به شکل گروهی باشد، نتیجه بهتری می‌دهد.
فعالیت‌های کارآفرینی زنان از سال ۲۰۱۲ تاکنون، ۷٪ افزایش و شکاف جنسی را ۶٪ کاهش داشته است. طبق گزارش Global Enterpreneurship Monitor که حاصل مطالعه ۲۰۰ میلیون کارآفرین زن در جهان و در ۸۳ شاخه مختلف است، ۱۸۳ میلیون کارآفرین زن در سطح جهان در انتظار دریافت نتیجه تقاضا برای ثبت شرکت خود هستند. این زنان هم‌گام و بعضاً پیش‌گام مردان در مقوله نوآوری در ارایه کالا و خدمات نوین هستند.
نوآوری زنان می‌تواند علاوه‌بر بعد اقتصادی، تأثیرات اجتماعی نیز داشته باشد و لذا، گزارش‌هایی از این دست، همواره مشوق هدایت سرمایه به سمت کارآفرینان زن به‌منظور نزدیک‌کردن جوامع و گروه‌ها به مرزهای رقابت و بهبود شرایط کلی زندگی در جوامع هستند. به‌علاوه، در این گزارش با اشاره به یافته‌های یک پژوهش مشابه از سوی فروم جهانی اقتصاد (WFO) تصریح شده است که هرچه امکان جذب زنان به نیروی کار به میزان استخدام مردان نزدیک‌تر شود، احتمال کشف استعدادهای نو کارآفرین در میان زنان نیز بیشتر خواهد بود.
این گزارش تأیید می‌کند که مدیران زن انگیزه‌های بیشتری برای کارآفرینی دارند. زنان در 10 کشور السالوادور، برزیل، ویتنام، اندونزی، مالزی، فیلیپین، زامبیا، نیجریه، اوگاندا، و غنا، بیش از مردان اقدام به کارآفرینی می‌کنند. برعکس، شکاف جنسیتی در کارآفرینی زنان در ترکیه بالا و ۳ به ۱۰ به نفع مردان است. خاورمیانه از مناطقی است که انتظار افزایش حضور زنان کارآفرین در آن می‌رود.
اکثریت کارآفرینان زن جوان بوده، مابین ۲۵ تا ۳۴ سال سن دارند. ۳۳ درصد زنان کارآفرین دارای مدرک دبیرستان به بالا هستند (در مقایسه با ۳۶ درصد مردان). در تمامی مناطق و مخصوصاً خاورمیانه، زنان دارای انگیزه‌های بالاتری برای کارآفرینی هستند تا مردان، اما این انگیزه‌ها معمولاً جامه عمل پوشانده نمی‌شوند. بااینحال، خاورمیانه بالاترین میزان کارآفرینی تیمی زنان (۲۷ درصد) را در میان سایر مناطق داراست.
سه‌چهارم زنان کارآفرین (در مقابل ۴۵ درصد مردان کارآفرین) در تمامی مناطق جهان در بخش اقلام مصرفی مشغول هستند، اما در آمریکای شمالی و اروپا، زنان کارآفرین در مشاغل تولید خدمات علمی پرتعدادتر هستند؛ البته در اروپا، زنان کارآفرین انگیزه کمتری برای توسعه فعالیت و استخدام بیشتر دارند. همچنین، در دو منطقه مذکور، نوآوری زنان کارآفرین از مردان بیشتر است که این را می‌توان به تحصیلات بالای زنان کارآفرین در این مناطق در مقایسه با سایر مناطق نسبت داد.
در ایران نیز طبق گفته های سورنا ستاری، معاون علمی و فناوری ریاست جمهوری زنان 350 کسب وکار نوپا و استارت آپ را مدیریت می کنند و به طور کلی 12 درصد از فعالان حوزه فناوری را تشکیل می دهند.
البته به گفته سورنا ستاری موانع زیادی در اکوسیستم استارت آپی ایران برای فعالیت زنان وجود دارد، موانعی که در تمام دنیا و در همه بخش های اقتصاد به این منجر شده که زنان تنها 10 درصد از درآمد اقتصاد جهانی را در اختیار بگیرند و 1 تا 2 مالکیت جهانی به آن ها تعلق پیدا کند.
