کمک‌های یونسکو برای آثار تاریخی زلزله‌زده کرمانشاه

یونسکو نیز به دلیل برخی آثار قرار گرفته در این استان که از قضا در فهرست موقت برای ثبت در فهرست میراث جهانی نیز قرار داشتند، تصمیم به بررسی وضعیت این آثار در کرمانشاه گرفت؛ به همین دلیل تیمی از یونسکو و تیمی از کارشناسان معاونت میراث فرهنگی چهارشنبه ۲۲ آذر به کرمانشاه رفتند تا بررسی‌های نهایی روی این آثار انجام شود، اما این بررسی‌ها چه نتایجی برای حفاظت بهتر آثار در معرض زلزله هفت ریشتری یک ماه گذشته داشت؟

محمد حسن طالبیان، معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ی‌گوید: در چنین شرایطی یونسکو علاوه‌بر ابراز همدردی، به بناهای تاریخی آسیب‌دیده کمک می‌کند. آنها براساس آن گزارش، یک هیات متشکل از کارشناسان ارزیاب به ایران فرستاد تا با تهیه‌ی گزارشی از این وضعیت، موضوع زلزله و رفتار زلزله روی بناهای تاریخی را بررسی و با کمک متخصصان زلزله در ایران، روی آثار کار کنند.

وی با بیان این‌که تا قبل از حضور کارشناسان یونسکو یکسری اطلاعات اولیه از بناهای تاریخی قبل و بعد از زلزله توسط کارشناسان میراث فرهنگی کرمانشاه مانند تهیه پلان آثار تاریخی استان و آغاز کار نقشه‌برداری از آثار با روش لیزراسکن ادامه می‌دهد: کار ارزیابی کارشناسان یونسکو نیز از صبح دو روز قبل - چهارشنبه ۲۲ آذر - با حضور دو کارشناس یونسکو در کرمانشاه آغاز شده است، اطلاعات به دست آمده نیز در نهایت به گزارشی تبدیل می‌شود.

به گفته‌ی او، یکی از کارشناسان یونسکو به همراه کارشناسان ایرانی وظیفه‌ی ارزیابی  آثار تاریخی استان و کارشناس دیگر یونسکو به همراه متخصصان زلزله کشور وظیفه‌ی بررسی رفتار زلزله با آثار تاریخی را در دستور کار خود دارند.

طالبیان با اشاره به انتظار ایران برای دریافت کمک‌های فنی و مالی یونسکو برای آثار تاریخی کرمانشاه که در فهرست موقت یونسکو قرار دارند، ادامه می‌دهد: بیشترین درصد کمک مالی برای مرمت‌ها و توانمندی‌سازی محلی است که بخش زیادی از آن به روستاها تعلق می‌گیرد، هر چند ممکن است درنقاطی باشند که مصالح خوبی به کار نرفته باشد، اما آن آثار ساختاری تاریخی دارند.

وی با تاکید بر این‌که همه‌ی تلاش‌ها در این راستاست تا نه تنها در حوزه میراث، بلکه در حوزه‌های صنایع دستی و گردشگری نیز بتوانیم برای استان‌های قرار گرفته در مسیر زلزله کمک جهانی داشته باشیم، مثلا اگر گردشگران در آینده به ایران می‌آیند، به جای رفتن به نقاطی مانند شیراز و اصفهان، بتوانم بخش اعظم آن‌ها را با هدف معرفی در سطح جهانی به این روستاها ببریم. حتما در این موارد معاونت صنایع دستی نیز برنامه‌هایی در دستور کار دارد، اما در هر صورت یونسکو می‌تواند در این موارد به ما کمک کند.

طالبیان انجام چنین اقداماتی با یونسکو را شروع یک همکاری بسیار خوب با نهادهای فرهنگی می‌داند.

وقوع پس‌لرزه‌های متعدد بعد از زلزله‌هایی با ریشتر بالا در استان‌های کرمانشاه و به خصوص کرمان از یک ماه گذشته تا امروز، بناهای تاریخی زیادی در این دو استان را که جزو مجموعه‌های ارزشمند استانی نیز محسوب می‌شوند در معرض آسیب‌های فراوانی قرار داده است، اما حتی کارشناسان میراث فرهنگی هم نمی‌توانند تا بعد از پایان پس لرزه‌ها به طور کامل از آسیب‌های وارد شده برآوردی اعلام کنند و از سوی دیگر نمی‌توان اقدامی در راستی حفاظت از آثار قرار گرفته در مسیر گسل زلزله برای جلوگیری از هر نوع اسیب در مقابل پس لرزه‌ها داشت.

معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری همچنین در این زمینه نیز با اشاره به یک هزار و ۷۱ پس لرزه بعد اززلزله بیش از هفت ریشتری کرمانشاه در یک ماه گذشته تا امروز، می‌گوید: به دلیل این تعداد پس‌لرزه‌های زیاد مجبور شدیم تا اطلاع ثانوی مکان‌هایی مانند آرامگاه «ابودوجانه» یا امامزاده «عبدالله» و حتی «تکیه معاون الملک» در کرمانشاه را تعطیل کنیم.

به گفته‌ او، تکیه معاون الملک با وجود دور بودن از کانون زلزله، به دلیل داشتن ترک‌هایی ازگذشته در این بنای تاریخی، احتمال دیدن آسیب‌های جدی‌تری داشت.

وی با اشاره به وضعیت بسیار نامناسب بناهای تاریخی کرمان که از زلزله‌های متعدد چند روز گذشته تا امروز در این استان آسیب‌های فراوانی دیده‌اند، می‌گوید: در کرمان نیز بناها وضعیت بدی پیدا کرده‌اند، میراث فرهنگی استان کرمان در این شرایط گروه‌های مختلفی را دعوت کرده تا بتواند اثار خود را مقاوم سازی کند و حتما مرمت‌های اضطراری در اولویت است.

طالبیان تاکید می‌کند: تلاش می‌کنیم کمترین اتفاق برای این آثار رخ دهد، اما برای رسیدن به نتیجه‌ای مناسب به مطالعه، طراحی و مداخله نیاز دارند.

او با اشاره به تجهیز کارگاه‌های مرمت کرمانشاه و لزوم تحهیز کارگاه‌های مرمت استان کرمان در این شرایط ادامه می‌دهد: گمانه‌هایی در سطح استان کرمانشاه و در کنار بناهای تاریخی ایجادشده تا رفتار رخ داده برای بناهای تاریخی در قبال زلزله بررسی شوند و با تجهیز بیشتر کارگاه‌ها، کمک‌های اولیه نیز انجام شود. به عنوان مثال اگر دیواری در حال ریزش است، پشت‌بند برای آن درنظر گرفته شود تا طرح مناسب برای مرمت بنا تهیه و عملیات اجرائی شدن آن آغاز شود.

وی انجام این اقدامات را یک روال کارشناسی می‌داند و می‌گوید: نیاز به گروه‌های خاص مقاوم سازی داریم و از سوی دیگر باید این موارد در اولویت قرار بگیرند، چون اقدامات اضطراری برای بناهای تاریخی در معرض تخریب است که از همه پروژه‌ها در اولویت‌ بالاتری قرار دارند.