مگس سفید یا سفیدبالک حشراتی در خانواده سفید بالکان (Aleyrodidae) هستند.
بیش از ۱۵۵۰ گونه از این خانواده توصیف شده است. سفیدبالکها از آفات مهم و
پلیفاژ برای طیف وسیعی از محصولات کشاورزی مهم در بسیاری از نقاط جهان به
ویژه در مناطق گرمسیری است. سفیدبالکها در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری و
به ویژه در شرایط گلخانهای روی گیاهان زینتی و محصولات گلخانهای در
جمعیتهای خیلی بالا دیده میشوند. اندازه سفیدبالکها کوچک و سطح بدن و
بالهای آنها به وسیله پودر سفید رنگی پوشیده شده است.
در ظاهر این
حشرات همانندی زیادی به یک پروانه کوچک دارند اما در مقیاس کوچکتر، حشرات
کامل این خانواده فعال بوده و میتوانند آزادانه به اطراف پرواز کنند و به
طور عموم در زیر برگ گیاهان و در حال تغذیه از شیره گیاهان مشاهده میشوند.
این
حشرات همانند شتهها تولید مقادیر زیادی عسلک میکنند که این عسلک در
گیاهان باعث جذب گرد و خاک و به خصوص رشد قارچهای گَندروی میگردد. این
عامل سبب کاهش مشتری محصولات گیاهان زینتی و گیاهان گلخانهای در بازار
میشود.
سفیدبالکها همانند شتهها از توانایی بسیار بالایی در تولید
مثل برخوردارند و جمعیت خود را در مدت زمان کوتاهی بسیار افزایش میدهند.
از دلایل مهم طغیان این حشره در محیط شهری تغییرات اکو سیستم است. یعنی
حشرات شکارگر از جمله زنبورها (که مگس سفید را شکار میکنند) از بین
میروند، در نتیجه مگسهای سفید افزایش مییابند.
بررسیها نشان
میدهد، افزایش جمعیت مگس سفید با از بین رفتن پارازیتهای حشره به دلیل
سمپاشیهای بیرویه و مبارزه شیمیایی با آفات در اطراف شهر تهران و در سطح
شهر و برخی مناطق مانند منطقه شش ایجاد شده است.
طغیان افت سفیدبالک به این شکل تاکنون یکبار در کالیفرنیا مشاهده شده که براي کنترل اقدام به وارد كردن عامل بیولوژیک موثر كردند.
در
اين خصوص طرحي را در منطقه 9 تهران با استفاده از بالتوری سبز
(Chrysoprela carnea ) انجام شد. بالتوري سبز حشراتي است كه مي توان از آن
در جهت نابودي سفيدبالك ها استفاده كرد. اين حشره دارای ویژگی های متعددی
است که امکان استفاده از آن را در برنامه های کنترل بیولوژیک فراهم می کند،
از جمله پراکنش جغرافیایی و دامنه میزبانی وسیع، قدرت سازگاری مناسب،
قدرت جستجوی بالا، امکان پرورش و تکثیر نسبتاً راحت در آزمایشگاه، امکان
ذخیره سازی کوتاه مدت تخم و بلند مدت حشره کامل، تحمل در برابر بسیاری از
آفت کش ها در مقایسه با سایردشمنان طبیعی آفات. این حشره از دشمنان طبیعی
مفید جهت کنترل سفیدبالک بوده و دارای توان شکارگری بالایی در تغذیه از
سفیدبالک ها است. در رهاسازی بالتوری سبز از تخم، لارو و حشره کامل استفاده
می شود.
در این طرح اقدام به تهیه کریزوکارت های حاوی تخم های ساقه دار
بالتوری سبز و نصب کارت های عوامل بیولوژیک مذکور درموقعیت جنگل توت پارک
فتح كرده ايم.در مانیتورینگ انجام شده جنگل توت جنب پارک فتح (واقع در
ناحیه دو به دلیل ایزوله بودن و در دسترس بودن حدود 200اصله توت) ) براي
انجام طرح انتخاب شد. در بهار و تابستان 95 با هدف اجرای این طرح در جنگل
توت هیچگونه سمپاشی شیمیایی علیه سفیدبالک انجام نشد تا زمینه استقرار بهتر
عوامل بیولوژیک و اجرای طرح فصلی فراهم شود و فقط جهت کنترل آفت آبشویی با
ژل پالیزین انجام شد.
مطابق برنامه رهاسازی شرکت همکار(کارنای کرمان)،
حشرات در سه مرحله در فصل بهار و تابستان رهاسازی شدند. براي رهاسازی از
کارت های حاوی تخم حشرات استفاده شد و کارت ها روی درختان به تعداد 6 کارت
براي هر درخت استفاده می شود. پس از استقرار حشره در محدوده جنگل، پایش های
منظم انجام شده و جهت حفاظت و حمایت از این گونه مفید، هیچ سمپاشی شیمیایی
در این محدوده انجام نخواهد شد.
عامل بیولوژییک در 3 مرحله در فصل رشد رها سازی خواهد شد که مرحله دوم و سوم در اول و نیمه خرداد ماه خواهد بود.
انجام
طرح های مفید و کارا در فضای سبز، صرفا نیازمند هزینه گزاف و انجام طرح
های کلان نيست و می توان با استفاده از همین نکات اصولی و کاربردی،اقدامات
شایانی براي حفاظت از محیط زیست و کنترل بهینه آفات انجام داد. هزینه این
طرح بسیار مناسب است به طوری که هزینه تهیه هرکارت 200 تومان برآورد شده
است.
ديگر اقدامات انجام شده براي کنترل سفیدبالک در منطقه 9 شامل
استفاده از روش های غیرشیمیایی و شیمیایی موثر است. در راستای این اقدامات،
آبشویی روزانه این درختان با ژل گیاهی پالیزین به طور مرتب از اردیبهشت تا
مهرماه در دستور کار قرار گرفته و درختان مرتب پایش می شوند. همچنین تهیه
آفت کش های مناسب ارگانیکنظیر نیم ازال، دایابون و پالیزین و آفت کش های
شیمیایی موثر نظیر موونتو و اوبرون در دستور کار پیمانکاران قرار گرفتند.
در مواقع افزایش جمعیت افت در سطح محدوده، از رول و کارت زرد براي کاهش
جمعیت پروازی آفت استفاده می شود.
علاوه بر اين حذف پاجوش تنه جوش و
سرشاخه های الوده درخت توت، هرس مناسب توت در فصل زمستان، روغن پاشی
زیتون(محل زمستانگدرانی آفت سفیدبالک) در فصل زمستان و جمع آوری برگ های
خزان کرده توت از دیگر اقدامات موثر براي کنترل سفیدبالک در منطقه 9 است.
همچنین در اين منطقه در راستای ادامه اقدامات ارگانیک براي کنترل آفات، از
کریزوکارت های حاوی تخم بالتوری استفاده شد.اینکارت ها در سه مرحله در
جنگل توت فتح ،پارک شمشیری و پارک معلم نصب شدند و اثربخشی آنها به طور
مرتب پایش می شود.