به گزارش تیتر شهر؛ تهران، قدمت زیادی ندارد. تاریخی ندارد که بخواهیم از آن دفاع کنیم. اما شاید پایتخت بودن دلیل محکمی برای ساخت تاریخ در این شهر هزار مشکل و هزار فرهنگ باشد موج تخریبی که به جان خانه های تاریخی افتاده لحظه ای از حرکت باز نمی ایستد. اما شاید این مشکل از تهران شروع شده و گریبان همه ی شهرهای ایران را گرفته است. بافت‌های تاریخی کشور در شیراز، کرمان و تهران و مشهد به بهانه اجرای طرح‌های عمرانی و شتاب توسعه و یا بی توجهی مسئولان تخریب شده‌اند. . با تخریب بافت تاریخی به نظر می‌رسد موضوع حفاظت از بافت‌های تاریخی یکی از چالش‌های بزرگ سازمان میراث فرهنگی باشد.
تخریب بناهای تاریخی در تهران به الگوی جهانی تبدیل شده است
در این شرایط میراث فرهنگی آن چنان که باید به موضوع تخریب آثار تاریخی ورود پیدا نکرده است. تهران قدم به قدم به مرگ بی هویتی نزدیک می‌شود و شهرداری حکم به تخریب آثار تاریخی می‌دهد.
این شهر با قدمتی 500 ساله، هويت خود را درگذر زمان به‌دليل مديريت سليقه‌اي از دست داده است. شهري كه درحال حاضر به يك الگوي تخريب بافت‌هاي تاريخي براي ديگر شهرهاي كشور تبديل شده است.
يكي از مهم‌ترين مشكلات بافت‌هاي تاريخي، نبود برنامه بلندمدت و يك طرح جامع براي آن است. ساخت و سازهاي غيرقانوني كه بدون توجه به ضوابط ميراث‌فرهنگي انجام مي‌شود، ارزش‌هاي فرهنگي، معماري و تاريخي شهر را نابود كرده است.
بزرگترین خانه تهران که اشیای بکار رفته به آن در سال ۵۷، ۱۵ میلیون دلار قیمت‌گذاری شده است، با اجازه شهرداری تخریب می‌شود و با تخریب خانه‌های تاریخی و ساخت ساختمان‌های تجاری، مرگ تدریخی تاریخی تهران را رقم می‌زنند.
تخریب کنندگان مجرم هستند
در این خصوص نیز شورای عالی معماری و شهرسازی در سال ۹۱ قانونی را مصوب کرد که «بر اساس آن، اگر بنایی تاریخی دارای قدمت و ارزش تخریب شود، مجرم موظف به ساخت دوباره و عین به عین آن بناست» هر چند از زمان تصویب این قانون شاید مسببان تخریب‌هایی هرچند اندک این مصوبه را رعایت کردند و برخی بناهای تاریخی سرنوشتی بهتر از دیگر بناهای تاریخی ارزشمندِ تخریب شده در سطح کشور داشته‌اند، اما جالب است اگر بگوئیم بیش از ۱۰ سال قبل از تصویبِ این مصوبه، اداره‌کل میراث فرهنگی استان تهران در سال ۱۳۸۰ آنقدر قدرت برای حفاظت از بناهای تاریخی خود داشت که با شکایت به خاطر تخریبِ یک خانه‌ی تاریخی، شهردار آن منطقه از تهران پس از صدور حکم تخریب بنای پهلوی اول چند سال از کار معلق و خانه‌ی تخریب شده بار دیگر عین به عین بازسازی شد اما امروزه شهرداری آنقدر قدرت دارد که میراث از پس آن بر نمی آید.
توقف موقتی پروژه های تخریب کننده در دستور کار شهرداری
يكي از پروژه‌هايي كه اعتراض فراوان كارشناسان و فعالان ميراث فرهنگي كشور را درپي داشت، احداث زيرگذر چهارراه‌گلوبندك در بازارتهران بود. پس از اين اعتراض‌ها، شهرداري تهران مدت زمان كوتاهي مجبور به توقف آن شد اما همانند روال هميشگي اجراي پروژه‌هاي عمراني شهرداري، عمليات ساخت آن دوباره شروع شد.
از دیگر پروژه های خبرساز این روزها ساخت مسجد به جای عمارت تاریخی ثابت پاسال است. همه چیز از انتشار گفت وگوی تیترشهر با مهدی چمران، رئیس شورای شهر تهران اغاز شد. جایی که چمران خبر از ساخت مسجد و مجموعه فرهنگی به جای عمارت ثابت پاسال داد.
وی در گفت وگو با تیترشهر عنوان کرد تا کنون این عمارت ثبت میراثی نشده است زیرا این عمارت اصلا بحث میراثی ندارد. این در حالی است که میخواستند در این عمارت مجتمع تجاری بسازند و بلندمرتبه سازی کنند اما پیشنهاد دادیم این کار صورت نپذیرد و به صورتی این برنامه عوض شد. در حال حاضر یکی از نهاد ها این عمارت را تملک کرد و به او پیشنهاد دادیم مرکز فرهنگی و مذهبی در آنجا ساخته شود. یعنی مسجد بسازند.
خانه مشهور به کاخ ثابت پاسال در کوچه ناهید در ابتدای بلوار آفریقا واقع شده است. این خانه به مساحت بیش از یک هکتار «گران ترین و بزرگ ترین خانه شهر تهران» بوده و معماری این خانه از قصر «لو پتی تریانون» در ورسای فرانسه الگو گرفته شده است.
این اثر ارزشمند در آستانه تخریب قرار گرفته و بناست به جای آن، یک برج تجاری و مسکونی ساخته شود. کاخ پاسال تهران اگر چه از ظاهر شبیه به قصرهای فرانسه است ولی در تزئینات آن هنرهای ایرانی به کار برده شده به نحوی که منبت کار کاخ می‌گوید که ۱۲ سال طول کشید تا این کاخ توسط هنرمندان ایرانی ساخته شود. پس از انقلاب این کاخ صاحبان متعددی به خود دید و عموما تردد در آن با کاربری «خاص اداری» صورت می‌گرفت.
انتشــار چند عکس به همــراه حکم تخریب بنای ثابت پاسال در گذشته، حکایت از تخریب یکی از قدیمی ترین خانه هــای بــزرگ پایتخــت داشت؛ بنایی که به نظر متخصصان اهمیت تاریخی دارد اما متولیان امر شهر به این امر اعتقادی ندارند و با دامن زدن به ناهماهنگی های صورت گرفته زمینه را برای سو استفاده برخی افراد فراهم میکنند.
مردم نجات دهنده هویت تهران هستند
در این راستا احمد حکیمی پور، نماینده دوره چهارم مجلس شورای اسلامی در مصاحبه ای در خصوص ساخت و سازی که در عمارت ثابت پاسال صورت گرفته است، عنوان کرد: در ارتباط با این بنا بین شهرداری و میراث فرهنگی اختلاف وجود دارد و تنها نهادهای مدنی و ان جی او ها و کسانی که در حوزه ی بناهای تاریخی در تهران فعال هستند این امر را دنبال می کنند تا به این بنا آسیبی وارد نشود. آنگونه که اطلاع دارم مشکل تخریب بنا از طرف میراث فرهنگی است. میراث باید بگوید که این آیا ملک ارزش تاریخی و میراثی دارد یا خیر؟
تشکیل محکمه‌های ویژه میراث فرهنگی
اما پس از پیگیری تیتر شهر خبرهای خوشی برای این خانه ی در حال تخریب به دست رسید. در این راستا معاون میراث فرهنگی کشور گفت: در هفته گذشته به‌عنوان آخرین اقدام برای تکمیل فهرست اموال تاریخی در اختیار دستگاه‌های دولتی، به سازمان بازرسی کشور متوسل شدیم. با ادامه سکوت بنیاد مستضعفان، این موضوع را معاون میراث فرهنگی کشور در نشستی عنوان کرد که به بررسی وضع «آثار تاریخی در اختیار بنیاد» اختصاص داشت. نام بنیاد مستضعفان که در سه‌سال گذشته به درخواست‌های مکرر برای ارایه گزارش فهرست املاک تاریخی تحت مالکیتش پاسخی نداده، در هفته‌های گذشته مدام در خبرهای فروش یا تخریب بناهای تاریخی تکرار شده و چالش میان این دو نهاد هنوز پایان نگرفته است. اما در این باره معاونت امور ویژه دفتر مقام معظم رهبری، خواستار ارایه گزارش وضع این ملک در اسرع وقت به دبیرخانه شورای عالی شهرسازی و معماری ایران شده است.
با وجود گفته مدیرکل میراث فرهنگی استان تهران مبنی بر توافق با مالک فعلی برای دخل و تصرف در بخش غیرتاریخی این مکان، معاون میراث فرهنگی سازمان در این‌باره به‌صراحت گفت: «هر گونه تصمیم‌گیری در مورد خانه ثابت پاسال باید به ترتیب از فرآیند رسمی شورای فنی سازمان میراث فرهنگی، کمیسیون ماده ٥ و شورای عالی معماری و شهرسازی گذر کند.»
به گفته او طرح ارایه‌شده برای کاخ «ثابت پاسال» یعنی تبدیل بخشی از فضا به مرکز اقامتی یا هتل نهايی نیست و باید در چند شورای کمیسیون ماده ٥ و معماری و شهرسازی بررسی شود. مکان اقامتی و فرهنگی خانه ثابت پاسال حفظ شود البته این نقشه‌ها باید پس از ارایه فرآیند قانونی خود را طی کنند.»
معاون میراث فرهنگی از سوی دیگر از درخواستی مبنی بر تشکیل محکمه‌های ویژه میراث فرهنگی سخن گفت: « درخواست ما این است که محاکمی مخصوص میراث فرهنگی به راه بیفتد که قاضی‌های آنها به امور آشنا بشوند و ما حاضریم در بخش آموزش خودمان کمک کنیم.»
تهران می سوزد
نمی‌دانیم در تهران چه خبر هست و گویا که دیگر زمینی برای تخریب و برج‌سازی‌ها وجود ندارد که تنها ملک های تاریخی و دارای ارزش میراثی جولانگاه مافیای تجاری سازی‌ها شده است ! بی جهت نیست که بدان شهر سوخته می گویند شهری که عاری از نفس های تاریخی است و آیندگان ما هویت خود را در میان این برج های سر به فلک کشیده چگونه حفظ می کنند؟
این در صورتی است که رئیس شورای شهر تهران با رد برخی ادعاهای واهی درخصوص مدیریت 12ساله اخیر شهر تهران که این شهر را شهری سوخته خواندند که بار مشکلات آن بر گردن شهرداری بعدی است، گفت: این چنین ادعاهایی بیشتر خنده دار است و جنبه جوک و شوخی دارد تا یک ادعای کارشناسانه.
اما کافی است وضعیت تهران امروز را با پایتخت 12 سال پیش مقایسه کنید و تصاویر قبل و بعد شهر را در کنار هم قرار دهید. آن وقت معلوم است که تهران آیا حقیقتا امروز شهر سوخته ای است یا خیر. اما آیا شاخصه های شهر سوخته با شهر تهران نزدیک نیست؟
