ناکارآمدی شهرداری در تصفیه فاضلاب

به گزارش تیترشهر: چندی پیش رئیس اداره محیط‌زیست شهر تهران با بیان اینکه ۷۰‌درصد فاضلاب شهر تهران تصفیه نمی‌شود، گفت: آب‌های زیر زمینی و سدهای اطراف تهران پاسخگوی نیاز آبی شهر نیست. محمد حسین بازگیر با اشاره به اینکه بر اساس طرح جامع فاضلاب تهران قرار بود برای سرانه ۱۱‌میلیون نفر در شهر تهران و مجموعه اطراف آن شبکه‌ گذاری فاضلاب انجام شود، افزود: طبق این طرح قرار بود ۲۲ مدول تصفیه خانه ساخته شود که هر کدام از این مدول‌ها، فاضلاب ۵۰۰ ‌هزار نفر را تصفیه کند.
یکی از عوارض مهم زندگی شهرنشینی و صنعتی تولید فاضلاب و ضایعات مواد مصرفی است که باید به طریقی بازیافت شوند. یکی از راه‌های بازگشت محصولات به چرخه مواد، استفاده آنها به منظور آبیاری و تغذیه گیاهان است. به همین دلیل به عنوان منابع آبی و کودی ارزان قیمت می‌توانند مورد توجه قرار گیرند. این در حالی است که هم اکنون 500 هکتار از اراضی کشاورزی جنوب تهران با آب فاضلاب کشت می‌شود. بخشی از زمین‌های جنوب تهران با آب فاضلاب آبیاری می‌شود و تاکنون ٨0‌‌درصد اصلاحات لازم در این زمین‌ها انجام شده است و از آب سالم برای کشت سبزیجات استفاده می‌شود، اما ٢0‌‌درصد از زمین‌ها همچنان با فاضلاب آبیاری می‌شود. چندی پیش محمداسماعیل اکبری، رئیس مرکز تحقیقات سرطان دانشگاه شهید بهشتی گفت: فاضلاب جنوب تهران، آلوده‌ترین آب جهان است. از فاضلاب تهران در جنوب این شهر و در مناطقی چون ورامین، پاکدشت و حسن آباد برای آبیاری مزارع کشاورزی استفاده می‌شود.
وضعیت فاضلاب در شهر تهران
در دوره‌های زمانی مختلف در سطح شهر تهران شاهد کندن معابر از سوی اداره فاضلاب، شهرداری و دیگر سازمان‌های مربوطه هستم، اما انگار این اقدامات عمرانی هیچ‌وقت پایانی ندارد و وضعیت فاضلاب شهر تهران همچنان به قوت خود باقی است! هم اکنون در شهر تهران از ۲۲ مدول، تنها شش مدول در تصفیه‌خانه جنوب تهران راه‌اندازی شده و تصفیه خانه‌‌ها با حجم کوچک در شهرک غرب و زرگنده فعال هستند. با این همه، مجموع تصفیه خانه‌های شهر تهران تنها ۳۰‌درصد از فاضلاب‌های تولیدی این شهر را تصفیه می‌کنند. در شهر تهران نزدیک به ۶۰‌درصد شبکه فاضلاب ایجاد شده است، اما تعداد قابل توجهی از این شبکه‌های فاضلاب، تصفیه خانه ندارند. در حال حاضر آب‌های جاری و سدهای پنج گانه اطراف تهران به تنهایی پاسخگوی نیاز آبی شهر نیست و لازم است که سایر منابع آبی را مدیریت کرد. مدیر عامل شرکت آب و فاضلاب استان تهران به این امر تاکید دارد که بر اساس برنامه‌ریزی‌های انجام شده شبکه آب و فاضلاب تهران تا سه سال آینده تکمیل می‌شود. محمد پرورش با بیان اینکه در سال‌های گذشته رشد قابل توجهی نسبت به ساخت شبکه فاضلاب تهران داشته‌ایم، اظهار کرد: در حال حاضر با توجه به برنامه‌ریزی‌های انجام شده شبکه آب و فاضلاب تهران پیشرفت فیزیکی داشته است. باید دانست در حال حاضر ۶۴‌درصد فاضلاب تهران اجرایی شده و شش تصفیه‌خانه در دستور کار این شرکت قرار دارد. تصفیه‌خانه جنوب به غرب با چهار مدول برای دو‌میلیون نفر در حال اجراست.
فاضلاب شهر تهران درگیر توجیه‌ سازمان‌ها
نماینده تهران در مجلس درباره وضعیت فاضلاب شهر تهران به «آرمان» می‌گوید: تاکنون اغلب اقدامات عمرانی در سطح شهر تهران با بی‌توجهی سازمان‌های مربوطه به ویژه شهرداری به عنوان یکی از نهادهای پاسخگو همراه بوده است. با بررسی اقدامات انجام شده در زمینه فاضلاب و دیگر موضوعات تحت وظایف شهرداری چگونه مدیر آن در سر سودای ریاست‌جمهوری را می‌پروراند؟ پروانه سلحشوری می‌افزاید: متاسفانه مدیریت شهری در حوزه‌های مختلف با مشکلات فراوان مواجه است. شهرداری به عنوان یک نهاد پاسخگو توانایی انجام وظایف محوله را ندارد. به گفته او برای مثال با بررسی مساله‌ای همچون فاضلاب در شهر تهران هر یک از نهادی‌های مربوطه با توجیه در پی شانه خالی کردن از زیر بار مسئولیت هستند. این در حالی است که باید مسائل مختلف شهر تهران همچون فاضلاب، ترافیک، آلودگی‌های زیست‌محیطی و... را با یک اقدام اساسی از سوی شورای شهر و شهرداری مورد توجه قرار داد، اما تاکنون شاهد چنین اقدامی از سوی مدیریت شهری نبوده‌ایم. این نماینده مجلس مسئولیت رسیدگی به فاضلاب شهر تهران را از وظایف شورای شهر می‌داند و می‌افزاید:‌ باید شهرداری‌ها در زمینه فاضلاب با الگوپذیری علمی بتوانند به ارتقای وضعیت کنونی بپردازند. سلحشوری می‌افزاید: هم اکنون شاهد افزایش آلودگی‌های زیست‌محیطی هستیم. امید است در حوزه مدیریت شهری با اعمال تغییرات بتوان به مسائل شهری سر و سامان داد.
آبیاری اراضی کشاورزی جنوب تهران با ‌فاضلاب
در حال حاضر 20‌درصد اراضی کشاورزی جنوب تهران با آب فاضلاب آبیاری می‌شود. بنابراین در سال‌های اخیر برای جلوگیری از ورود آلودگی به اراضی کشاورزی جنوب تهران کارگروهی با مسئولیت وزارت جهاد کشاورزی تشکیل شده است. متولی بحث امنیت غذایی وزارت بهداشت است که باید ورود پیدا کرده و این محصولات را تایید کند یا اقدام به جمع آوری کند. با این همه، تا زمانی که شبکه فاضلاب تکمیل نشود مشکل آلودگی محصولات کشاورزی جنوب تهران به قوت خود باقی است. باید تاکید داشت که شبکه فاضلاب شهر تهران پیشرفت داشته، اما انشعابات حداقل چهار تا پنج سال طول می‌کشد تا وصل شود.
ورود فاضلاب خام به اراضی کشاورزی ممنوع!
یک کارشناس محیط‌زیست درباره آبیاری مزارع کشاورزی به وسیله فاضلاب در جنوب تهران به «آرمان» می‌گوید: در دشت ورامین آبیاری به دو شکل انجام می‌شود، یکی از طریق چاه‌های حفر شده و دیگری فاضلاب جنوب تهران. در آبیاری به وسیله فاضلاب بخش قابل توجهی از آب وارد زمین و مابقی صرف کشاورزی می‌شود. باید دانست این آب هیچ‌ضرری برای اراضی و محصولات کشاورزی ندارد. محمدرضا فاطمی می‌افزاید: آب خارج‌شده از تصفیه خانه جنوب تهران برای کشاورزی مناسب است، اما بهتر است برای اراضی سبزی کاری به شکل مستقیم از این آب استفاده نشود. به گفته او مشکل اساسی در سبزی کاری استفاده از فاضلاب خام است. برای مثال در برخی اراضی شاهد استفاده فاضلاب خام در آبیاری هستیم. این در حالی است که میزان آلودگی در این آب می‌تواند برای سلامت جامعه مخرب باشد. این کارشناس محیط‌زیست می‌گوید: آب‌ مصرفی از فاضلاب تصفیه شده در جنوب تهران چندان مشکل زا نیست، اما به کارگیری فاضلاب به شکل خام اراضی کشاورزی و محصولات کشاورزی را آلوده می‌کند. فاطمی با بیان اینکه میزان ورود فاضلاب خام به اراضی کشاورزی اندک است، می‌گوید:‌ یک سوم آبیاری اراضی از طریق فاضلاب انجام می‌شود. در این شرایط وزارت بهداشت و درمان و وزارت جهاد کشاورزی به عنوان متولی باید تمهیدات لازم را در این زمینه اتخاذ کنند تا بتوان از ورود فاضلاب خام به اراضی کشاورزی جلوگیری کرد. به گفته او در این راضی باید کشت محصولاتی همچون پنبه را در دستور کار قرار داد، چون کشت پنبه به شکل مستقیم جذب بدن نمی‌شود و طبیعتا مشکلی نیز به دنبال ندارد. این کارشناس محیط‌زیست می‌افزاید: در این اراضی باید مصرف کودهای کشاورزی به ویژه کودهای ارزان قمیت را کاهش داد. آب حاصل از چاه به میزان قابل توجهی نیترات دارد و دیگر نیازی به استفاده از کود شیمیایی نیست. در این شرایط کشاورزان در مصرف کود نیز صرفه جویی می‌کنند. فاطمی تاکید می‌کند: ارتقای کشت و آبیاری محصولات فقط از طریق نظارت سازمان‌های مربوطه امکانپذیر است. در شرایط کنونی بهره‌برداری بی‌رویه از چاه‌ها باعث شده تا میزان آب‌های زیر زمینی در شهرستان ری به شکل قابل توجهی کاهش یابد. در این شرایط می‌توان با استفاده از شیوه‌های نوین آبیاری میزان مصرف آب را کاهش داد.
۵۰۰ هکتار از اراضی کشاورزی معدوم می‌شود
بخش قابل توجهی از فاضلاب تهران به سمت جنوب سرازیر می‌شود و در بسیاری از بخش‌های جنوبی شهر از طریق کانال‌های سطحی زمین‌های اطراف و آب چاه‌ها را آلوده می‌کند. به علاوه افزون بر آلودگی ناشی از فاضلاب، بخشی از زمین‌های کشاورزی جنوب تهران به مواد نفتی هم آلوده‌اند. تخلیه زباله‌های صنعتی نزدیک زمین‌های کشاورزی و غیر استاندارد بودن مکان‌های دفن زباله نیز به آلودگی آب‌های زیرزمینی منجر شده است. تیر سال گذشته رئیس کمیته محیط‌زیست شورای شهر تهران از تعیین تکلیف اراضی کشاورزی منطقه 20 که با آب‌های نامتعارف آبیاری می‌شوند، خبر داد. محمد حقانی با اشاره به اینکه باید در زمینه سرازیرشدن آب‌‎های سطحی به این منطقه جنوبی فکر اساسی شود، افزود: مدیریت شهری به تنهایی عهده دار این مساله نیست و کمک دیگر سازمان‌ها همچون آب و فاضلاب نیز لازم است. او با اشاره به اینکه ساماندهی آب‌های سطحی در اولویت شهرداری منطقه ۲۰ قرار دارد، ادامه داد: فرمانداری شهرری نیز متعهد شده است ۵۰۰ هکتار از اراضی کشاورزی که با آب‌های نامتعارف آبیاری می‌شوند را معدوم کند.
منبع: روزنامه آرمان