پارک سرخه حصار تهران

پارک ملی سرخه حصار یکی از قدیمی ترین شکارگاه های ایران است که در شرق تهران محدوده منطقه 13 قرار دارد.

در ۱۳۵۸ این منطقه به سازمان محیط زیست واگذار شد و یک قسمت از اراضی را به عنوان پارک ملی و قسمتی دیگر را به عنوان محیط حفاظت شده تعیین و بقیه در اختیار اهالی منطقه برای علوفه دامداری گذاشته شد.

پارک ملی سرخه حصار و پارک ملی خجیر دارای اکوسیستمی یکسان می باشند با این تفاوت که نزدیکی پارک سرخه حصار با شهر تهران، جاذبه های توریستی این منطقه را افزایش داده است.

پارک ملی سرخه حصار منطقه ای کوهستانی است با مساحتی درحدود ۹۱۶۸ هکتار، مرکب از دشت ها، تپه ماهورها و ارتفاعات بلند که ارتفاع آن از 1220 متر تا 2147 متر متغیر است. آبنمای سنگی، مسیر دوچرخه سواری، آلاچیق،کمپ بازپروری معتادان، سالن کشتی، کلینیک گل و گیاه، مسیر آموزش ترافیک از امکانات موجود در این بوستان است.

منابع آب مجموعه، از دو رود مهم جاجرود و دماوند و تعداد زیادی چشمه های دائمی و فصلی تامین می شود. این منطقه از چاه و چشمه و قنات های متعددی بهره می برد که آبدهی خوبی نیز دارند و به همین دلیل محدودیت های آبی ندارد. ازچشمه های مهم این منطقه می توان به چشمه چاتال، بیدک، انجیرک، رزک، شش گوش، دره شریف، چشمه سوخته اشاره کرد.

بارندگی در پارک ملی خجیر و سرخه حصار بیشتر ناشی از جریان های غربی و مدیترانه ای است که نزدیک به 8 ماه از سال، از اوایل پاییز تا نیمه های بهار، به تناوب منطقه را تحت تاثیر قرار می دهد. کم باران ترین ناحیه پارک ملی سرخه حصار در اطراف قصرفیروزه و پر باران ترین آن ارتفاعات مجاور دره بیدکو سه پایه است.

بلند ترین نقطه مجموعه سرخه حصار، قله اراکوه 2649 متر و پست ترین نقطه آن دشت سنگ تراشان به بلندی 1100 متر از سطح دریا است و کوه های مهم پارک ملی سرخه حصار عبارت اند از کوه سه پایه، کوه بیدک، تخت تالق، کل خانی، شش گوش، سیاه غار، همروک.

پارک سرخه حصار به علت نزدیکی به ناحیه گرمسیری ورامین از یک سو و متاثر از ارتفاعات البرز مرکزی از سوی دیگر و به دلیل داشتن پستی و بلندی های بسیار از نظر پوشش گیاهی دارای سیمای متفاوتی است.

پوشش گیاهی منطقه گرمسیری شامل گز، تاغ، گون، خارشتر و اسپند و پوشش گیاهی استپی کوهپایه شامل درمنه و گونه های بالشتکی مانند کلاه حسن، گون، چوبک و گیاهان دارویی مانند آویشن، قدومه، بومادران، کاکوتی و پونه کوهی می باشد.

منابع آب کافی، پناهگاه زیاد، و پوشش گیاهی متناسب با نیاز گونه ها، مجموعا زیستگاه مناسبی در دو پارک ملی خجیر و سرخه حصار و منطقه حفاظت شده جاجرود فراهم کرده است و حیواناتی همچون کل، بز، قوچ، میش البرز مرکزی، آهو، گراز، پلنگ، کفتار، روباه قرمز، شغال، گربه وحشی،گورکن، تشی و خرگوش در آن زیست می کنند.

گونه‌ شاخص‌ منطقه بزمجه‌بیابانی‌ تعیین گردیده است و البته‌در منطقه‌ گونه‌های‌ با اهمیت‌ دیگری‌ نظیر لاک‌پشت‌ مهمیزدار غربی وجود دارد که‌ علاوه‌ بر اینکه‌ حمایت‌ شده‌ می‌باشد درطبقه‌بندی‌ IUCN نیز تحت‌ عنوان‌ آسیب‌پذیر قرار دارد. سایر گونه‌ های با اهمیت‌ دیگر از قبیل افعی‌ البرزی‌، افعی شاخدار، بزمجه دشتی در منطقه وجود دارند که در لیست‌ IUCN  به عنوان گونه های در معرض‌ خطر انقراض‌ می باشند.

پارک های‌ ملی خجیر و سرخه‌ حصار و منطقه‌ حفاظت‌ شده‌ جاجرود به‌ علت‌ دارا بودن‌ زیستگاه های‌ مختلف‌ اعم‌ از رودخانه‌، کوهستان‌، استپ‌، دارستان‌، کشتزار، باغات‌ وهمچنین‌ قرار گرفتن‌ در مسیر مهاجرت‌ تعداد زیادی‌ از گونه‌های‌ مهاجر از موقعیت‌ بسیارخوبی‌ جهت‌ زندگی‌ پرندگان‌ برخوردار می‌باشد و به‌ همین‌ دلیل‌ گونه‌های‌ متنوعی‌ ازپرندگان‌ در زیستگاه های‌ مختلف‌ آن‌ مشاهده‌ می‌گردند.

در مجموع‌ ‌ پرندگان پارک های ملی خجیر و سرخه حصار و منطقه حفاظت شده جاجرود 115 گونه بوده‌ که‌ 22.6 درصد پرندگان‌ ایران‌ را تشکیل‌ می‌دهد.

پرندگان موجود در سرخه حصار نیز شامل حواصیل خاکستری، حواصیل شب، بوتیمار، اگرت بزرگ، سرسبز، اردک ارده ای، خوتکا، اردک نوک پهن، فیلوش، عقاب ماهیگیر، کورکور، قرقی، طرلان، عقاب طلایی، عقاب شاهی، سارگپه، کرکس، دال سیاه، دلیجه، بالابان، بحری، شاهین، آبچلیک و‌ آبیا است.

خزندگان و دوزیستان مار کرمی، کور مار دوسر، مارآتشی، مارپلنگی، ماردستی، مار آبی، مارشتری، شترمار،یله مار، تیرمار،سوسن مار، افعی شاخدار ایرانی، افعی کوفی، قورباغه معمولی، وزغ سبز در این پارک زیست می کنند.

مشکلات مهم این منطقه ساخت وسازهای غیرمجاز اعضای تعاونی مسکن جهاد کشاورزی موسوم به شهرک زیتون، تعارضات و تصرفات پادگان ها و احداث میادین تیراندازی و برگزاری مانورهای غیرمجاز در منطقه، تخریب حاصل از اجرای پروژه خط لوله انتقال مواد نفتی و احداث راههای دسترسی متعدد، احداث اتوبان شهید شوشتری (محور کمکی بسیج) ، حفر چاه های غیرمجاز در منطقه، شکار غیرمجاز، ورود غیر مجاز افراد به داخل پارک ملی و پیاده روی در منطقه به دلیل عدم وجود مرز مشخص در انتهای جنگل سرخه حصار و تابلوهای هشدار دهنده، ایجاد آتش سوزی عرصه های طبیعی و بکر، ورود دام و کوچ عشایر در فصل کوچ، تخلیه زباله در اطراف منطقه می باشد.

تاثیر بسیار بالای این منطقه در کاهش آلودگی هوای شهر تهران اهمیت این پارک ملی را دوچندان می کند.