به گزراش تیترشهر به رشد سلولهای سرطانی در کولون یا رکتوم (بخشی از روده بزرگ) گفته میشود. این بیماری به دلیل رشد غیرطبیعی سلولها اتفاق میافتد که میتوانند به بافتهای دیگر بدن حمله کنند یا در آنها تکثیر یابند سرطان کولون یا رودهی بزرگ مشکل قسمت انتهای دستگاه گوارش است. چند سانتیمتر آخر کولون یا رودهی بزرگ که به مدخل مقعد ختم میشود، رکتوم یا راستروده نام دارد.
یکی از نشانه های آشکار این بیماری خونریزی در ناحیه مقعد است اما متاسفانه سایر نشانه های این بیماری به خوبی قابل تشخیص نیستند و یا باسایر بیماری ها مشترک هستند. در این نوشته به بررسی نشانه های احتمالی این نوع از سرطان خواهیم پرداخت و در صورت داشتن چنین نشانه هایی توصیه می شود که حتما به
پزشک مراجعه شود.
اگر به نوعی کم خونی به نام آنِمی مبتلا هستیددرمان نوعی کم خونی که به آن آنمی گفته می شود، حتی اگر نشانه ای از آن مشاهده نشود، ممکن است با خونریزی داخلی همراه باشد.
دکتر راندال هولکامب مسئول بخش سرطان «مونت سینای» شهر نیویورک در این باره می گوید: "در مورد زنان که عادت ماهیانه را تجربه می کنند و مبتلا به این نوع کم خونی هستند، بهتر است که همان طور که آنمی یا کم خونی در آنها مورد آزمایش قرار می گیرد، آزمایش های مربوط به روده بزرگ هم انجام شود.
این جریان در مورد مردان که چنین روند بیولوژیک ماهانه ای را تجربه نمی کنند اما به کم خونی از نوع آنمی مبتلا هستند، نشانه های خونریزی کاملا آشکار می شود.
چرا که خون از جای دیگری از بدن در حال خارج شدن است.” دکتر پاتریشیا ریموند هم به عنوان یک متخصص گوارش بر این باور است که امکان ندارد در فردی ۶ ماه خونریزی داخلی ادامه داشته باشد اما خونی در مدفوع آن فرد دیده نشود. بنابراین هر نشانه ای از بیماری آنمی مانند احساس سرگیجه و خستگی مفرط دارید برای پیگیری بیشتر به
پزشک مراجعه کنید.
در نفس گیری دچار مشکل می شوید
یکی دیگر از نشانه های خونریزی داخلی با روندی آرام این است که در نگه داشتن نفس های تان دچار مشکل هستید. دکتر ریموند در این باره می گوید، اگر خونریزی های ناگهانی ندارید و خون هم بالا نمی آورید، بدن تان پلاسمای بیشتری به خون وارد می کند و این کار را بدون آنکه آهن یا گلبول های قرمزی بیشتری بسازد انجام می دهد.
اما اتفاق دیگری در حال وقوع است چرا که این پلاسمای اضافه مانع از دست دادن خون بیشتر می شود اما توانایی خون برای حمل اکسیژن را کاهش می دهد و به همین دلیل هم است که نفس کشیدن های کوتاه تری را تجربه می کنید.
اگر احساس نفخ می کنید و شکم تان بی دلیل بزرگ شدهدکتر هولکامب می گوید اگر در معرض ابتلا به سرطان روده بزرگ باشید، عمدتا در ناحیه شکم احساس نفخ می کنید. اگر به طور ناگهانی و بدون تغییر رژیم غذایی و فعالیت بدنی، احساس کردید که شکم تان بزرگ تر از همیشه شده، بهتر است در کنار سایر نشانه های این بیماری جدی گرفته شود.
البته اگر این وضعیت ادامه دار شود، می تواند تامل برانگیز باشد و برای اطمینان خاطر به
پزشک مراجعه شود. اگر چنین نشانه ای ادامه پیدا کرد و همراه درد در سمت راست شکم بود، ممکن است در مواقعی سرطان روده پیشرفت کرده و به کبد یا کلیه هم رسیده باشد.
اگر یبوست شدید داریدهر فردی ممکن است یبوست را تجربه کند و در وضعیت نورمال مشکلی به وجود نمی آورد اما اگر ادامه دار باشد می تواند یکی از نشانه های سرطان روده باشد. دکتر هولکامب می گوید: "در واقع یبوست مدت دار می تواند دلیلی برای انسدادی در روده ها باشد که حتما باید جدی گرفته و به پزشک مراجعه شود.
اگر اندازه مدفوع تان کوچک یا باریک تر شدهحتی اگر در مدفوع تان خونی هم دیده نمی شود باز هم به اندازه آن دقت داشته باشید. دکتر ریموند در این باره می گوید: "اگر اندازه مدفوع شما قبلا بزرگ تر بوده و اکنون باریک تر و کم حجم تر شده، می تواند به دلیل پولیپس هایی باشد که انسدادهایی را در روده شما به وجود آورده اند.”
اگر رنگ مدفوع تان به سمت تیرگی و قیری شدن تغییر یافتهدکتر هولکامب در این مورد می گوید: "بیماران مبتلا به سرطان روده بزرگ لزوما نباید مدفوعی به رنگ خون روشن داشته باشند.
بلکه گاهی تیره و قیری رنگ هم نشانه ای است که بر اثر باقی ماندن خون در مدفوع به وجود می آید. در بسیاری از مواقع، عامل این رنگ تیره مدفوع می تواند یک زخم باشد اما برای اطمینان بیشتر بهتر است پیگیری های لازم انجام شود.
تغییردرعادت اجابت مزاج شامل اسهال و یبوست، ایجاد میشود. اگر این تغییرات بیش از 4 هفته ادامه داشته باشد، باید جدی تلقی شود.
دیگر علائم سرطان روده بزرگ عبارتاند از:1- خونریزی از مقعد و یا مدفوع حاوی خون 2- احساس عدم تخلیه کامل مدفوع و دفع ناقص3- ضعف و خستگی مفرط4- کاهش وزن غیرمترقبه و ناخواستهعلائم فوق بسته به محل گرفتاری و طول مدت ابتلا به سرطان کولورکتال، شدت و ضعف دارد.
چه زمانی معاینه و ویزیت پزشک معالج نیاز است؟ اگر فردی تغییر در عادت اجابت مزاج، خونریزی و وجود خون در مدفوع را مشاهده کند باید به پزشک معالج مراجعه کند. علائم و تغییرات به وجود آمده، دقیقاً گزارش شود و تاریخچه غربالگری در صورت وجود ارائه شود.
بهطورمعمول اولین غربالگری برای تشخیص زودرس سرطان کولورکتال( روده بزرگ) از سن 50 سالگی شروع میشود. البته در صورت وجود سابقه فامیلی سرطان و یا بیماریهای مستعد کننده ابتلا به آن، غربالگری باهدف تشخیص زودرس، در سنین پایینتر آغاز میگردد.
سرطان رودهی بزرگ را بشناسید/بیماری خاموشی که باید جدی گرفته شود/ علائم نشانه ها و روش های درمان
چرا به سرطان روده بزرگ مبتلا می شویم؟ در اغلب موارد علت اصلی ابتلا به سرطان نامشخص است؛ و خطاها یا تغییرات اکتسابی به وجود آمده در DNA سلولهای سالم روده، دلیل آن است. این سلولها بدون کنترل تکثیر پیداکرده و باعث ایجاد توده سرطانی در داخل روده میشود. این توده سرطانی به بافتهای اطراف خود و نقاط دوررس بدن تهاجم میکند.
جهش ارثی ژنها که سبب افزایش استعداد فرد برای ابتلا به سرطان رودهی بزرگ میشود، درصد کمتری از مبتلایان به این نوع سرطان را شامل میشود. این کانسرها شامل موارد زیراست:
سرطان کولورکتال غیرپولیپوئیدی ارثی که سندرم لینچ هم نامیده میشود، فرد را مستعد ابتلا به سرطان رودهی بزرگ زیر 50 سالگی میکند.
پولیپوز آدنوماتوز فامیلی که هزاران پولیپ بهصورت ارثی در کادررودهی بزرگ و راست روده این افراد وجود دارد، آنها را مستعد ابتلا به سرطان کولورکتال در سن زیر 40 سالگی میکند. البته این ناهنجاری ارثی بهوسیله تستهای ژنتیکی قابلتشخیص است.
ارتباط بین تغذیه و استعداد به سرطان: مطالعات نشان داده که افزایش شانس ابتلا به سرطان رودهی بزرگ با افزایش دریافت روزانه چربی و کاهش رژیم غذایی حاوی فیبر ارتباط دارد در مورد عوامل خطرسازابتلا به سرطان رودهی بزرگ گفت:سرطان رودهی بزرگ در افراد بالای 50 سال شایعتر است. در سندرمهای ارثی مثل لینچ و FAP احتمال ابتلا به سرطان رودهی بزرگ بیشتر میشود. شیوع سرطان رودهی بزرگ در افرادی با رژیمهای غذایی حاوی چربی بالا، گوشت قرمز زیاد و غذاهای آماده و نیمه آماده و کنسرو شده بالا است.
همچنین چاقی، کمتحرکی، کاهش فعالیت فیزیکی و دیابت شیوع سرطان رودهی بزرگ را افزایش میدهد. همچنین مصرف سیگار، الکل و رادیوتراپی شیوع کانسر کولورکتال را بالا میبرد.
تشخیص سرطان رودهی بزرگ: بهمنظور تشخیص زودرس سرطان درمراحل اولیه که فرد کاملاً بی علامت و سالم است، غربالگری انجام میشود. تشخیص زودرس سرطان در درمان قطعی آن نقش بزرگی ایفا میکند.
غربالگری در افراد معمولی جامعه از سن 50 سالگی شروع میشود. البته در کسانی که سابقهی فامیلی مثبت دارند، شروع غربالگری از 45 سالگی توصیه میگردد.
روش های تشخیص کانسر روده بزرگ:کولونوسکوپی: این دستگاه یک لوله استوانهای قابلانعطاف است. به این دستگاه دوربینی متصل شده که به یک مانیتور وصل است. با استفاده از دستگاه کولونوسکوپی کل رودهی بزرگ دیده میشود. درصورتیکه پزشک معالج با بافت تومورال یا غیرطبیعی مواجه شود، نمونهبرداری جهت تعیین ماهیت پاتولوژیک بافت انجام میشود.
تقریباً هیچ تست آزمایشگاهی خون برای تشخیص سرطان رودهی بزرگ وجود ندارد. البته اخذ آزمایشهای خونی و تستهای کبدی و کلیوی برای بررسی سلامت عمومی بیمار سودمند است.
وی ادامه داد: در برخی موارد سلولهای سرطانی آنتیژن کارسینوامبریونیک تولید میکنند که اندازهگیری سطح خونی آن ارزش پیگیری، پیشآگهی و ارزیابی موفقیت و جواب به درمان را دارد.
مرحلهبندی سرطان رودهی بزرگ: بعد از تشخیص سرطان رودهی بزرگ با استفاده از پاتولوژی و تعیین ماهیت بافتی تومور، قدم بعدی تعیین وسعت گرفتاری آن است. روشهای تصویرنگاری مثل سی تی اسکن شکم و قفسه سینه در تخمین وسعت بیماری کمککننده هستند.
سرطان رودهی بزرگ شامل چهار مرحله می باشد: در مرحلهی اول: سرطان سطح مخاطی رودهی بزرگ را گرفتار کرده و محدود به دیوارهی کولون یا رکتوم است.
در مرحلهی دوم: تودهی سرطانی از سطح مخاطی و جدار کولون و رکتوم خارجشده ولی هنوز غدد لنفاوی نزدیک محل ابتلا را گرفتار نکرده است.
در مرحلهی سوم: تومور به غدد لنفاوی نزدیک انتشار پیداکرده ولی نقاط دوردست را هنوز مبتلا نکرده است.
در مرحله چهارم: سرطان به نقاط دوردست متاستاز داده و امکان ابتلا و گرفتاری ارگانهایی مثل کبد و ریه وجود دارد.
درمان سرطان رودهی بزرگ: نوع درمان انتخابی برای ریشهکن کردن سرطان، رابطهی مستقیمی با شدت و مرحله آن دارد. درمان رایج شامل جراحی، شیمیدرمانی و رادیوتراپی است.
درمان جراحی در مراحل اولیهی سرطان رودهی بزرگ:اگر اندازهی سرطان کوچک و محدود به مخاط بوده و تهاجم به بافتهای اطراف نداشته باشد، روشهای کمتر تهاجمی برای درمان آن انتخاب میشود.
این روشها شامل موارد زیر است:
برداشتن پولیپ ها بهوسیلهی کولونوسکوپ:اگر سرطان محدود به پولیپ رودهی بزرگ بوده و اندازهی آن کوچک باشد و بافتهای اطراف را گرفتار نکرده باشد، برداشتن آن با کولونوسکوپی امکانپذیر است.
رزکشن یا برداشتن بهوسیلهی آندوسکوپ:برداشتن پولیپ های بزرگتر همراه با قسمت کوچکی از مخاط رودهی بزرگ بدین روش میسر است.
جراحی با روش کمتر تهاجمی:در این روش با استفاده از لاپاراسکوپ وارد حفره شکم شده محل مبتلابه تومور برداشته میشود و از غدد لنفاوی اطراف و نزدیک به تومور نیز نمونهبرداری به عمل میآید.
روشهای جراحی برای سرطانهای تهاجمی رودهی بزرگ کولکتومی پارشیل: در این روش جراح قسمتی از رودهی مبتلابه سرطان را بهطور کامل برمیدارد. جراح اطمینان کامل پیدا میکند که بقیهی رودهی بزرگ عاری از تومور و سرطان بوده و میتواند مجدداً دو انتهای روده را به هم پیوند بزند یا آناستوموز کند. البته در مواردی امکان آناستوموز اولیه وجود ندارد و بیمار تحت عمل جراحی کولوستومی قرار میگیرد. در این روش بهطور موقت و بهندرت دائمی، بعد از برداشتن تومور رودهی بزرگ، بخش سالم آن بهمنظور دفع مدفوع از جدار شکم بیرون گذاشته میشود. غدد لنفاوی نزدیک به تومور اصلی هم برای ارزیابی شدت و وسعت بیماری برداشته میشود.
روش جراحی برای سرطان پیشرفتهی رودهی بزرگ: در موارد خیلی پیشرفته سرطان روده بزرگ که امکان درمان قطعی سرطان میسر نیست، درمان جراحی بهمنظور کنترل خونریزی، التیام درد شدید بیمار و رفع انسداد روده ضرورت دارد .
در مواردی که تنها کبد گرفتارشده است، اقدام جراحی برای برداشتن توأمان سرطان رودهی بزرگ و برداشتن متاستاز کبدی توصیهشده است.
شیمیدرمانی: شیمیدرمانی باهدف از بین بردن و انهدام سلولهای سرطانی موجود در بافتهای اطراف و غدد لنفاوی استفاده میشود. گاهی از شیمیدرمانی بهمنظور کوچک کردن تومور و آمادهسازی آن برای عمل جراحی نیزاستفاده میشود. البته از شیمیدرمانی برای از بین بردن و کاهش علائم متاستازهای دوردست هم بهره میگیرند. شیمیدرمانی و رادیوتراپی توأم با جراحی در درمان سرطانهای رکتوم یا قسمت انتهایی رودهی بزرگ کمککننده است.
رادیوتراپی: رادیوتراپی با تابش اشعه ایکس قبل و بعد از عمل جراحی باعث انهدام و تخریب بافتهای سرطانی و کاهش درد ناشی از آن میشود. بهکارگیری این روش قبل از دخالت جراحی با کوچک کردن تومور سبب تسهیل عمل جراحی خواهد شد. البته از رادیوتراپی یا اشعه درمانی یا پرتودرمانی، بیشتر در سرطانهای رکتوم استفاده میکنند. از این روش بهندرت در مراحل ابتدایی تومورهای کولون بهره میگیرند. از پرتودرمانی و شیمیدرمانی در درمان تومورهای تهاجمی و پیشرفته کولون و رکتوم استفاده میکنند.
درمان تسکینی:رویکرد این نوع درمان کاهش آلام و استرس بیمار بهمنظور افزایش کیفیت زندگی اواست. برای نیل به این هدف همکاری تیم پزشکی - پرستاری و ارتباط مستمر و صمیمی و جدی آنها با بیمار و خانواده وی مهم و حیاتی است. روشهای بدیل دیگری که برای ارتقا کیفیت زندگی این بیماران کمککننده است شامل ورزش، موسیقی، رقص، هنر، تمرینهای ریلکسیشن و کاهش استرس و مدیتیشن میباشد.