آمازون سرزمین کشف نشده / جاذبه های برزیل در قدمگاه سبز

به گزارش تیترشهر: آمازون، نام بزرگ‌ترین جنگل بارانی جهان است که در شمال آمریکای جنوبی قرار گرفته و بیشتر آن در خاک برزیل و پرو جای دارد. بیش از نیمی از تمامی جنگل‌های بارانی باقی‌مانده در جهان در آمازون قرار دارد. مساحت جنگل‌های آمازون ۵٫۵ میلیون کیلومتر مربع است که بین ۹ کشور تقسیم شده است.

این منطقهٔ جنگلی که رودخانهٔ آمازون نیز از میان آن می‌گذرد بخش‌هایی از کشورهای برزیل (۶۰ درصد)، پرو (۱۳٪)، کلمبیا (۹٪)، ونزوئلا (۵٪)، بولیوی (۵٪)، گویان (۳٪)، سورینام (۲٪)، اکوادور (۱٫۵٪) و گویان فرانسه (۱٫۵٪) را در برمی‌گیرد. جنگل آمازون نامزد قرار گرفتن در فهرست عجایب هفتگانه جدید است.

بیشتر مساحت جنگل‌های آمازون در حوضه آبریز رود آمازون و ۱۱۰۰ شاخه آن واقع شده است. این حوضه آبریز بین ۲۰۰ تا ۵۰۰ میلیون سال پیش در دوران دیرینه‌زیستی شکل گرفته است. اهمیت جنگل آمازون در تنوع زیستی گونه‌های گیاهی و جانوری آن، و همچنین در نقش مهم این جنگل در جذب گاز دی‌اکسید کربن از هوا و تولید اکسیژن به جای آن است.

 جنگل آمازون حدود نیمی از اکسیژن جو زمین را تولید می‌کند. از جنگل‌های آمازون به عنوان بزرگترین میراث طبیعی جهان یاد می‌شود و برخی آنرا «ریه‌های کره زمین» می‌نامند. در نیم قرن گذشته جنگل بارانی آمارون تقریباً بیست درصد کوچکتر شده است. با تخریب جنگل‌ها، در درازمدت با برهم خوردن «ثبات کربن» در جو زمین، الگوهای بارندگی در سراسر جهان نیز تغییر کرده و کشاورزی با بحران روبرو خواهد شد.

جنگل‌های بارانی آمازون در تمام فصول سال دارای هوایی گرم با رطوبتی بسیار زیاد است. میانگین دما در مرکز آمازون، در حدود ۳۰ درجهٔ سانتیگراد (۸۶ درجه فارنهایت) غربی‌ترین بخش این منطقه، در حدود ۲۵ درجهٔ سانتیگراد (۷۶ درجه فارنهایت) است. تقریباَ هر روزه باران سنگینی در سرتاسر آمازون می‌بارد.

بزرگترین شهر ناحیه آمازون واقع در شمال شرق برزیل، شهر مانائوس است. شهر مانائوس یکی از شهرهای میزبان جام جهانی فوتبال بوده است.

رود آمازون از کوه‌های آمریکای جنوبی سرچشمه می‌گیرد و با گذر از یک مسیر بسیار پر پیچ و خم وعبور از کشورهای متعدد به سمت شرق و اقیانوس اطلس می‌رود. از آن جا که دهانه این رود خیلی عریض است در برخی از نقاط آن قابل کشتیرانی است.

 آب گرم و نسبت راکد این رودخانه باعث شده است محلی مناسب برای زندگی برخی از حیوانات بسیار عجیب کره زمین باشد. برای نمونه دلفین صورتی که به زبان محلی بوتو نامیده می‌شود، یکی از نادرترین دلفین‌ها در سراسر دنیاست که در میان آب‌های رودخانه پهناور آمازون زندگی می‌کند. براساس گفته‌های دانشمندان رودخانه آمازون نزدیک یه یازده میلیون سال است که هم‌چنان جاری است.
بومیان
شواهد ژنتیک و مردم‌شناختی نشان می‌دهد که مردم بومی آمازون سرخ‌پوستانی هستند که ریشه آن‌ها مانند دیگر سرخ‌پوستان آمریکا به مهاجرانی بازمی‌گردد که بین ۱۳ هزار تا ۱۷ هزار سال پیش از سیبری آغاز به حرکت کردند. این مهاجران در پایان واپسین عصر یخ‌بندان یعنی زمانی که تنگه برینگ هنوز به شکل پلی یخ‌زده قاره آسیا را به قاره آمریکا متصل می‌کرد از این تنگه گذشته و به آمریکای شمالی رسیدند. نوادگان این مهاجران مدت‌ها بعد از سوی شمال غرب آمازون به منطقه آمازون وارد شدند.

شواهد باستان‌شناختی از کاوش‌های کاورنا داپدرا پینتادا نشان می‌دهد که نوع بشر برای نخستین باز دست‌کم ۱۱۲۰۰ سال پیش در آمازون سکونت گزید.

جنگل‌های آمازون مأمن نزدیک به ۷۰ قبیله بومی است. در اعماق این جنگل‌ها هنوز قبایلی از بومیان زندگی می‌کنند که تاکنون با دنیای امروز و مردمان شهرنشین تماسی نداشته‌اند. هر از گاه خبری از کشف یکی از قبیله‌های ناشناخته آمازون در رسانه‌های دنیا شنیده می‌شود. البته نزدیک به بیست میلیون نفر هم در قلب قبیله‌های مختلف در اطراف زندگی می‌کنند که به بشر امروزی نزدیک‌تر هستند. دولت برزیل برای حفظ فرهنگ و اصالت این بومیان که هر یک احتمالاً زبان و آیین‌های منحصر به فردی دارند، بخش‌های بزرگی از جنگل‌های آمازون را تحت حفاظت قرار داده است.[۴] نیمی از جمعیت قبایل جنگل آمازون طی سالیان متمادی بر اثر بیماری، گرسنگی و جنگ جان خود را از دست داده‌اند.

هر سال در ماه‌های ژوئن و اوت، قبایل مستقر در جنگل آمازون و شهرهای اطراف جشنی به نام کوارپ برگزار می‌کنند. در این جشن که در واقع برای بزرگداشت رفتگانشان برپا می‌شود، هر قبیله رقص، غذاهای بومی و آیین‌های خود را به نمایش می‌گذارد. ورود غریبه‌ها به این جشن برای تماشا تنها با اجازه روسای قبایل امکان‌پذیر است. تحقیقات نشان می‌دهند که در حال حاضر نزدیک به ۵۰ قبیله در آمازون زندگی می‌کند که هنوز هم کاملاً با دنیای بیرون بیگانه هستند و هیچ ارتباطی با خارج ندارند.

در یکی از آخرین تلاش‌ها، قضات دیوان عالی برزیل به حفظ یک منطقه اختصاصی سرخپوستان در ایالت شمالی رورایما به عنوان یک سرزمین واحد و یکپارچه رای دادند. این منطقه اختصاصی به نام «راپوسا سرا دو سول» به مساحت بیش از یک میلیون و ۷۰۰ هزار هکتار در کنار مرز ونزوئلا محل زندگی حدود ۲۰ هزار سرخپوست منطقه آمازون است.
نخستین اروپایی که موفق شد کل درازای رودخانه آمازون را با قایق طی کند فرانسیسکو ده اوریانا بود که این کار را در سال ۱۵۴۲ انجام داد. در کرانه‌های این رود در آن زمان سکونتگاه‌هایی وجود داشته که ساکنان آن بعدا به خاطر دچار شدن به بیماری‌های اروپایی نظیر آبله از بین رفتند.
تنوع زیستی
مکائو ارغوانی از پرندگان بومی جنگل‌های گرمسیری آمریکای جنوبی.

آمازون بالاترین تنوع زیستی را در جهان دارد. شمار درختان این جنگل ۳۹۰ میلیارد اصله برآورد می‌شود که شامل ۱۶ هزار گونه درخت می‌شود.

در جنگل‌های آمازون حدود دو نیم میلیون گونه از حشرات و ده‌ها هزار گونه گیاه زندگی می‌کنند. شمار گونه‌های پرندگان و پستانداران آمازون در حدود دو هزار گونه است. تاکنون دست‌کم ۴۰٬۰۰۰ گونه‌های گیاهی، ۲۲۰۰ گونه ماهی، ۱۲۹۴ گونه پرنده، ۴۲۷ گونه از پستانداران، ۴۲۸ گونه دوزیست و ۳۷۸ گونه از خزندگان به طور علمی در منطقه آمازون بررسی و طبقه‌بندی شده‌اند.

یک‌پنجم تمامی گونه‌های پرندگان جهان در جنگل‌های آمازون زیست می‌کنند و یک‌پنجم از گونه‌های ماهیان جهان نیز ساکن رودخانه‌ها و آب‌های روان آمازون هستند.

شماری از گونه‌های موجود در آمازون از گونه‌های پرخطر بر انسان و دیگر حیوانات هستند، ازجمله کیمن سیاه، جگوار، شیر کوهی و آناکوندا. در رودخانه‌ها نیز مارماهی برقی می‌تواند باعث مرگ شود و ماهیان درنده‌ای به نام پیرانیا هم بدن انسان را گزیده و شدیداً زخمی می‌کنند.

 قورباغه زهرآگین هم از جانداران سمی خطرناک این نواحی است و خفاش خون‌آشام که در داخل جنگل‌های بارانی آمازون ساکن است از ناقلان بیماری هاری به‌شمار می‌آید.[۱۳] مالاریا، تب زرد و تب دنگی نیز از بیماری‌هایی است که احتمال ابتلا به آن‌ها در جنگل‌های آمازون هست.

درخت‌هایی که در معرض خطر انقراض قرار دارند، گونه‌هایی مانند گردوی برزیلی و نخل هستند که زندگی ساکنان آمازون به میوه، دانه، پوشال و خواص دارویی آنان وابسته است. این درختان نقش مهمی در پایداری خاک و تعدیل آب و هوا ایفا می‌کنند.