به گزارش تیترشهر : قبوستان را «سرزمین بستر رودخانه خشک» می‌نامند، اما ۴۰ هزار سال پیش، این منطقه در شرق جمهوری آذربایجان سرسبز و پردار و درخت بود. پس از آخرین عصر یخبندان، مردم غارنشین گوزن و بز شکار می‌کردند و از دشت‌ها و چمن‌زارها غذا برداشت می‌کردند و از دریای خزر ماهی صید می‌کردند. کسانی که علاقه‌مند به باستان‌شناسی و تاریخ هستند، در تور آذربایجان حتما باید به بازدید از این منطقه بروند؛ چرا که اینجا می‌توان به گذشته سفر کرد و جزئیات زیادی از زندگی مردمان آن دوران را به تماشا نشست.
پس از شکل‌گیری اولین تمدن‌های بشر، گردشگران از شرق و غرب به قبوستان سفر می‌کردند و در غارهای آهکی اقامت می‌کردند و به مدت چندین نسل (تا قرن بیستم) رد پاهایی از خود روی دیوارهای این پناهگاهها به جا گذاشته‌اند. این آثار سنگی (که در مجموع تعداد آنها به ۲۰ عدد می‌رسد و در ۳ تپه پراکنده‌اند) در قلب پارک ملی قبوستان، موزه روباز منحصر به فردی به وسعت ۵۳۷ هکتار، قرار دارد.
در این فلات سنگ آهکی در منطقه نیمه کویری، بیش از ۶ هزار حکاکی روی سنگ و صخره وجود دارد که با نام «سنگ‌نگاره» شناخته می‌شوند. علاوه بر این، اشیای دیگری هم وجود دارد که طی چند سال در این منطقه کشف شده‌اند.
منبع عکس: وب‌سایت 123rf
رحمان عبدالله‌اف، دبیر علمی این پارک ملی، می‌گوید:
سنگ نگاره‌ها باستانی‌ترین آثار هنری است که از تمدن بشر به جا مانده است.
موسیقی‌ای در ارتباط با هنر سنگی وجود داشت؛ همچنین رقص، هنر و نقاشی نیز با این آثار مرتبط بودند. اما این روزها فقط سنگ نگاره‌های روی دیوار به جا مانده‌اند.
این پناهگاهها به مدت چندین هزار سال هم محل زندگی انسان‌ها بودند و هم محل عبادت‌شان. مراسم‌های مذهبی و جادویی و همچنین عبادت اجداد و کوهستان‌ها نیز در این غارها برگزار می‌شد.
در این کنده کاری‌ها می‌توان تصویر جنگجویان، زنانی که روی بدن‌شان خال‌کوبی داشتند، گاو نر، گوزن و بز، صحنه‌های از ماهیگیری و تصاویری از جانفشانی مردمان آن دوره دیده می‌شود.
این چشم‌انداز پس از شناسایی، شاهد تغییرات زیادی بوده است. پوشش گیاهی و جانوری اصیل این منطقه بعد از تغییرات آب و هوایی از اینجا محو شدند؛ اگرچه نمی‌توانیم آنچه اجدادمان می‌توانستند مشاهده کنند را ببینیم، اما می‌توانیم به آنچه که آنها می‌شنیدند، گوش فرا دهیم.
منبع عکس: وب‌سایت flickr
قاوال داش (که در زبان ترکی به معنی سنگ دایره زنگی است) که در ورودی این پارک ملی قرار دارد، یکی از ۴ «سنگ آوازخوانی» است که در قبوستان کشف شده است.
زمانی که سنگ‌های کوچک به این سنگ سنگین با ارتفاع ۲ متر برخورد می‌کنند، صدایی شبیه به صدای سنگ تولید می‌شود.
این صدا و طنین عجیب به‌خاطر وجود حفره‌های میکروسکوپی داخل صخره است که در نتیجه‌ی آب و هوای خشک و تاثیرات گاز طبیعی موجود در منطقه به وجود آمده است.
امروزه گردشگران می‌توانند این آلت موسیقی اولیه را به صدا درآورند و ریتم‌هایی بنوازند که هزاران سال قبل، مردم این منطقه می‌نواختند.
عبدالهه‌اف با اشاره به حفره کاسه‌مانندی که در مرکز این سنگ ایجاد شده است، می‌گوید:
هر یک از این سنگ‌ها نشانه‌های خاص خود را دارند. آنها سالیان زیادی مورد استفاده قرار گرفته‌اند.
این سنگ روی سنگ‌های کوچک‌تر قرار گرفته تا صدای بهتر و بلندتری تولید شود.
یکی از مشهورترین سنگ نگاره‌های پارک ملی قبوستان، تصویر رقاص‌هایی است که در حال اجرای یکی از رقص‌های ملی آذربایجان به نام «رقص یالی» هستند؛ در این رقص، شرکت‌کنندگان یا دست در دست هم دارند یا دست روی شانه یکدیگر می‌گذارند و دایره‌وار یا زنجیروار می‌رقصند.
احتمالا قاوال داش برای ایجاد صداهایی برای اجرای رقص یالی مورد استفاده قرار می‌گرفت.
منبع عکس: وب‌سایت amuraworld
در سنگ نگاره‌ها می‌توان تصاویر قایق‌ها و ماهی‌هایی را دید که گویای این حقیقت هستند که زمانی ارتفاع دریای خزر بلندتر از امروز بود و تا این منطقه کشیده شده بود. این ۳ تپه نیز شبیه جزایری در این دریا بودند.
در دوره پارینه سنگی بالایی (دوره بردوستی)، دریای خزر به دریای سیاه متصل بود و به همین دلیل فرصت‌های بیشتری برای سفرهای طولانی از نقاط دیگر اروپا وجود داشت. در برخی از این سنگ نگاره‌ها تصاویر قایق‌هایی با ۴۰ سرنشین هم وجود دارد.
باستانی‌ترین حکاکی‌ها از دوره پلیستوسن بالایی و اوایل دوران هولوسین (دوره‌ای که شامل بیش از ۲ میلیون سال می‌شود) تصاویری از گوزن و اسب‌های وحشی و همچنین شکار دسته جمعی حیوانات بزرگ را به تصویر کشیده است.
زمانی که در پایان دوران پلیستوسن تغییرات آب و هوایی به وقوع پیوست (یعنی حدود ۱۱ هزار سال قبل)، اهداف شکار تغییر کرد و حکاکی‌های روی سنگ‌ها در این دوره دارای تصاویری از گراز وحشی، پرنده و آهو است.
در دوران نوسنگی که سال‌های ۴ هزار تا ۲۵۰۰ سال قبل از میلاد مسیح را دربر می‌گیرد، صحنه‌هایی از رقص، قربانی کردن و مراسم‌های مربوط به جادوگری روی سنگ‌ها ظهور پیدا کرد. در عصر برنز، تصاویر حیوانات، آهوی کوهی و کالسکه‌هایی که سواران را حمل می‌کردند، روی سنگ‌ها حکاکی شد.
در قرون وسطی، از قرن ۵ تا ۱۵ میلادی، این تغییر به کتیبه‌های سالامی، علامت‌های قبایل و صحنه‌های جدید و دقیقی از شکار اسب تبدیل شد.
در سال‌های اخیر حدود ۵۰۰ اثر حکاکی روی سنگ در این منطقه کشف شده است؛ یکی از جذاب‌ترین آنها، بازی متعلق به عصر برنز است که «۵۸ حفره» نام دارد که روی سنگی حکاکی شده است. این منطقه هنوز به‌طور کامل مورد بررسی قرار نگرفته است، بنابراین حتما رمز و رازهای زیادی برای کشف در آن وجود دارد.
منبع عکس: وب‌سایت caspiannews
منبع : کجارو
